Chloroform in onze leefomgeving

Chloroform is een chemische stof die vooral bekend staat om zijn handige werking als anestheticum en zijn toepassingen binnen de industrie en laboratoria. Hoewel deze stof bepaalde voordelen heeft blijft het een giftige stof die gezondheidsproblemen kan veroorzaken zoals orgaanschade en onregelmatigheid van de hartslag. Het inademen van een te hoge concentratie chloroform kan het ademhalingssysteem zodanig verzwakken dat de persoon in kwestie kan overlijden. Er zijn ook sterke vermoedens dat chloroform het risico op kanker sterk verhoogt.

Eigenschappen

Chloroform wordt ook wel trichloormethaan genoemd en wordt in de chemie voorgesteld met de formule CHCl3. Bij kamertemperatuur is chloroform een heldere, kleurloze en dichte vloeistof met een aangename geur en zonder brandbare eigenschappen. Door zijn vluchtige eigenschappen zal deze vloeibare toestand bij normale omgevingstemperaturen omgezet worden in damp. Deze vloeistof heeft een zoet karakter maar zorgt tevens wel voor een heet, branderig gevoel in de mond en keel en contact met de huid kan leiden tot zweren.

Gevaren van chloroform

Vandaag de dag weten wetenschappers dat chloroform niet de wonderlijke chemische stof is dan dat ze vroeger wel hadden gedacht. Het inademen van chloroform kan de hartslag zodanig ontregelen dat deze dodelijke gevolgen kan hebben. Ook lever- en nierschade kunnen bijwerkingen zijn van chloroform gebruik. Het inademen van te hoge concentraties kan hoofdpijn, duizeligheid en gastro-intestinale problemen zoals misselijkheid en braken veroorzaken. Bovendien is chloroform geclassificeerd als mogelijk carcinogeen, met andere woorden, een chemische stof die kanker kan veroorzaken. In de operatiekamer werd chloroform reeds vervangen door andere anesthetica.

Chloroform wordt snel geabsorbeerd door zowel de luchtwegen als het maagdarmkanaal alsook door de huid. Eenmaal in het lichaam zal de chloroform zich verspreiden over het hele lichaam. Uiteindelijk zal deze worden afgebroken en zal de stof het lichaam verlaten door uitademing en uitscheiding maar in sommige gevallen kan de chloroform zich ophopen in het lichaamsvet of in de organen.

Chloroform kan ook gevaarlijk zijn zonder dat ze wordt geabsorbeerd. Ultraviolette straling door zonlicht zorgt voor aanwezigheid van chloroform en zuurstof in onze omgeving. Het gas dat hierbij gevormd wordt, wordt fosgeen genoemd en heeft nog meer toxische eigenschappen dan enkele chloroform, vooral als deze wordt geconcentreerd in een afgesloten ruimte kan deze heel gevaarlijk zijn. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd fosgeen gebruikt als chemisch wapen. Vandaag wordt het gebruikt in de industriële sector waar het met de grootste zorg wordt behandeld. Fosgeen heeft een sterk irriterende werking, zowel in gasvormige als in vloeibare toestand. Bij inademing kan het weefsel beschadigen in de neus, keel en longen en zo verstikking veroorzaken. Het heeft ook een irriterend effect op de huid en de ogen.

Chloroform in onze omgeving

Onderzoek heeft aangetoond dat de grootste bijdrage van chloroform aan ons lichaam veroorzaakt wordt door gechloreerd water. Chloor wordt vaak toegevoegd aan drinkwater en zwembadwater om bacteriën en andere microben te doden.

Chloroform en andere bijproducten met een desinfecterende werking worden gevormd wanneer chloor reageert met de organische moleculen in het water. In zwembaden kunnen deze organische moleculen voorkomen in de vorm van huidcellen, zweet, urine, cosmetica, zonnebrandmiddelen, bladeren en bodem. Wanneer deze reactie plaats vindt kan de chloroform en bijproducten opgenomen worden door de huid of het lichaam wanneer iemand dit water binnen krijgt via de mond of enkel maar de waterdampen inademt.

Zelfs in ons eigen huis kan chloroform voorkomen door waterdamp afkomstig van de douche of het bad. Hoe warmer het water, hoe hoger de chloroform concentratie in de lucht. Ook warm water door het koken of het wassen van kleding kan het chloroform niveau doen stijgen. Chloor wordt ook gebruikt om toiletten schoon te maken en in bleekwater.

Bepaalde industrieën lozen chloroform in de atmosfeer. Ze gebruiken chloroform in chemische reacties en als oplosmiddel voor bepaalde stoffen. In sommige landen wordt chloroform gebruikt als koelmiddel, beter bekend als R-22. Het gebruik van R-22 neemt geleidelijk aan af omdat het een belangrijke oorzaak is voor de ozonafbraak in de atmosfeer. Ook pulp- en papierfabrieken stoten chloroform uit net zoals stortplaatsen van gevaarlijk afval.

Chloroform komt ons lichaam binnen wanneer we gechloreerd water drinken of voedsel consumeren dat chloroform bevat. Sommige voedingsmiddelen bevatten chloroform omdat ze zijn geproduceerd met behulp van gechloreerde leidingwater.

In het verleden werd chloroform toegevoegd aan hoestgeneesmiddelen maar vanaf 1976 is deze toepassing verboden. In sommige landen worden echter nog altijd geneesmiddelen gebruikt die chloroform bevatten.

Chloroform komt voor in onze dagelijkse omgeving en kan zowel in natuurlijke als in kunstmatige vorm opduiken. De meeste mensen worden blootgesteld aan vrij lage concentraties van deze chemische stof maar in sommige sectoren zijn de waarden toch opvallend hoger. Gelukkig zijn er manier waarop we deze blootstelling aan chloroform in onze omgeving kunnen beperken.