Gevaarlijke Supervulkanen

Iedereen kent wel het beeld van een uitbarstende vulkaan. Of het nou de rustige, voorspelbare lavastromen van Mount Kilauea in Hawaï zijn, of de verwoestende explosie van Mount Saint Helens in Alaska. Wat maar weinig mensen weten is dat er een andere, veel gevaarlijker en dodelijker categorie vulkanen is: de supervulkanen. In dit artikel worden vier actieve supervulkanen beschreven en wordt ingegaan op de gevaren die ze voor de mensheid opleveren.

Wat zijn supervulkanen?

Een uitbarsting van een supervulkaan is groter en krachtiger dan alles wat we uit de geschreven geschiedenis kennen. De kracht van een vulkaanuitbarsting wordt uitgedrukt in VEI (Vulkanische Explosiviteits Index). Deze index zegt iets over de hoeveelheid materiaal (lava, as) die de vulkaan uitspuwt en de snelheid waarmee dat gebeurd. De index loopt van VEI 1 tot VEI 8. Elke stap hoger betekent een 10x krachtiger uitbarsting. Dus VEI 2 is 10x zo krachtig als VEI 1 en VEI 3 is weer 10x zo krachtig als VEI 2, enz..

De krachtigste uitbarsting uit de geschreven geschiedenis is die van de vulkaan Tambora in 1815 op het Indonesische eiland Soembawa. Bij deze uitbarsting ontstond een krater van 6 kilometer in doorsnede en verloor de vulkaan een flink stuk van zijn oorspronkelijke hoogte. Voor de uitbarsting was de hoogte ongeveer 4200 meter, na de uitbarsting was daar nog zo’n 2800 meter van over. Op Soembawa zelf stierven nar schatting enkele tienduizenden mensen. Een deel als direct gevolg van de uitbarsting en een deel als gevolg van de daarop volgende hongersnood en ziekten. De gevolgen van de uitbarsting werden ook elders in de wereld gevoeld. De door de vulkaan uitgestoten as beïnvloedde het wereldwijde klimaat. Ook in Noord Amerika en Europa mislukten oogsten en ontstond er hongersnood. Ook hier stierven tienduizenden mensen. 1816 Kwam bekend te staan als het jaar zonder zomer.

De uitbarsting van de Tambora valt in de categorie VEI 7. De echte supervulkanen barsten uit met nog grotere kracht en vallen in de categorie VEI 8. Een VEI 8 uitbarsting stoot meer dan duizend kubieke kilometer stenen as en magma naar buiten. Er zijn verschillende actieve supervulkanen bekend op onze aarde. Het zijn :

• Toba op Sumatra
• Yellowstone in de V.S.
• Taupo in Nieuw Zeeland
• Campi Flegrei in Italië

Toba

Op het Indonesische eiland Sumatra ligt de supervulkaan Toba. Deze vulkaan barst ongeveer eens in de 300.000 a 400.000 jaar uit. 74.000 jaar geleden barstte de vulkaan voor het laatst uit. Deze uitbarsting was de grootste en krachtigste op aarde van de afgelopen 2 miljoen jaar. De vulkaan blies ongeveer 2800 kubieke kilometer materiaal de lucht in. Dit is een enorme hoeveelheid. Ter vergelijking: bij de uitbarsting van de Pinatubo op de Filippijnen in 1991 werd 4 kubieke kilometer materiaal uitgestoten. Door de uitbarsting van Toba 74.000 jaar geleden ontstond een krater van 100 kilometer lang en 30 kilometer breed. De grote hoeveelheid as en het daardoor gevormde zwavelzuur in de lucht blokkeerde het zonlicht, waardoor de temperatuur op aarde daalde. Volgens sommige deskundigen kan dit zelfs hebben geleid tot een ijstijd van een tiental eeuwen.

Yellowstone

Yellowstone park is een nationaal park in de Verenigde Staten. In dit nationaal park ligt de Yellowstone Caldera. Dit is een supervulkaan die ongeveer om de 600.000 jaar uitbarst. De laatste grote uitbarsting was ongeveer 640.000 jaar geleden. De gevolgen van een uitbarsting van Yellowstone zouden enorm zijn, zowel voor de V.S. als voor de wereld. De Yellowstone vulkaan wordt in staat geacht om meer dan 2500 kubieke kilometer aan materiaal uit te stoten. Een hoeveelheid die mogelijk zelfs een nieuwe ijstijd tot gevolg kan hebben. Gezien de frequentie waarmee Yellowstone uitbarst, zou je zeggen dat deze vulkaan weer een keer aan de beurt is. Maar het kan natuurlijk ook makkelijk nog een paar duizend jaar duren.

Er is een film gebaseerd op wetenschappelijke feiten, gemaakt door de BBC, te zien op youtube: Supervulcano. Deze film laat goed zien wat er gebeurd bij een superuitbarsting van Yellowstone

Taupo

De Taupo supervulkaan ligt in Nieuw Zeeland. De Caldera waarin zich het Taupomeer bevindt, ontstond bij de laatste superuitbarsting (VEI 8) van de vulkaan. Bij deze uitbarsting, 22.600 jaar geleden, werd naar schatting een kleine 1200 kubieke kilometer aan materiaal uitgestoten. Na deze uitbarsting is de Taupo nog 28 maal uitgebarsten. De sterkste uitbarsting daarvan was in het jaar 186 na Christus. Deze uitbarsting was van de categorie VEI 7. Er werd ongeveer 120 kubieke kilometer materiaal uitgestoten.

Campi Flegrei

Ook in Europa, in Italië om precies te zijn, hebben we een supervulkaan. Het gaat hier om de Campi Flegrei. Deze vulkaan is 39.000 jaar geleden uitgebarsten in een supereruptie waarbij de huidige caldera is ontstaan. De vulkaan bedolf toen een groot deel van europa onder een dikke laag as. Deze vulkaan wordt als zeer gevaarlijk beschouwd aangezien hij vlak bij de stad Napels ligt. Napels heeft ruim 3 miljoen inwoners. De vulkaan is meerdere malen uitgebarsten in kleinere erupties, maar wordt instaat geacht tot nog een supereruptie. Dit zou een ramp van enorme omvang zijn voor de bevolking in Italië en de omliggende landen.

Tikkende tijdbommen

Supervulkanen zijn een soort tikkende tijdbommen. We weten niet wanneer de volgende gaat uitbarsten. Het enige wat we zeker weten is dat het weer gaat gebeuren en dat we er niets tegen kunnen doen.