Scheikunde: Esters

Een ester is een chemische verbinding tussen een alcohol en een carbonzuur. Veel esters hebben een eigen geur en smaak, en ze worden dan ook veel gevonden in verschillende bloem- en fruitsoorten, zoals aardbeien, peren en appels. Esters worden daarom veel gebruikt in de levensmiddelenindustrie als geur en smaakstoffen. Daarnaast worden ze vaak gebruikt als oplosmiddelen in bijvoorbeeld lijm.

Het ontstaan van esters

Esters ontstaan uit een reactie tussen een alcohol en een carbonzuur. Tijdens de reactie staat het alcohol een H-atoom af, en het carbonzuur staat een OH af onder vorming van water. Vervolgens binden de restanten van het alcohol en het carbonzuur zich tot een ester. De algemene structuurformule van een ester ziet er als volgt uit:

Aan de linkerkant van de afbeelding is het restant van de alcohol te zien (de C-O groep), en aan de rechterkant is het restant van de carbonzuur te zien (de C=0 groep).

De naamgeving van esters

De naamgeving van esters is vaak lastig, vooral bij meer ingewikkelde moleculen. Daarom zijn er twee manieren om een ester een naam te geven:

Eenvoudige esters

Een voorbeeld van een eenvoudigere verbinding is de reactie tussen het alcohol methanol en het carbonzuur propaanzuur. De ontstane ester kan worden opgedeeld in een alkylgroep (methyl), en een zuurrest (propanoaat). Deze ester wordt dan methylpropanoaat genoemd.

Ingewikkelde esters

In plaats van een systematische naam wordt vaak een omschrijving van de ester gegeven. De naam wordt dan: 'ester van... (de namen van de uitgangsstoffen). Een voorbeeld van zo'n verbinding is (1-methylethyl)propanoaat. Dit wordt meestal geschreven als: 'de ester van propaanzuur en 2-propanol'. Deze vorm van notatie is vooral gemakkelijk bij vertakte alcoholen en zuren.

Voorbeelden van esters