Europa (maan van Jupiter)

Dit artikel gaat over Jupiter's ijzige maan Europa. Deze maan is zo bijzonder omdat er waarschijnlijk ruim twee maal zo veel vloeibaar water voorkomt als op Aarde. Europa wordt dan ook beschouwd als de meest waarschijnlijke plaats voor het bestaan van leven buiten Aarde.

Inhoud




Kenmerken



Straal 1569 km (24,5% van de Aarde)
Oppervlakte 3,09 × 107 km2 (6,1% van de Aarde)
Volume 1,593 × 1010 km3 (1,5% van de Aarde)
Massa 4,80 × 1022 kg (0,8% van de Aarde)
Zwaartekracht 13,4% van op Aarde
Temperatuur aan oppervlak Gemiddeld -170 °C
Europa is een maan van Jupiter, en staat op nummer zes in de lijst van de grootste manen in ons zonnestelsel. De maan is volledig bedekt door een laag ijs met een dikte van tien tot dertig kilometer. Onder deze ijslaag bevindt zich een vloeibare oceaan van zout water met een diepte van rond de honderd kilometer. De ijzige korst van Europa is volledig bedekt met donkere lijnen –zogenaamde lineae (zie de foto hieronder).


Lineae



Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)
Lineae zijn scheuren in de ijslaag, die ontstaan door de getijdenkrachten van Jupiter. Deze veroorzaakt –net als de Maan– eb en vloed in de oceaan onder het oppervlak. De zeespiegel kan op Europa echter niet ongestraft stijgen, omdat er boven de oceaan geen atmosfeer is (zoals op Aarde), maar een kilometers dikke laag ijs. Toch lukt het Jupiter om getijden op te wekken op Europa. De zeespiegel in de oceaan onder het oppervlak kan alsnog stijgen door de ijzige korst omhoog te duwen. De korst vervormt hierdoor enigzins, en er kunnen wel eens scheuren ontstaan in de ijslaag (lineae). Er is nog geen algemeen geaccepteerde verklaring voor de rozige kleur (zie foto) van de lineae. Zo zou de roze schijn van de planeet bijvoorbeeld te verklaren zijn door bacterieel leven op het oppervlak.

Atmosfeer



Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)
In 1994 is door de ruimtetelescoop Hubble vastgesteld dat Europa een ijle atmosfeer van zuurstof bezit. Dit zuurstof is afkomstig van de kilometers dikke ijskorst die Europa bedekt, en ontstaat door een proces dat radiolyse genoemd wordt. Het oppervlak van Europa wordt continu blootgesteld aan zowel ultraviolette straling afkomstig van de Zon, als geladen deeltjes (ionen en bètastraling) van de magnetosfeer van Jupiter. Het bevroren water aan het oppervlak kan onder invloed van deze straling ontleden in zuurstof en waterstof (vanwege het zwakke gravitatieveld van Europa kan het gevormde waterstof gemakkelijk ontsnappen, en blijft er vrijwel alleen zuurstof over).

Oceaan



Bron: NASA, Wikimedia Commons (Publiek domein)Bron: NASA, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Zoals eerder is vermeld, heeft Europa een oceaan van vloeibaar water onder haar oppervlak. Dit lijkt nogal onwaarschijnlijk als men beseft dat de temperatuur aan het opppervlak nooit boven de -150 °C komt. Een mechanisme dat de oceaan verwarmt is het vervallen van radioactieve elementen in het gesteente in de kern, waarbij –net als in de Aarde– straling vrijkomt. De stralingsenergie die vrijkomt bij het vervallen van deze elementen verwarmd de omgeving, en wordt dus omgezet in thermische energie.

Het probleem hierbij is dat Europa veel kleiner is dan de Aarde (qua volume minder dan 2%), terwijl de concentratie radioactieve elementen in het gesteente ongeveer gelijk is. De verhouding tussen het oppervlak en het volume van Europa is dus veel groter dan de verhouding op Aarde, waardoor er relatief meer warmte ontsnapt. Daarom is dit proces op zich, niet voldoende om de oceaan vloeibaar te houden. De getijdenkrachten die Jupiter op Europa uitoefend zorgen voor wrijving, waar opnieuw warmte bij vrijkomt. Deze twee processen zijn gezamelijk wél genoeg om een oceaan vloeibaar te houden.
© 2010 - 2024 Machans, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Het zonnestelsel: Callisto (maan Jupiter)Het zonnestelsel: Callisto (maan Jupiter)Jupiter is de grootste van de acht planeten binnen ons zonnestelsel. Het is een enorme grote bol van gas die van binnen…
Het zonnestelsel: Io (maan Jupiter)Het zonnestelsel: Io (maan Jupiter)Io is een erg heet hemellichaam en hij behoort tot de vier grote manen van de grootste planeet binnen ons zonnestelsel:…
Jupiter (de eerste planeet voorbij de planetoïdengordel)Jupiter is de eerste planeet voorbij de planetoïdengordel. Deze planeet is het grootste en het zwaarst: even zwaar als a…
Horoscoop: Planeet JupiterHoroscoop: Planeet JupiterSterrenbeeld is een bekend begrip. Planeten, hun betekenis en invloed in de horoscoop zijn minder bekend. Zon, Maan, Mer…

Blauwe maan: twee keer een volle maan in een maandIn 2009 werd veelal aangekondigd dat er tijdens de jaarwisseling van 2009 op 2010 een blauwe maan zou zijn. Veel mensen…
De ruimte, het oneindige heelalDe ruimte, het oneindige heelalOp het Amerikaanse ruimtevaartstation Cape Canaveral zijn twee sattelieten, geheten Stereo. Hun missie is: foto's van de…
Bronnen en referenties
  • http://en.wikipedia.org/wiki/Europa_(moon) http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Europa_(moon) http://www.newscientist.com/article/dn1647
  • Afbeelding bron 1: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)
  • Afbeelding bron 2: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)
  • Afbeelding bron 3: NASA, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Machans (31 artikelen)
Gepubliceerd: 07-01-2010
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Sterrenkunde
Bronnen en referenties: 4
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.