De anatomie van de hersenen

De hersenen worden ook wel gezien als de computer van het menselijk lichaam. Hoewel het maar circa twee procent uitmaakt van het totale lichaamsgewicht van de gemiddelde mens, is het bepalend voor een ontelbaar aantal functies, onder andere het denkproces, spreken, voelen en bewegen. De hersenen bestaan uit twee hersenhelften die verbonden worden door een hersenbalk. Uit welke onderdelen bestaan de hersenen en welke functies hebben deze?

Het brein als computer

De hersenen worden gezien als de computer van het lichaam: ze kunnen een hoop gegevens opslaan. Maar in tegenstelling tot een computer worden hersenen niet automatisch bijgewerkt. Je moet er zelf voor zorgen dat alles goed blijft draaien. Je zorgt er zelf voor om te voorkomen dat de boel crasht. Wat zit er nu precies onder het schedeldak waaronder zich allerlei neurologische zaken afspelen?

De hersenen in het algemeen

De hersenen bestaan voor 80 procent uit water en voor de rest uit fysische en biochemie structuren. Het neemt maar ongeveer twee procent in van het totale lichaamsgewicht, gemiddeld ruim 1300 gram. Toch gebruikt het wel 25 procent van de zuurstof en de glucose die voor de voeding in het lichaam circuleren. De grootte van de hersenen is erfelijk bepaald en het zegt niets over de intelligentie. De hersenen vormen een onderdeel van het centraal zenuwstelsel en het zorgt ervoor dat we kunnen bewegen, denken en voelen.

De anatomie

De hersenen (encephalon) bestaan uit diverse onderdelen die elk verantwoordelijk zijn voor bepaalde functies. Het is meest ingewikkelde orgaan in het lichaam. Hoewel wetenschappelijke onderzoekers afgelopen jaren al veel over de hersenen hebben ontdekt, blijft een groot deel nog steeds een raadsel.
Globaal zijn de hersenen in te delen in de hersenstam, kleine hersenen en grote hersenen. Deze worden omgeven door het schedel. Hieronder volgt de anatomie van de menselijk brein in vogelvlucht.

Schedel (cranium)

De hersenen bestaan uit zacht weefsel die worden omgeven door een schedel. Bij de geboorte bestaat dit nog uit losse delen waardoor het hoofdje tijdens de geboorte beter door het geboortekanaal past. Na de geboorte groeien de delen aan elkaar vast en verbenen deze. Dit dient als een harde beschermlaag voor de hersenen en het bestaat uit 23 beenstukken.

Hersenstam (truncus cerebri)

De hersenstam verbindt de grote hersenen en tussenhersenen met de kleine hersenen en het ruggenmerg. Dit deel van de hersenen bestuurt vitale levensfuncties aan zoals: regulatie lichaamstemperatuur, hartslag, ademhaling en spijsvertering. De hersenstam bestaat uit: het verlengde merg, de brug en de middenhersenen. De hersenstam bevat ook het deel dat medeverantwoordelijk is van het bewustzijn. Tien van de twaalf paar hersenzenuwen vinden de oorsprong in de hersenstam.

Kleine hersenen (cerebellum)

De kleine hersenen zijn verantwoordelijk voor de coördinatie van de spieren, reflexen en het evenwicht. Dit deel van de hersenen is vooral voor de fijne spierbewegingen. Het is het schakelcentrum voor het aansturen van de spieren. Ook zijn de kleine hersenen betrokken van het uitvoeren van sterk geautomatiseerde handelingen. De kleine hersenen bestaan uit drie delen:
de voorkwab, achterkwab en de lobus flocculonodularis.

Grote hersenen (cerebrum)

Veel hersenfuncties spelen zich af in het buitenste laag van de hersenen, het cerebrum. Dit is de plek van het menselijk denken. Hier vindt het zware werk plaats. De grote hersnenen omvat het grootste deel van de hersenen. De grote hersenen zijn onder te verdelen in vier delen: de frontaalkwab, de pariëtaalkwab, de achterhoofdskwab en de slaapkwab.

Hersenvliezen

Zowel de hersenen als het centrale zenuwstelsel wordt omgeven door drie vliezen, ook wel meninges genoemd. Deze zijn:
het zachte hersenvlies, het spinnenwebvlies en het harde hersenvlies. Deze vliezen zijn aanwezig om het kwetsbare weefsel van de hersenen en centrale zenuwstelsel te beschermen.

Hersenbalk (corpus callosum)

De hersenbalk vormt een verbinding tussen de linker- en rechterhersenhelft. Het bevat wel 200 miljoen zenuwuitlopers. Bij vrouwen is de hersenbalk wat groter dan bij mannen. Het zorgt ervoor dat als je iets met je linker hersenhelft ziet, dat de rechter hersenhelft dit ook herkent.

Hersenhelften

De hersenen bestaan uit zowel een linkerhelft als rechterhelft. Dit worden ook hemnisferen genoemd. De linkerhersenhelft regelt concrete zaken zoals: taal, spreken, schrijven, lezen en rekenen. De rechterhelft regelt vooral dingen waarbij het voorstellingsvermogen samenhangt zoals: ruimtelijk inzicht, muziek en intuïtie.

Neuronen

De hersenen bestaan uit zo'n 100 miljard hersencellen (neuronen). Elk stukje van deze zenuwcellen bevat informatie die doorgeven moet kunnen worden. Deze cellen bevatten uitlopers (dendrieten) die zorgen dat de informatie wordt doorgegeven aan andere neuronen.

Lees verder

• Als je ouder wordt: verandering functioneren van je hersenen
• De invloed van schadelijke stoffen op je hersenen
• De risicofactoren van een hersenaandoening
• Supplementen voor een goede conditie van de hersenen
• Houd je hersenen jong: wat moet je hiervoor doen?