Holmium: Het element

Holmium: Het element Holmium is een scheikundig element met symbool Ho en atoomnummer 67. Het is een zacht goed vervormbare zilverwitte lanthanide met een metallieke glans. Holmium is in 1878 ontdekt door de Fransen Delafontaine en Soret toen zij bij spectrometisch onderzoek onbekende absorptiebanden aantroffen. In dezelfde periode ontdekte Per Teodor Cleve het element holmium tijdens het bestuderen van erbiumoxide. Holmium is de Latijnse naam van Stockholm, de geboorteplaats van Cleve. Onder normale omstandigheden wordt Holmium niet of nauwelijks aangetast door zuurstof in de lucht. Bij verwarming reageert het echter snel en vormt een geelkleurige oxide.
Periodieksysteem atoomnummer 67 / Bron: Cepheus, Wikimedia Commons (Publiek domein)Periodieksysteem atoomnummer 67 / Bron: Cepheus, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Plaats van holmium in het periodiek systeem

Holmium wordt gevonden in ertsen als monaziet samen met andere lanthaniden. De lanthanidenorg/ lijken qua eigenschappen op elkaar en daarom is holmium moeilijk te isoleren van de rest en de reden dat deze zeldzame metalen kostbaar zijn.

Algemene eigenschappen van het element holmium

NaamSymboolAtoom
nummer
GroepPeriodeBlokReeksKleur
HolmiumHo67Scandium
groep
Periode 6F-blokLanthaniden:
  • Lanthaan, Cerium
  • Praseodymium, Neodymium
  • Promethium, Samarium
  • Europium, Gadolinium
  • Terbium, Dysprosium
  • Holmium, Erbium
  • Thulium, Ytterbium
  • Lutetium
Zilverwit

Chemische eigenschappen van het element holmium

Atoommassa (u)ElektronenconfiguratieOxidatietoestandenElektronegativiteit (Pauling)Atoomstraal (pm)ionisatiepotentiaal (kJ•mol−1)
164,9303[Xe]4f11 6s2+31,23176 1e 581
2e 1139
3e 2204

Fysische eigenschappen van het element holmium

Dicht-
heid
(kg/m3)
Smelt-
punt
(K)
Kook-
punt
(K)
Aggregatie-
toestand
Smelt-
warmte
(kJ/mol)
Verdampings-
warmte
(kJ/mol)
Kristal-
structuur
Specifieke
warmte
(J/kg.K)
Elektrische
weerstand (μΩ.cm)
Warmte-
geleiding
(W/m.K)
879517452970Vast17,2303Hexagonaal
1608716,2

De isotopen van holmium

165Ho is het enige stabiele holmiumisotoop. Er zijn circa 35 radioactive isotopes van holmium-140 tot holmium-175.

De stabielste isotopen van holmium

IsotoopRA(%)HalveringstijdVervalVE(MeV)Vervalproduct
163HoSynthetisch4570 jaarEV1,785163Dy
165Ho100Stabiel met 98 neutronen

Erts Monaziet / Bron: Rob Lavinsky / iRocks.com, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Erts Monaziet / Bron: Rob Lavinsky / iRocks.com, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Voorkomen en productie van holmium

Als element wordt holmium niet in de aardkorst aangetroffen. Als veel lanthaniden komt het voor in het mineraal monaziet (ongeveer 0,05%). Met behulp van ionenwisselaars kan holmium van andere elementen worden gescheiden.
De lanthaniden bevinden zich in onder anderen in monaziet als orthofosfaat LnPO4 (Ln staat voor een mengsel van de lanthaniden) en in bastnaeziet als fluoride carbonaat LnCO3F. De meest voorkomende lanthaniden in deze mineralen zijn: cerium, lanthaan, neodymium en praseodymium. Monaziet bevat thorium en Ytrrium wat de winning moelijker maakt omdat thorium en zijn afbraakproducten radioactief zijn.

Toepassingen van holmium

  • MRI (Magnetic Resonance Imaging) scanner met holmium "pole piece" om het magnetisch veld te concentreren en de resolutie te verhogen.
  • Van alle in de natuurlijke elementen heeft holmium het grootste magnetisch moment. Gecombineerd met yttrium vormt het zeer magnetisch materiaal dat gebruikt wordt magnetische flux concentrator. Het hoge magnetische moment maakt holmium geschikt voor gebruik in YAG-lasers Deze magnetische eigenschap is ook toe te passen in yttrium-ijzer-granaat (YIG) lasers.
  • Holmium vormt een beschermende laag olmiumfluoride HoF3 waardoor het bestand is tegen het agressieve, verdund of geconcentreerd, fluorwaterstofzuur (HF).
    Het element Holmium / Bron: Wilco Oelen, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Het element Holmium / Bron: Wilco Oelen, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Als neutronenvanger in nucleaire reactoren.
  • In de glasindustrie wordt holmium gebruikt als gele kleurstof.
  • Holmium wordt gebruikt samen met andere zeldzame metalen als legeringselement in metaallegeringen.
  • Holmium wordt toegepast in huishoudelijke apparatuur, zoals kleurentelevisies, fluorescerende lampen, spaarlampen en glas.
  • Holmium Laser wordt gebruikt in medische en tandheelkundige behandelingen in yttrium-aluminium-granaat (YAG) en yttrium-lanthaan-fluoride (YLF) "solid state" lasers.

Invloed van holmium op milieu en volksgezondheid

  • Over schadelijke gevolgen van holmium is weinig bekend. Het is te verwachten dat het vergelijkbaar is met andere lanthaniden. Alle lanthaniden lijken wat hun eigenschappen betreft op elkaar.
  • Holmium is, als vele andere stoffen, gevaarlijk in werkruimten die niet geventileerd worden en dampen ingeademd worden. Dit kan bij langdurige blootstelling longembolie als gevolg hebben. Wanneer holmium zich in het menselijk lichaam ophoopt, kan het de lever beschadigen.
  • Holmium wordt in het milieu gedumpt, door petrochemische industrie en door het weggooien van huishoudelijke apparatuur. Holmium hoopt zich op in de grond en dat leidt via de voedselketen tot een toenemende concentratie in mens en dier.
  • Bij waterdieren veroorzaakt holmium schade aan de cellen met o.a. als gevolg een negatieve effect op de werking van het zenuwstelsel.
© 2014 - 2024 Custor, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Meitnerium: Het elementMeitnerium: Het elementMeitnerium is een scheikundig element met symbool Mt en atoomnummer 109. Het is een zeer radioactief synthetische elemen…
Scheikunde - Periodiek systeemScheikunde - Periodiek systeem'Periodiek systeem' in scheikunde is een begrip dat vaak wordt gebruikt. Op het scheikunde-examen bijvoorbeeld komt dit…
Lawrencium: Het elementLawrencium: Het elementLawrencium is een synthetisch chemisch element met een chemisch symbool Lr en atoomnummer 103. Het is een radioactief me…
Thulium: Het elementThulium: Het elementIn 1879 is thulium ontdekt door de Zweed Per Teodor Cleve tijdens bestuderen van onzuiverheden in lanthanide-oxiden. Na…

Dysprosium: Het elementDysprosium: Het elementDysprosium(van Grieks dysprositos = moeilijk toegankelijk) is een scheikundig element met symbool Dy en atoomnummer 66.…
Lutetium, het elementLutetium, het elementLutetium is een scheikundig element met symbool Lu enatoomnummer 71. Het is een zilverwit lanthanide. Onafhankelijk van…
Bronnen en referenties
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Holmium
  • http://education.jlab.org/itselemental/ele067.html
  • http://www.lenntech.nl/periodiek/elementen/ho.htm
  • http://www.rsc.org/periodic-table/element/67/holmium
  • http://www.webelements.com/shop/product.php/182/periodic_table_fridge_magnet_game
  • http://www.britannica.com/EBchecked/topic/269532/holmium-Ho
  • http://www.americanelements.com/ho.html
  • http://www.geolution.nl/science/scheikunde-element-ho.htm(afbeelding "element holmium")
  • http://sciencenotes.org/?attachment_id=344(afbeelding "holmium embleem")
  • http://periodictable.com/Elements/067/index.html (which concentrates the magnetic field to improve resolution).(afbeelding "MRI scanner")
  • http://news.nost.jp/2010/12/zeldzame-en-schaarse-metalen/(afbeelding "periodiek systeem")
  • Afbeelding bron 1: Cepheus, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 2: Rob Lavinsky / iRocks.com, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 3: Wilco Oelen, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Custor (173 artikelen)
Laatste update: 23-11-2016
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Scheikunde
Bronnen en referenties: 14
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.