De atmosfeer: Indeling en samenstelling

De atmosfeer is van groot belang voor onze aarde. Zonder zou de aarde niet bewoonbaar zijn. Maar uit welke elementen is ze samengesteld en wat doet ze precies?

Indeling van de atmosfeer

De atmosfeer is als het ware een gaslaag om onze aarde. Ze zorgt voor de nodige zuurstof, voor bescherming tegen meteorieten en schadelijke stralingen zoals UV-straling. Ze houdt warmte vast zodat er op aarde een leefbare temperatuur heerst voor mensen, dieren en planten. Maar de atmosfeer is veel meer dan enkel en alleen een gaslaag.

Ze bestaat uit vier deellagen:

Tussen het aardoppervak en ongeveer 10 kilometer hoogte ligt de troposfeer. Deze eerste laag in de atmosfeer is verantwoordelijk voor ons weer. Hoe dichter men de grens van 10 kilometer bereikt, hoe kouder het wordt. De troposfeer zorgt ook voor de vorming van luchtdruk. De luchtdruk is groter naargelang men zich hoger op het aardoppervlak bevind.

Tussen de 10 en 50 kilometer hebben we een andere laag, de stratosfeer. In tegenstelling tot de troposfeer verhoogt de temperatuur naarmate de grens van 50 kilometer genaderd wordt. De stratosfeer wordt ook wel eens de bandenlaag genoemd. Deze naam heeft ze te danken aan de drie gaslagen waaruit ze gevormd is. De middelste staat bekend als de ozonlaag. De ozonlaag is essentieel voor het voortbestaan van mensen, dieren en planten. Ze beschermd ons voornamelijk tegen UV-straling. Zonder de ozonlaag zouden de mensen, dieren en planten schade ondervinden in hun cellen, die zouden afsterven. Het gat in de ozonlaag boven Zuid-Afrika bijvoorbeeld, is de oorzaak van de vele huidkankers die blanke mensen oplopen in die regio. De Afrikanen zelf zijn zodanig geëvolueerd naar de sterke zon doorheen de geschiedenis dat bijna niemand er last van ondervindt. Een goede zonnecrème wordt aangeraden!

De derde laag van de atmosfeer, de mesosfeer, ligt tussen 50 en 80 kilometer van het aardoppervlak verwijderd. Hier bevindt zich het dieptepunt van de temperatuur in de atmosfeer. De mesosfeer is vooral verantwoordelijk voor het afremmen en verbranden van meteorieten die koers naar aarde zetten. Deze laag wordt ook wel eens de tussenlaag genoemd.

De vierde en laatste laag heet de thermosfeer. Maar de term thermosfeer is nog niet allesomvattend. Om precies te zijn heet deze laag de thermosfeer, de ionosfeer en de exosfeer. De termen spreken voor zich. De thermosfeer benadrukt de grote temperatuur in deze laatste laag van de atmosfeer. Exosfeer betekent dat dit uiteraard de buitenste laag is van het geheel aan sferen en de ionosfeer houdt verband met het poollicht. Poollicht ontstaat doordat kosmische deeltjes (bijvoorbeeld zonlicht) in botsing komen met onze atmosfeer. Hierdoor ontstaat een elektrische geladenheid en zien wij, wat wij noemen, het poollicht.

Samenstelling van onze atmosfeer

De atmosfeer bestaat uit vele verschillende deeltjes:

Distikstof

Deze stof is noodzakelijk voor de plantengroei op aarde. Stofdeeltjes ontstaan door winderosie, vulkanisme en verbranding van meteorieten. Deze deeltjes zorgen voor de verstrooiing van het zonlicht.

Co2

Co2 komt in onze atmosfeer terecht door fotosynthese en de verbranding van fossiele brandstoffen. Ze is verantwoordelijk voor het vasthouden van heel wat warmte in onze atmosfeer. Dit wordt het broeikaseffect genoemd.

Tri-zuurstof

Tri-zuurstof klinkt ons bekender in de oren als ozongas. Maar ze wordt jammer genoeg afgebroken onder invloed van CFK’s, afkomstig van de mens. Gelukkig is de productie van CFK’s vandaag de dag ten strengste verboden. Deze afbraak is onder andere verantwoordelijk voor het gat in de ozonlaag.

Waterdamp

Uiteraard is ook waterdamp aanwezig in de atmosfeer. Die is verantwoordelijk voor de neerslag en wolkenvorming.

Zuurstof

Als laatste is er nog de zuurstof zelf, die wij inademen. Dagelijks verantwoordelijk voor het in stand houden van het menselijke ras, de dieren en de planten op aarde.