De Duivelsbijbel (Codex Gigas)

De Codex Gigas (letterlijk vertaald: Groot Boek), ook wel bekend als de Duivelsbijbel, is het grootste Middeleeuwse manuscript ter wereld dat bewaard is gebleven. Verondersteld wordt dat het in de vroege 13e eeuw geschreven is in het Benedictijnse klooster van Podlažice in de Bohemen. Tijdens de 30 jarige oorlog werd de gehele bibliotheek van het klooster geplunderd en meegenomen door het Zweedse leger. Sindsdien wordt de codex Gigas bewaard in de Koninklijke Bibliotheek van Zweden.

Codex Gigas

De codex Gigas heeft een houten omslag, welke is omspannen met leer en versierd met metaal. Het boek heeft enorme afmeting: 92 cm lang, 50 cm breed en 22 cm dik. Het is dan ook het grootste Middeleeuwse geschrift voor zover bekend. Oorspronkelijk bevatte het 320 lederen bladzijden, maar 8 bladzijden zijn later verwijderd. Door wie of om welke reden is niet bekend, maar beweerd wordt dat deze pagina's de kloosterregels van de Benedictijnen bevatten. De codex weegt bijna 75 kg.

De duivelsmythe

Volgens de legende zou een benedictijner monnik beloofd hebben, als boetedoening, om de gehele kennis van de mensheid in één nacht op te schrijven. Hij realiseerde zich echter dat dit een onmogelijke opgave was en sloot een pact met de duivel om het karwei op tijd klaar te hebben. De codex Gigas dankt zijn naam echter aan pag. 577, waarop een paginagrote afbeelding van de duivel staat. De monnik zou deze afbeelding hebben toegevoegd als dankbetuiging voor de hulp.
Ondanks deze legende is de codex Gigas nooit door de Inquisitie verboden.

Geschiedenis

Historisch onderzoek wijst er inderdaad op dat het geschrift door een benedictijner monnik in een klooster is vervaardigd in de dertiende eeuw. Het schrijven zou 10 tot 12 jaar in beslag hebben genomen, de decoratie zou zeker 25 tot 35 jaar hebben geduurd. De schrijfstijl en het handschrift zijn in de gehele codex hetzelfde en ook de samenstelling van de inkt is vrijwel constant.

De codex werd bewaard in het klooster van Podlažice, een stad op ongeveer 100 km van Praag, tot dit werd vernietigd in de 15e eeuw. Daarna werd het boek verplaatst naar het klooster van Brevnov. In 1594 werd het opgenomen in de privécollectie van Rudolf II, keizer van het Heilige Roomse Rijk. Aan het einde van de Dertigjarige Oorlog (1618 - 1648) werd het door het Zweedse leger meegenomen. Thans wordt het bewaard in de Koninklijke Bibliotheek van Zweden te Stockholm. In september 2007 werd de codex Gigas tijdelijk uitgeleend aan Tsjechië voor een tentoonstelling in de Nationale Bibliotheek van Praag. Daar was de codex Gigas tot 6 januari 2008 te zien.

Inhoud

De codex Gigas bevat vijf lange teksten en de complete Bijbel in vulgate vorm, met uitzondering van de boeken Handelingen der Apostelen en de Openbaring van Johannes. Deze boeken zijn in prevulgate vorm opgenomen. Het boek begint met het Oude Testament, gevolgd door twee historische werken door Flavius Josephus (De Antiquiteiten en De Joodse Oorlog). Hierna komen de Encyclopaedia van Isidore, enkele medische werken en vervolgens het Nieuwe Testament. De laatste lange tekst heet De Kroniek van de Bohemen, geschreven door de Boheemse priester Cosmas van Praag (ca. 1045-1125).
Daarnaast bevat de codex enkele korte teksten over boetedoening, het uitdrijven van kwade geesten, verscheidene traktaten over geschiedenis, etymologie en fysiologie en een kalender waarop de naamdagen van alle heiligen en bekende personen uit de Bohemen staan aangegeven.