Planeten in ons zonnestelsel: volgorde en kenmerken

Ons zonnestelsel heeft acht planeten. Vier planeten met een harde korst en vier gasplaneten. De planeten die uit gas bestaan, hebben geen harde korst, de andere planeten wel. Welke planeten komen er in ons zonnestelsel voor en in welke volgorde staan ze in verhouding tot elkaar en tot de zon? De Aarde is een kleine planeet, maar wel een bijzondere planeet, vol water en leven. De Aarde wordt door al dat water ook wel de blauwe planeet genoemd. Op dit moment weten we alleen met zekerheid dat er op Aarde leven is. Over de andere planeten weten we dat niet.

• Planeten met een harde korst
• In welke volgorde staan planeten vanaf de zon?
• Mercurius (de eerste planeet)
• Venus (de tweede planeet)
• Aarde (de derde planeet)
• Mars (de vierde planeet
• Jupiter (de vijfde planeet)
• Saturnus (de zesde planeet)
• Uranus (de zevende planeet)
• Neptunus (de achtste planeet)
• Dwergplaneten

Planeten met een harde korst

Mercurius, Venus, Aarde en Mars zijn vier planeten met een harde korst. Ze hebben dus een harde oppervlakte waar je in principe overheen kunt lopen. Alleen als de temperatuur dat toelaat, natuurlijk. De temperaturen verschillen namelijk nogal van elkaar. De gemiddelde temperatuur op Mercurius ligt ronde 167 °C boven nul, op Venus is het gemiddeld 464 °C boven nul, op Aarde 14 °C boven nul, en op Mars -63 °C (dus) onder nul. Dit worden ook wel de binnenplaneten genoemd.

Gasplaneten

De gasplaneten worden ook wel de buitenplaneten genoemd. Deze bevinden zich verder van de zon af en worden daarom steeds kouder. Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus zijn gasplaneten. De temperaturen zijn er als volgt: Jupiter -121 °C, Saturnus -130 °C, Uranus, -205 °C en op Neptunus -220 °C.

In welke volgorde staan planeten vanaf de zon?

Vanaf de zon gezien staan de planeten uit ons zonnestelsel in de volgende volgorde:

1. Mercurius (geen manen)
2. Venus (geen manen)
3. Aarde (een maan)
4. Mars (twee manen)
5. Jupiter (67 manen)
6. Saturnus (62 manen)
7. Uranus (27 manen)
8. Neptunus (13 manen)

Welke planeten hebben ringen?

Er zijn vier planeten met ringen: Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. Dit zijn de vier gasplaneten. Uranus en Neptunus bestaan uit ijs en worden daarom ook wel ijsplaneten genoemd. Saturnus heeft de meest opvallende ringen. De ringen bestaan uit gruis van meteoriet stofdeeltjes en ijs. De aantrekkingskracht is groot waardoor er steeds meer gruis bijkomt.

Wat is de kleinste planeet uit ons zonnestelsel?

De kleinste planeet uit ons zonnestelsel is Mercurius. Deze staat ook het dichts bij de zon en is dus de eerste planeet. Als je Mercurius aan de hemel wilt zien kan je de planeet zien als je in de schemering kijkt, zodat de zon je niet verblindt.

Wat is de grootste planeet uit ons zonnestelsel?

De grootste planeet uit ons zonnestelsel is de gasreus Jupiter. Deze staat vanaf de zon gekeken op de vierde plaats in de rij van ons zonnestelsel.

Mercurius (de eerste planeet)

Vanaf de zon bekeken is Mercurius de eerste planeet. Mercurius staat dus het dichtste bij de zon. Hoewel de gemiddelde temperatuur er rond de 167 °C ligt, kan het er plaatselijk wel 400 °C worden. Veel te heet dus voor mensen om erheen te reizen, laat staan om het oppervlak te kunnen belopen. Bovendien verschillen de temperaturen op Mercurius ook nog eens extreem. 's Nachts is het er namelijk (aan de kant die van de zon afstaat) juist enorm koud. Daar kan het wel 180 graden vriezen. De omstandigheden zijn er dus voor leven zoals wij het kennen, niet geschikt. In 88 dagen draait Mercurius om de zon. Na 88 aardse dagen begint er dus een nieuw jaar op deze planeet. Mercurius is in verhouding tot de Aarde zo'n 18 keer kleiner.

Oppervlakte

De oppervlakte van de kleine planeet Mercurius zit vol kraters door inslagen van meteorieten en er zijn ook veel rotsen. Een beetje zoals op de maan. Er zijn al enkele geslaagde ruimtemissies uitgevoerd om foto's te maken van Mercurius. In 2024 moet een derde ruimtevoertuig van het Europese Ruimtevaartcentrum ESA een missie uitvoeren voor verder onderzoek. Men vraagt zich bijvoorbeeld af of er water is en of er grondstoffen te vinden zijn, zoals ijzer.

Venus (de tweede planeet)

Naast Mercurius staat Venus. Venus is dus de tweede planeet, vanaf de zon berekend. Een jaar op Venus duurt 225 (aardse) dagen gerekend in 24 aardse uren per dag. Venus is de enige planeet is die (in verhouding tot de andere planeten in ons zonnestelsel) rechtsom draait. Met de klok mee dus. Hoe dat komt is nog niet bekend. Er zijn wel verschillende theorieën over maar deze zijn nog niet bewezen. Alle andere planeten in ons zonnestelsel draaien juist de andere kant op. Als je op Venus zou (kunnen) rondlopen zie je daar dus de zon opkomen in het westen. Venus is echter ook de heetste planeet uit ons zonnestelsel en wordt omgeven door wolken zwavelzuur en een atmosfeer van koolstofdioxide. De wolken zwavelzuur reflecteren zonlicht waardoor de planeet op het oog vanaf de Aarde gezien op een ster lijkt. Venus is ook een planeet die door een dikke atmosfeer gevangen wordt gehouden. Het is net een broeikas. De temperatuur op Venus kan oplopen tot 465 °C. Venus wordt ook wel de morgenster genoemd omdat je Venus kunt waarnemen enkele uren voor zonsopgang, en de planeet wordt ook wel de zus van de Aarde genoemd, omdat Venus qua afmeting het meest op de Aarde lijkt.

Oppervlakte

De Russen waren de eersten die een onbemand voertuigje (een ruimtesonde) naar Venus stuurden en erin slaagden om foto's te maken van de oppervlakte. Er zijn anno 2020 in totaal al tientallen dergelijke ruimtemissies naar Venus gemaakt. De oppervlakte van Venus is rotsachtig, vulkanisch en er zijn hoge gebergtes.

Aarde (de derde planeet)

De Aarde is een van de kleine planeten uit het zonnestelsel, maar de positie van de Aarde is uniek en ideaal voor het klimaat. Het is er nergens zo koud dat er leven onmogelijk is, en vrijwel nergens zo heet dat er leven onmogelijk is. De Aarde is de derde planeet vanaf de zon gezien. De Aarde is een zware planeet, de zwaarste van de vier planeten met een korst. In 365 dagen draait de Aarde om de zon. Zolang duurt een jaar dus op Aarde. Officieel is het echter 365,3 dagen. De Aarde doet er 24 uur over om om haar eigen as te draaien. Omdat de as een beetje scheef hangt hebben we duidelijke seizoenen, zomer, herfst, winter en lente. Over de Aarde weten we veel, omdat we er zelf op wonen. Het wemelt van leven en er is enorm veel water. Slechts ongeveer 29% van de Aarde bestaat uit droog land. De rest van de Aarde ligt in water. De Aarde heeft slechts een maan. Door aantrekkingskrachten tussen Aarde en maan hebben de oceanen eb en vloed. Aarde wordt ook wel Terra, en ook wel de blauwe planeet genoemd.

Oppervlakte

De oppervlakte van de Aarde bestaat grotendeels uit water. Minder dan een derde deel bestaat uit land. In het water wemelt het van leven. Slechts 1% van al dat water is geschikt om te drinken. Het zoute water bevat zoveel mineralen dat eerst ontzilt moet worden voordat het geschikt is als drinkwater of om gewassen te bewateren. Het water moet daarvoor verschillende keren gekookt worden, wat veel energie kost. In landen waar men arm is kan men dit niet betalen. Brak water bevindt zich op plaatsen waar rivieren in zee uitmonden. Op het land van de Aarde bevinden zich o.a. gebergtes, vulkanen, hooglanden, woestijnen en ijskappen.

Mars (de vierde planeet

Mars is iets kleiner dan de Aarde. Het is de vierde planeet vanaf de zon gezien. Mars is 's avonds goed waar te nemen als een wat rode sterachtige verschijning. De rode oppervlakte van Mars wordt veroorzaakt door roest uit stoffen in de grond. De zwaartekracht op Mars in ongeveer 2,5 keer minder sterk dan op Aarde. Mars is op de Aarde na de meest geschikte planeet voor leven. Men hoopt leven op Mars te ontdekken. De temperaturen zijn er goed genoeg en ook stelden wetenschappers vast dat er water op Mars gestroomd heeft, en dat dit mogelijk nog ergens te vinden is.

Is er leven op Mars?

De beste indicatie dat er leven op Mars zou kunnen zijn is de uitstoot van methaan. Methaan wordt door levende organismen uitgestoten, maar ook door vulkanen. Er is vulkanisme op Mars, maar het leuke is dat het methaan vooral in de zomer toeneemt op Mars. Welke vulkaan wordt alleen actiever in de zomer? Dat is niet zo logisch, daarom hoopt men op microscopisch klein leven op Mars, dat door de zomer zorgt voor de toename van de aantoonbare methaanuitstoot. Men gaat ervan uit dat er in de zomer ijs smelt waardoor kleine micro-organismen zeer snel vermeerderen waardoor de toename van methaan in die periode, verklaard zou kunnen worden. Hoop doet leven? Marsrobots zullen in de toekomst wellicht die vraag kunnen beantwoorden. Op Mars zijn ook nog enkele mysteries nog steeds niet opgelost. Zo werden er in april 2014 vreemde lichten op Mars waargenomen op foto's van een marsrobot en vooralsnog is de herkomst daarvan heden (2020) nog steeds niet verklaard. Sommige mensen hopen dat de lichten bewijs van buitenaards leven zijn maar het kan van alles zijn, zoals de reflexie van steen. Men wil meer onderzoek naar de lichten doen. Ook zijn mensen van plan een bemande missie naar Mars te sturen. Niet alleen de NASA, maar ook de Russen maken dergelijke plannen. Geen van deze plannen zijn in 2020 al zo ver concreet uitgewerkt dat men al naar Mars kan reizen. Het Nederlandse Mars-One project stelde plannen en de reis om een kolonie te stichten op Mars in 2015 met een paar jaar uit.

Oppervlakte

De oppervlakte van Mars is opvallend rood omdat er veel ijzer in de grond zit. Mars wordt daarom ook wel de rode planeet genoemd. Mars is plaatselijk vlak, dan weer rotsachtig, er liggen enorm veel stenen en er zijn gebergtes, ravijnen en vulkanen. Stofwolken (dust devils) razen met enorme snelheid over de planeet. Mars is de enige planeet in ons zonnestelsel waar mensen zouden kunnen overleven, hoewel dat niet eenvoudig zal zijn.

Jupiter (de vijfde planeet)

Jupiter is de vijfde planeet vanaf de zon. Het is een gasreus. Jupiter is de grootste en zwaarste planeet in ons zonnestelsel. De gassen in de atmosfeer van de planeet zijn vloeibaar en stromen snel over de planeet. Jupiter heeft ook een opvallende rode vlek ten zuiden van de evenaar. De rode vlek die driemaal zo groot is als onze planeet, krimpt. De rode vlek wordt veroorzaakt door een anti-cycloon. De vlek wordt al waargenomen sinds de 18e eeuw en is sindsdien steeds wat kleiner geworden.

Oppervlakte

Jupiter heeft geen vaste oppervlakte. Het is zelfs niet bekend of er wel of geen vaste kern is. De planeet bestaat uit velerlei stoffen zoals onder andere helium, waterstof, ammoniak, methaan, ethaan, waterdamp en waterstofsulfide. De kern van al deze gassen en stoffen is heet, de atmosfeer juist zeer koud. De atmosfeer van Jupiter lijkt op vloeistof.

Is er leven op manen van Jupiter mogelijk?

In 2017 werd door NASA bekendgemaakt dat de zoektocht naar leven op andere plaatsen in ons zonnestelsel dan alleen op aarde, steeds meer resultaten oplevert. Wetenschappers stelden al eerder dat er zeker leven gevonden zal worden op andere planeten en dat alle sterren in het universum planeten en manen bevatten. In ons eigen zonnestelsel is niet alleen de aarde geschikt voor leven. De Jupiter maan Europa heeft een kans op leven, deze maan bevat water en (alle) benodigde bouwstoffen voor het ontstaan van leven.

Saturnus (de zesde planeet)

Saturnus, de zesde planeet, is ook een gasreus. Saturnus is ook bekend vanwege zijn opvallende ringen. Elke gasreus heeft ringen, maar bij Saturnus zijn ze veel beter te zien. De ringen bevatten ijs en puin uit de ruimte. Men vermoedt dat de ringen zijn ontstaan door het uit elkaar vallen van een maan of komeet, onder invloed van de zwaartekracht. De overblijfselen, in de vorm van brokken ijs en steen, zweven nu in ringen vol puin rondom de planeet. Saturnus lijkt verder veel op Jupiter.

Oppervlakte

De oppervlakte van Saturnus is net als de oppervlakte van andere gasplaneten onvast en dus moeilijk vast te stellen. Het is de enige planeet waarvan het gewicht lichter is dan water. Saturnus zou dus blijven drijven als hij op water zou liggen. Het grootste deel van Saturnus, 93%, bestaat uit waterstofgas. Een klein deel, 3%, bestaat uit helium. Slechts 1% bestaat uit andere stoffen. Saturnus is verder bekend vanwege de vele ringen die rondom de planeet zweven.

Is er leven op manen van Saturnus mogelijk?

De Saturnus maan Enceladus bevat ook water en bouwstoffen die geschikt zijn voor het ontstaan van leven.

Uranus (de zevende planeet)

De zevende planeet, Uranus, is net als de Aarde ook nogal blauw van kleur. In de atmosfeer zit veel methaan. Uranus is de op twee na grootste planeet uit ons zonnestelsel. Uranus is een gasplaneet maar wordt ook wel een ijsreus genoemd vanwege de temperatuur. Toen Uranus in 1690 met een telescoop ontdekt werd, dacht men dat het een ster was. Uranus heeft een gekantelde as. In tegenstelling tot andere gasreuzen heeft Uranus geen mantel van metallische waterstof. De planeet bevat ook vele stoffen zoals o.a.: water, ammoniak, methaan. Ook bevindt er zich helium en waterstof.

Oppervlakte

Deze planeet heeft geen vaste oppervlakte maar wel een magnetisch veld. Uranus is blauwachtig en groenig door de aanwezigheid van veel methaangas in de atmosfeer. Het waait er enorm hard en kan een snelheid van meer 700 kilometer per uur bereiken.

Neptunus (de achtste planeet)

Neptunus is een erg trage planeet. Het is de achtste planeet en dus het verst van de zon af. Het duurt 165 jaar voordat deze planeet een rondje om de zon gedraaid heeft. Een Neptunusjaar duurt dus 165 aardse jaren. De planeet lijkt ogenschijnlijk stil te staan maar beweegt dus in verhouding tot onze tijdsbegrip slechts uiterst traag. Neptunus werd pas in 1846 ontdekt, daarom weten wetenschappers ook nog niet zo heel veel over deze planeet. Neptunus is ook blauw van kleur, en de planeet heeft wolken. De wind kan er echter zo hard waaien dat wij het niet zouden overleven. Neptunus is zogezegd een gure planeet.

Oppervlakte

Neptunus heeft geen vaste oppervlakte. Qua samenstelling lijkt hij op Uranus. Er is wel een soort kern maar deze bestaat uit vloeibaar gesteente en vloeibare stoffen metalen en gassen. Daaromheen nog meer vloeibare gassen die overgaan in de rauwe atmosfeer. De wind waait er wel tot 900 km per uur.

Dwergplaneten

Naast de acht officiële planeten komen er ook twee dwergplaneten in ons zonnestelsel voor. Pluto werd jarenlang als planeet beschouwd maar men is daar in de wetenschap van teruggekomen.

Pluto

Pluto werd meer dan 70 jaar lang als een planeet beschouwd maar in 2003 besloten wetenschappers dat Pluto eigenlijk geen 'volwaardige' planeet is maar een dwergplaneet. Pluto is klein en houdt zijn eigen baan nog niet schoon. Net als een baby dus eigenlijk. Maar is een baby geen mens? Volgens wetenschappers is Pluto in elk geval geen echte planeet meer, maar een dwergplaneet. Vandaar dat ons zonnestelsel nu officieel nog maar acht planeten telt. Pluto heeft overigens vijf manen. Als Pluto nog mee zou tellen als planeet dan zou het de negende planeet vanaf de zon zijn.

Eris

Eris is net als Pluto een dwergplaneet. Net as Pluto telt hij als planeet niet mee. Pas in 2005 ontdekte men dat Eris zich voortbeweegt. Men vermoedt dat de oppervlakte van Eris uit methaanijs bestaat. Eris bevat slechts een maantje, die een doorsnede van 250 km heeft. Als Eris als planeet beschouwd zou worden dan zou het de tiende planeet zijn.

Ceres

Ceres is ook een dwergplaneet. Deze staat (opties) tussen Mars en Jupiter in. Als Ceres als planeet zou meetellen zou het dus de vijfde planeet zijn en alle planeten daarna zouden dan een nummer opschuiven. Dit is echter niet het geval. Er zijn acht planeten en drie dwergplaneten.