Waarom is de lucht blauw?

Waarom is de lucht blauw? Zonlicht bevat alle kleuren van de regenboog, van ultraviolet tot diep infrarood. Toch wordt de lucht altijd als blauw waargenomen. Wij zien het niet, maar ondanks de blauwe lucht zijn alle kleuren zeker aanwezig. Op het moment dat zonlicht de atmosfeer betreedt, gebeurt er van alles met het licht. Het zonlicht, dat uit fotonen bestaat, komt onder andere in botsing met moleculen. Dit leidt tot verstrooiing, wat de atmosfeer een blauwe kleur geeft. Aangezien zonlicht alle kleuren bevat, had de atmosfeer ook roze of groen kunnen zijn. Oftewel, waarom is de lucht blauw?

Zonlicht

Het licht dat de zon verspreid is een vorm van straling, of energie, dat bestaat uit fotonen. Een foton is eigenlijk niets anders dan een klein pakketje lichtenergie van een bepaalde golflengte. Zo bestaat het zichtbare zonnespectrum uit fotonen met een zeer korte golflengte (blauw) tot fotonen met langere golflengtes (rood). Het zonlicht is dus een verzameling van alle zichtbare golflengtes dat door de zon wordt uitgestraald.
Zodra het zonlicht de atmosfeer binnentreedt, komen de fotonen in aanraking met deeltjes in de atmosfeer, voornamelijk moleculen. Er vinden dan een aantal processen plaats waardoor het zonlicht uitgedoofd wordt. Eén daarvan is verstrooiing.

Verstrooiing

Er bestaan in de wetenschap 2 soorten verstrooiing; Rayleigh- en Mie-verstrooiing. Bij de Rayleighverstrooiing vindt er verstrooiing plaats door deeltjes die kleiner zijn dan de golflengte van het zonlicht, bijvoorbeeld moleculen. Mie-verstrooiing is van toepassing op grotere deeltjes, en is in dit geval niet belangrijk. Op het moment dat zonlicht de atmosfeer binnenkomt, botst het met voornamelijk moleculen. De elektronen gebonden aan deze moleculen verstrooien de fotonen die ermee in aanraking komen. Hierbij wordt het foton afgebogen en in een andere richting gestuurd, dus verstrooid.
De mate van Rayleighverstrooiing wordt bepaald aan de hand van een ingewikkelde formule, maar kan versimpeld worden tot de volgende formule:

Iα • 1/λ4

Waarbij:
λ = golflengte (nm)
Iα = mate van verstrooiing

De hoeveelheid dat verstrooid wordt, is omgekeerd evenredig met de vierde macht van de golflengte. Een klein verschil in golflengte, veroorzaakt dus een groot verschil in verstrooiing.

Hieruit blijkt dat de intensiteit van verstrooiing sterk afhankelijk is van de golflengte van de inkomende lichtstraal. Dit betekent ook dat een kleinere golflengte uiteindelijk leidt tot een groter getal voor Iα, dus een sterkere verstrooiing. Aangezien blauw licht (~400nm) een aanzienlijk kleinere golflengte heeft dan rood licht (~700nm), wordt blauw licht veel sterker verstrooid. Het effect op blauw licht is maar liefst 9.4 keer zo krachtig dan op rood licht bij bovenstaande golflengtes. De atmosfeer verstrooit zonlicht in alle richtingen. De versterkte intensiteit bij korte golflengtes kleurt de atmosfeer dus blauw. Dit verschijnsel is wat wij waarnemen.

Zonsondergang

Ondanks de versterkte verstrooiing van het blauwe licht wordt bij zonsondergang een gele of zelfs rode gloed waargenomen. Zodra de zon voor een bepaald punt op aarde lager komt te staan, moet het licht een langere afstand door de atmosfeer afleggen om dat punt te bereiken. Het blauwe licht wordt hierbij dermate sterk verstrooid, dat er nog nauwelijks blauw licht op dat punt straalt. Anders gezegd, de kortgolvige fotonen worden zo sterk verstrooid dat geen van deze fotonen het punt nog kunnen bereiken. De kortgolvige fotonen zijn "opverstrooid". Desondanks wordt het rode licht bij een langere afstand door de atmosfeer nog steeds in mindere mate verstrooid. De langgolvige fotonen zijn nog steeds in staat het punt bereiken. Dit effect geeft in sterke vorm een rode gloed langs de zon.

Lees verder

© 2013 - 2024 Kvandiepen, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De schaduw van de aarde en het blauwe en gouden uurtjeDe schaduw van de aarde en het blauwe en gouden uurtjeBij een heldere lucht kunnen we net voor de zon opkomt of net onder is gegaan, de schaduw van onze eigen aarde zien. In…
Waarom zijn de lucht en de zee blauw?Waarom zijn de lucht en de zee blauw?Een blauwe lucht en een blauwe zee. Het lijken verschijnselen die heel normaal zijn, maar toch is de kleur interessant.…
De Atmosfeer (meteorologie)De Atmosfeer (meteorologie)De Atmosfeer. Waaruit bestaat lucht eigenlijk? Heeft lucht nu gewicht of niet? Waarom is lucht blauw? Waarom kleurt de h…
De kleur van het zeewater - Noordzee en oceaanDe kleur van het zeewater - Noordzee en oceaanDe Rode Zee is soms rood en de Gele Rivier geel. De Noordzee is blauwgroen of grijs en de Caribische turkoois. De zee op…

Verschil tussen roodverschuiving en blauwverschuivingVerschil tussen roodverschuiving en blauwverschuivingRoodverschuiving en blauwverschuiving zijn twee termen die vaak voorkomen in de fysica en de astronomie. Het is een vera…
Het Peltier-elementHet Peltier-elementOp de Noordpool is het soms wel 50⁰C onder nul, terwijl het in de Sahara op hetzelfde moment wel 50⁰C boven…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Sipa, Pixabay
  • Houghton, J.T. (2009). Global warming, the complete briefing. New York: Cambrigde university press.
  • Taylor, F.W. (2005). Elementary Climate Physics. Oxford university press.
Kvandiepen (16 artikelen)
Laatste update: 29-12-2013
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Natuurkunde
Bronnen en referenties: 3
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.