Waar of niet waar: Archimedes en Nero

De vreugdevolle uitroep ‘Eureka’ (Ik heb het gevonden) schijnt nog altijd gebruikt te worden door mensen die na lang piekeren opeens tot de oplossing van een probleem komen. De uitroep is beroemd geworden door de anekdote over de grote Griekse geleerde Archimedes, die op een goede dag een lastige puzzel in bad oploste.

‘Eureka!’, riep Archimedes

Volgens het verhaal verdacht koning Hieron van Syracuse zijn goudsmid er van een gouden krans met zilver te hebben vervalst. Hij vroeg Archimedes (3e eeuw voor Christus) een methode te vinden om eventueel bedrog aan te tonen. Archimedes brak zich het hoofd over Piet probleem, maar kon de oplossing niet direct vinden. Toen hij echter op een dag in zijn tot de rand gevulde bad stapte bracht het overstromende water hem op een idee. Spiernaakt rende hij de straat op onder het roepen van ‘Eurekat Eurekat’.

Wat Archimedes gevonden had was dit: door de verdachte krans in een bassin vol water onder te dompelen kon hij aan de hand van de hoeveelheid overstromend water het volume van, de krans bepalen. En aangezien hij de soortelijke gewichten van goud en zilver reeds kende was het nu gemakkelijk na te gaan of de krans van zuiver goud was, of dat de goudsmid er zilver in had gedaan.

Het is wel een verhaal dat tot de verbeelding spreekt, en daarom zijn we geneigd het zonder meer voor waar aan te nemen. Maar in feite mist het elke historische grond.

Nero speelde viool terwijl Rome in brand stond

Een van de meest geliefde legenden over het oude Rome vertelt hoede aan grootheidswaanzin lijdende keizer Nero bezeten was van het idee een prachtige nieuwe stad te bouwen als een gedenkteken voor hem zelf. Gedwarsboomd door de eigenaars van familiegraven. die de straten blokkeerden, stak de tiran zelf Rome in brand.

Maar er is geen historisch bewijs dat Nero enig aandeel had in het stichten van de brand. Nog twijfelachtiger is het beroemdste detail van het verhaal, namelijk dat Nero boven op een toren in de stad stond en met de vlammenzee aan zijn voeten viool speelde. De viool werd pas in de 16e eeuw uitgevonden, Volgens andere versies bespeelde hij een her of een fluit. De geschiedschrijver Tacitus, die omstreeks de jaren 56-120 leefde, schreef een paar jaar na de brand dat Nero bij het uitbreken ervan 80 kilometer ver weg in zijn villa in Antium zat. In plaats van zich te verlustigen in het inferno. spoedde de keizer zich naar de stad om te helpen de vuurzee te doven.

Dat zou dan de enige prijzenswaardige daad zijn in een overigens miserabel leven. Nero was als jongen van 17 door zijn moeder Agrippina aan de macht gebracht en werd door het volk gehaat omdat lui, in strijd met het recht, de positie van zijn halfbroer had ingenomen. Zijn privé-leven was zelfs naar Romeinse normen schandalig. Gruwelijk voor zijn hofkliek was dat iedereen de uitvoeringen van zijn toneelstukken en opera’s moest bijwonen. Zijn gebrek aan talent schijnt even stuitend te zijn geweest als de onwelluidendheid van zijn stem.

Nero’s wreedheid tegenover de Christenen is legendarisch. Zij waren een impopulaire sekte, verdacht van hekserij, en ze verschaften zowel Nero als Rome een bruikbare zondebok voor de brand. Honderden werden terechtgesteld - maar er is geen melding van gemaakt dat zij voor de leeuwen werden geworpen. Tenslotte werden zelfs Nero’s naaste aanhangers zijn uitspattingen en wreedheden beu. Zijn eigen Pretoriaanse lijfwacht liet hem in de steek. Met afzetting en terechtstelling in het vooruitzicht pleegde hij in het jaar 68 zelfmoord.
© 2007 - 2024 Sophocles, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Keizer Nero en zijn ondergangNero is de meest gewelddadige en kwaadaardige man die keizer was van het Romeins Rijk. Nero wilde in de voetsporen trede…
Monster of voorzichtige keizer? Het beeld van keizer NeroHet leven van de Romeinse keizer Nero is altijd een dankbaar onderwerp geweest voor boeken, toneelstukken, films en docu…
Uitvinders: ArchimedesUitvinders: ArchimedesArchimedes is bij velen vooral bekend van de uitroep Eureka. U weet wel, in bad gedaan. Maar hij deed veel meer. Elke da…
Rome: het Colosseum, voorbeeld van antieke bouwkunstRome: het Colosseum, voorbeeld van antieke bouwkunstHet Colosseum in Rome was het grootse amfitheater in het Romeinse Rijk. Hoewel het de tijd niet ongeschonden heeft doors…

Waar of niet waar: de GuillotineDe guillotine wordt altijd geassocieerd met de Franse Revolutie. Het ligt daarom voor de hand te veronderstellen dat de…
Pseudo-wetenschap: GraancirkelsGraancirkels spreken tot de verbeelding, wat betekenen ze? Is het een boodschap uit een andere wereld? of is de verbeeld…
Sophocles (334 artikelen)
Gepubliceerd: 22-11-2007
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Diversen
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.