De manen van Mars: Phobos en Deimos

In ons zonnestelsel bevinden zich vele hemellichamen, waaronder manen. Hier vindt u een beschrijving van de manen van Mars.

Manen van Mars

Net als de aarde hebben ook de andere planeten in ons zonnestelsel sattelieten. In het geval van Mars zijn het er twee, Phobos en Deimos. De twee manen werden in 1877 door A. Hall ontdekt door het gebruik van een nieuwe refractor met een 65-centimeter statief. Ze werden Phobos (Vrees) en Deimos (Verschrikking) genoemd, naar de metgezellen van de god Mars in de Grieks/Romeinse mythologie.

Heel lang wist men eigenlijk niets over deze manen. Hier kwam verandering in door de reis van de Mariner-9 in 1971 en de Viking 1 en 2 in 1976/1977. Beide manen hebben een onregelmatige vorm, die nog het best valt te vergelijken met een ellips met drie ongelijke assen. Ze draaien zo om Mars heen, dat de langste as altijd naar de planeet wijst.

Phobos

Phobos meet 28x22x18 km en het volume bedraagt iets meer dan 5000 km3. De maan draait op een afstand van 9400 km in 7 uur en 39 minuten om de planeet. De soortelijke dichtheid bedraagt 1,95 kg/cm3.

Het opvallendste kenmerk is de krater Stickney, die een middellijn heeft van 10 km. Deze krater is vernoemd naar de meisjesnaam van de vrouw van Hall. Het oppervlak van Phobos is bedekt met talloze ondiepe groeven, die vanuit de krater Stickney komen . Deze zijn over het algemeen 100-200 meter breed en 20-30 meter diep. Ze ontstonden vermoedelijk 3,4 miljard jaar geleden bij een inslag die ook de oorzaak was van Stickney

Phobos valt met ongeveer 9 centimeter per jaar naar het oppervlak van Mars toe. De Europese sonde Mars Express, sinds 2003 in een baan om Mars, ontdekte tevens dat Phobos 5 kilometer voor lag in zijn baan om Mars dan verwacht. Dit is een aanwijzing voor een (val)versnelling. Phobos zal dan ook over zo'n 40 á 50 miljoen jaar te pletter slaan op Mars.

Deimos

De kleinste van de Marsmanen meet 16x12x10 km en draait in 30 uur en 18 minuten op een afstand van 23 500 km rond de planeet. De dichtheid bedraagt 2,2 g/cm3.

Het oppervlak van Deimos lijkt gladder en niet zo dicht bezaaid met kraters als Phobos. Hoe komt dat? Ook Deimos zit vol met kraters, die alleen worden bedekt door lagen fijne materie, zo werd ontdekt door Viking-2. Gleuven worden op Deimos niet aangetroffen.

In tegenstelling tot Phobos verwijdert Deimos zich juist steeds verder van de rode planeet. Ooit zal het zwaartekrachtveld van Mars niet meer voldoende zijn om de maan in een baan te houden.

Oorsprong van de Marsmanen

De oorsprong van de manen is onderwerp van discussie. De soortelijke dichtheid is ongeveer 2 g/cm3. Dit komt onder de hemellichamen in ons zonnestelsel overeen met een bepaald soort meteorieten dat bekend staat als koolstofrijke chondrieten. Van sommige asteroïden in de gordel tussen Mars en Jupiter wordt verondersteld dat ze van dezelfde samenstelling zijn. Het is daarom mogelijk dat Phobos en Deimos asteroïden waren, die op een later tijdstip in het zwaartekrachtveld van Mars terechtkwamen en zo manen werden.