Validiteit van een meetinstrument

Bij het maken van een goed meetinstrument staan twee testeigenschappen centraal: de betrouwbaarheid en de validiteit van het meetinstrument. Het is belangrijk dat men alvorens het maken van een test een goed begrip heeft van deze testeigenschappen waardoor de kwaliteit van het meetinstrument geoptimaliseerd kan worden. Er wordt ingegaan op validiteit.

Validiteit en betrouwbaarheid

Het is belangrijk goed onderscheid te kunnen maken tussen validiteit en betrouwbaarheid. Onder validiteit, ook wel geldigheid, verstaat men over het algemeen: de mate waarin de test meet wat het beoogt te meten. De betrouwbaarheid van een test is hoog, indien deze test na herhaald afname van de test bij een bepaald persoon dezelfde waarde/testuitkomst geeft. De test is dan consistent/stabiel over de verschillende testafnames.

Tevens is het belangrijk te weten dat beide testeigenschappen elkaar niet garanderen. Zo hoeft een betrouwbare test niet valide te zijn en tevens hoeft een valide test niet betrouwbaar te zijn. In het eerste geval geeft de test dezelfde testresultaten over herhaald afname. Echter meet men hier niet wat men wilt meten maar een ander begrip en is de test dus niet bruikbaar voor het beoogde doel. In het tweede geval meet de test precies wat het beoogt te meten, maar geeft niet dezelfde testresultaten bij herhaald afname. In zo’n geval is het meetinstrument niet bruikbaar. We gaan verder in op het begrip validiteit.

Soorten Validiteit

Over het algemeen wordt er onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten validiteit. Ondanks het feit dat menigeen deze verschillende soorten van validiteit op elkaar vindt lijken, is het belangrijk goed onderscheid te maken. De verschillende soorten validiteit zijn: indruksvaliditeit (Face validity), inhoudsvaliditeit (Content validity), criteriumvaliditeit (Criterion validity), ecologische validiteit (Ecological validity), construct validiteit (Construct validity, ook wel begripsvaliditeit) en discriminatievaliditeit. Validiteit is ook nog op een andere manier te categoriseren, namelijk: interne en externe validiteit.

Indruksvaliditeit (Face validity)

Hieronder verstaat men ook wel: validiteit op zich. De vraag die hierbij centraal staat is: ‘Meet de test wat het beoogt te meten?’. Soms lijkt een test op het eerste gezicht valide te zijn (vandaar de termen ‘Face’ en ‘Indruks-’). Echter kan na diepgaand onderzoek blijken dat dit niet het geval is. Ook de proefpersoon heeft hiermee te maken.

Inhoudsvaliditeit (Content validity)

Bij inhoudsvaliditeit wordt onderzocht of de test het gehele begrip meet. Veel begrippen hebben een breed domein. Een test behoort alle aspecten van dit domein te meten indien het een representatieve weerspiegeling van het domein wil geven. De volledigheid van de test speelt hierbij een rol. Soms blijkt na factoranalyse van de items dat alleen de items uit een bepaald subdomein van het begrip overgebleven zijn. Deze items zijn dan echter wel de meest valide items uit de test maar hebben geen betrekking op het algemene begrip.

Criterium validiteit (Criterion validity)

Hieronder verstaat men: In welke mate heeft de test een voorspellende waarde. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen predictieve validiteit (heeft betrekking tot de toekomst) en concurrent validity (heeft betrekking tot het heden).

• Predictieve validiteit: Indien de predictieve validiteit hoog is, is de test een goede predictor om toekomstig gedrag te voorspellen.
• Concurrent validity: Indien concurrent validity hoog is, correleert de test hoog met gelijktijdig beschikbare criterium gegevens.

Ecologische validiteit (Ecological validity)

Ecologische validiteit betekent de mate waarin de test overeenkomst met de alledaagse praktijk. Een testsituatie is meestal kunstmatig, en de vraag is of de resultaten in de praktijk vergelijkbaar zijn.

Construct validiteit/Begripsvaliditeit (Construct validity)

Hierbij bepaalt men of de test een construct meet, die daadwerkelijk een goede indicatie is voor het begrip waar je geïnteresseerd in bent. Soms zijn er variabelen die invloed hebben op het begrip dat de test meet en die niet betrokken zijn bij het maken van de test. Men test de mate waarin het doel van test overeenkomt met wat de test meet.

Constructvaliditeit is verder te onderscheiden in convergente- en divergente validiteit.

• Convergente validiteit: Hierbij vergelijkt men twee testen die hetzelfde begrip meten. Naarmate de correlatie stijgt, stijgt de validiteit. Je wilt dat de testen hoog met elkaar correleren omdat zij hetzelfde begrip meten. Indien zij laag met elkaar correleren, meten de testen verschillende begrippen. Beide testen kunnen dan een totaal ander begrip meten dan het beoogde begrip, of één van de testen kan het beoogde begrip meten en de andere test kan een ander begrip meten. Ook kan men de oorspronkelijke test vergelijken met observeerbaar gedrag.
• Divergente validiteit: Hierbij vergelijkt men twee testen die niet hetzelfde begrip meten. Naarmate de correlatie daalt, stijgt de validiteit. Je wilt dat de testen laag met elkaar correleren omdat zij niet dezelfde begrippen meten.

Discriminatie validiteit

Hierbij wordt gekeken of de resultaten van de test beïnvloed worden door een andere variabel. Ook hier vergelijkt men de oorspronkelijke test met een andere test die een ander begrip meet. Tevens geldt: Hoe lager de correlatie, des te hoger de validiteit. Echter betekent dit niet dat de test valide is, enkel dat er een extra variabele uitgesloten mag worden.

Interne en externe validiteit

Validiteit is ook nog op een andere manier te categoriseren, namelijk: interne en externe validiteit.

Onder interne validiteit verstaat men de mate waarin een test is gebaseerd op goed uitgevoerd onderzoek. Er wordt gekeken naar statistische validiteit (Is er juist geoordeeld over de aan- of afwezigheid van een verband aan de hand van statistische berekeningen) en causale-interpretatie validiteit (In het gevonden verband op de juiste manier geïnterpreteerd). Verder moet rekening gehouden worden met de kwaliteit van het onderzoeksdesign, de kwaliteit van de steekproef (aantal proefpersonen, eigenschappen van de proefpersonen, selectiemethode voor proefpersonen, etc.), de juistheid van het gebruikte meetinstrument en de juistheid van de gebruikte statistische meetprocedures.

Onder externe validiteit verstaat men de mate waarin een test generaliseerbaar is over de algemene populatie. Hiervoor moeten de proefpersonen uit de steekproef random/aselect geselecteerd zijn. Dit betekent dat er niet gekeken is naar verschillende proefpersoonvariabelen.