Röntgenstralen (röntgenfoto)

Wie iets breekt moet daar zeer waarschijnlijk een röntgenfoto van laten maken. Op zo’n foto zijn alleen de botten en de breuk in het bot te zien. Deze techniek om zo naar binnen te kijken werd ruim honderd jaar geleden ontdekt. Voor die tijd moesten specialisten eerst opereren voor ze wisten wat er aan de hand was.

Geschiedenis

In 1895 deed Wilhelm Conrad Röntgen, een Duitse hoogleraar natuurkunde, een scheikundige proef. Door een met gas gevulde glazen buis stuurde hij elektriciteit. Toen hij zijn hand voor de buis hield waren zijn vel, spieren en andere weefsels niet meer zichtbaar. Alleen de botjes van zijn hand kon hij nog zien. Door deze toevallige ontdekking van deze straling schrok Röntgen zich rot. Hij riep zijn vrouw erbij en legde haar hand voor de buis. Aan de andere kant hing hij een lichtgevoelige film op en op deze manier maakte Röntgen zijn eerst röntgenfoto. Röntgen had geen verklaring voor het verschijnsel, dus daarom noemde hij de onbekende straling X-stralen. Na Röntgens ontdekking gingen veel mensen enthousiast gebruik maken van de onbekende stralen. Overal doken röntgenapparaten op. Een maand na Röntgens vondst werd de straling al gebruikt voor onderzoek in een ziekenhuis. Sommige medici zagen de straling als een wondermiddel. Zelfs in sommige schoenenwinkels stond een röntgenapparaat. Zo kon de klant zien of de tenen mooi in de schoenen pasten. Pas later ontdekten artsen dat een te hoge dosis of te vaak gebruik van röntgenstraling kanker kan veroorzaken. Sommige mensen waren helemaal niet zo blij met de röntgenstraling. Zij waren juist bang dat de straling gebruikt zou worden om onder hun kleren te kijken. Daarom kochten sommige mensen die onderzocht werden kleren met stukken lood erin om bepaalde lichaamsdelen te verstoppen voor de straling.

Het ontstaan

Het ontstaan van röntgenstralen is een ingewikkeld scheikundig proces. Aan de ene kant hangt een buis met X-stralen, aan de andere kant hangt een lichtgevoelige film en in het midden het voorwerp waar de röntgenfoto van genomen wordt. De straling valt op en langs het voorwerp op de film. De delen waar de straling niet doorheen kan, zoals botten zijn zwart op het papier te zien. Op plaatsen waar de straling wel doorheen kan is wit te zien op het papier.

Toepassing

Röntgenstraling wordt nog steeds gebruikt. Tegenwoordig moet je rekening houden met allerlei regels. In ziekenhuizen worden de stralen toegepast op hersenscans om röntgenfoto’s te maken. Zo kunnen medici zien hoe het lichaam er van binnen uitziet, zonder te hoeven snijden. Wetenschappers zijn veel over de ruimte te weten gekomen door röntgenstralen. De zwarte gaten in het heelal zijn ontdekt omdat sommige satellieten röntgenstralen uit de ruimte opvangen. Bij de douane wordt doorkijkstraling gebruikt om de bagage en kleding van passagiers op gevaarlijke voorwerpen te controleren. Op sommige luchthavens worden scans gemaakt om bolletjesslikkers te betrappen. Ook bruggen en vliegtuigen worden met röntgenstralen van binnen bekeken, om te controleren of er zwakke plekken zijn.

Gevolgen

Ioniserende straling, waaronder röntgenstralen kunnen gevaarlijk zijn voor mensen en dieren. Als de straling levend weefsel tegenkomt, kan dat door ionisatie allerlei effecten hebben. Dit is echter alleen zo als je lichaam meer dan honderd keer wordt blootgesteld aan röntgenstralen.