Pseudo-wetenschap: Graancirkels

Graancirkels spreken tot de verbeelding, wat betekenen ze? Is het een boodschap uit een andere wereld? of is de verbeelding aan de macht?

Graancirkels

Zijn depressies in de vrom van een cirkel of andere geometrische figuren. Ze komen (meestal) voor in graanvelden waarbij de stengels naar dezelfde kant zijn omgebogen. Er bestaan gevarieerde vormen, meerdere cirkels,gecombineerd met ringen en rechte stroken. Het fenomeen deed zich bijna uitsluitend voor in het westen en zuidwesten van Engeland. Buiten Engeland werden graancirkels bijna niet aangetroffen.

In het begin van de jaren 80 werden de eerste graancirkels ontdekt. Daarna volgde als het ware een explosie in het aantal graancirkels. Het ging zelfs zover dat op het einde van de jaren 80 er per dag enkele honderden figuren werden ontdekt. Dat dit fenomeen vele duizenden nieuwsgierigen aantrok staat buiten kijf. Met alle gevolgen van dien voor de oogst en het inkomen van de landbouwers in wiens veld de cirkel ontstond.

Onderzoekers

Volgens Delgado en Andrews zijn graancirkels signalen van hogere machten die wij nog niet kunnen ontcijferen maar waarover de mensheid naar alle waarschijnlijkheid op korte termijn meer zal leren. Voor een wat nuchterder blik ging de media altijd te rade bij de meteoroloog Terence Meaden. Deze beweerde dat de graancirkels veroorzaakt werden door een ‘plasmavortex’, een draaikolk van geïoniseerd gas verwant aan bolbliksems of pi- lichten. Daartegenover stonden de kritici en de ongelovigen voor wie al die cirkels graangraffiti waren.

De argumenten aangevoerd door Andrews en Delgado dit om hun paranormale hypothese te onderbouwen, zijn van velerlei aard. Volgend hen waren mensen niet in staat om bij de donkerte van de nacht zo iets te maken. De twee onderzoekers hadden waarschijnlijk nog nooit gehoord van kunstmatig licht zoals de koplampen van een auto. Ook vinden ze dat bij zoveel cirkels er zeker een aantal grappenmakers op heterdaad betrapt hadden moeten zijn. Verder beweren ze dat er bij de ‘echte’ cirkels geen sporen van menselijke activireit aangetroffen worden. Ook zou er niemand in staat zijn om graanstengels op zo’n nette manier tegen de grond te buigen.

De theorie van Meaden is altijd zwak geweest. Door een nieuw natuurfenomeen te introduceren probeert hij de raadsels van de graancirkels te verklaren. ‘Plasmavortices’ zijn nooit aangetoond, en er zijn praktisch geen meldingen van een verband tussen een vreemd natuurverschijnsel en het graancirkelfenomeen. Naarmate de graan- cirkels steeds ingewikkelder vormen aannamen (en de cirkelonderzoekers het begonnen te hebben over formaties’) werd zijn standpunt steeds onmogelijker. Momenteel houdt hij het erop dat het overgrote deel van de graancirkels gemaakt is door grappenmakers.

Kritiek

Op al deze argumenten valt het nodige aan te merken. Centraal is het punt dat deze onderzoekers geen enkele poging hebben ondernomen om hun hypotesen hard te maken. Er is geprobeerd om getuige te zijn van het ontstaan van een cirkel, daarvoor werd een week lang een veld waarin regelmatig cirkels verschenen in de gaten gehouden. Er gebeurde niets

Het Einde

Begin jaren ‘90 was er een omslag te merken, zowel onder onderzoekers als in de media. De pers kreeg langzamerhand genoeg van het verschijnsel en er kwam een geruchtenstroom op gang over clubjes die er ‘s nachts met de nodige materialen op uit trokken om cirkels te maken. Het aantal meldingen liep sterk terug, en wat overbleef waren zeer kunstzinnige configuraties, opgebouwd uit wetenschappelijke, wiskundige en occulte symbolen. ‘Wedstrijden in cirkelmaken toonden overduidelijk aan dat mensen wel degelijk in staat zijn de prachtigste graancirkels te maken

In 1989 werd de eerste graancirkel gesignaleerd in Nederland, in Hoofddorp. Het bleek een grap uitgehaald door een boeren-zoon. In de zomer van 1994, werden vele cirkels gesignaleerd, verspreid over het hele land.