De wereld van de zenuwcel

Zenuwcellen mogen dan wel de hoofdrol spelen, ze zijn erg afhankelijk van andere cellen, de zogenoemde gliacellen om hen te ondersteun. Een goed functionerend centraal zenuwstelsel vereist inspanning van alle betrokken cellen.

Teamspelers

Het centrale zenuwstelsel is opgebouwd uit een complex netwerk van cellen die met elkaar zijn verbonden. Ze ondersteunen elkaar, voeden elkaar en communiceren met elkaar. Allereerst zijn veel verschillende soorten zenuwcellen, alle met een eigen taak.

Bovendien zijn zenuwcellen afhankelijk van de ondersteunende cellen, de gliacellen. De functie van gliacellen is om ze te voeden, te beschermen tegen schadelijke stoffen of organismen, en om ze te begeleiden bij verbinding met andere zenuwcellen.

Ondersteunende gliacellen

Gliacellen dienen als een ondersteuningsteam voor zenuwcellen. Het klinkt ongelooflijk, maar er zijn veel meer gliacellen dan zenuwcellen. Ze komen voor in een verhouding van 50 op 1. Er zijn tussen de duizend en vijfduizend biljoen gliacellen in de hersens.

De naam is afgeleid van het Griekse woord voor "lijm":glia. Dat is een toepasselijke naam, want gliacellen houden de hersenen bij elkaar. Er zijn verschillende soorten; de stervormige astroyt is daarvan de meest voorkomende. Ze geven structurele ondersteuning, leveren voedingsstoffen af bij energiebehoeftige zenuwcellen en ruimen hun afvalproducten op.

Ook helpen ze giftige stoffen en schadelijke organismen op te vangen, zoals bacteriën en virussen. Als zenuwcellen hun dendrieten uitsteken om andere zenuwcellen te zoeken, begeleiden de gliacellen ze daarbij.

De rolverdeling

Het zenuwstelsel is opgebouwd uit verschillende soorten zenuwcellen. Zelfs binnen de hersens zijn er veel verschillende soorten.

• Reticulaire zenuwcellen komen voor in de hersenstam. Hun neuriet splitst in twee takken vanaf het cellichaam, en vertakt zich daarna meerdere malen.
• Purkinje-cellen komen voor in de kleine hersenen. Ze hebben een afwijkend uiterlijk, met een lange neuriet en een bijzonder ingewikkelde dendritische boom, vertakkingen van de dendrieten.
• Piramidecellen komen voor in de buitenste laag van de hersenen "de hersenschors" in het gebied waar vrijwillige motorische bewegingen worden opgewekt. Hun cellichamen hebben de vorm van een piramide. Ze hebben zeer lange neurieten die zich uitstrekken tot voorbij de hersenstam.

Van zenuwcel naar ruggenmerg

Een enkele neuriet komt samen met andere neurieten om een zenuwbundel te vormen. Op hun beurt zijn deze bundels weer gegroepeerd tot zenuwen. Hoe de zenuwen zijn georganiseerd in het ruggenmerg, is van wezenlijk belang voor de beleving van pijn: twee verschillende zenuwen kunnen dezelfde groep van zenuwcellen delen in het ruggenmerg en de hersenen. Dit kan verwarring veroorzaken over de bron van pijn. De zenuw die pijn doorgeeft van de galblaas, is bijvoorbeeld verbonden met de zenuw die de punt van de rechterschouder innerveert. Schouderpijn kan dan ook een teken zijn van galblaasproblemen.