Blauwe maan: twee keer een volle maan in een maand

In 2009 werd veelal aangekondigd dat er tijdens de jaarwisseling van 2009 op 2010 een blauwe maan zou zijn. Veel mensen hadden geen idee wat dat was. Want wat is nu eigenlijk een blauwe maan en is hij ook werkelijk blauw? Neem een blauwe maan is alles behalve blauw, het is namelijk om aan te geven dat het twee keer in een maand volle maand is. Maar waar dat rare woord dan vandaan komt? Het is een verbastering van een aantal zaken. Op 31 januari 2018 was er trouwens weer zo'n blauwe maan.

Wat is een blauwe maan?

Een blauwe maan is als het voor de dertiende keer in een jaar volle maan is, dus twee keer in een maand een volle maan. Dit was op 31 december 2009 het geval. Het is zeldzaam dat de maan in een jaar 13 keer vol is, maar ook weer niet een verschrikkelijk novum.

Eens in de 2 of 3 jaar is er een blauwe maan

Eens per 2 of 3 jaar is er namelijk een jaar met een maand die twee keer een volle maan heeft. Eens in de 20 jaar kent het jaar 2 blauwe manen, dus twee maanden waarin het twee keer volle maan is (We kennen maanden van 30 of 31 dagen en februari heeft 28 dagen. De maan doet er 29,5 dag over om weer vol te worden.)
Overigens was dit tot 1700 heel anders. Tot dat jaar waren knappe koppen voortdurend bezig om de tijdsrekening in harmonie te brengen met de maancyclus. Overigens is nog steeds eens in de 4 jaar een schrikkeldag nodig om dat in evenwicht te houden.

Blauwe maan is niet echt blauw

Een blauwe maan is dus niet iets bijzonders, maar gewoon het gevolg van een aantal zaken die we hebben afgesproken over tijd en de stand van de maan en de sterren. Als onze maanden 60 dagen hadden, waren er elke maand zomaar 2 blauwe manen. In oude culturen waar de tijd heel anders is verdeeld, bestaat het begrip blauwe maan dan ook helemaal niet. Mensen die op oudejaarsavond 2009 voortdurend naar de hemel hebben staan kijken omdat ze op zoek waren naar die blauwe maan hebben dat ook vergeefs gedaan. De maan is dus niet echt blauw, maar heeft dezelfde kleur als altijd.

Waar komt de naam blauwe maan vandaan?

Waar de naam blauwe maan vandaan komt is en blijft raadselachtig. Er is een hypothese dat Schotse sterrenkundigen in de jaren vijftig van de vorige eeuw een tweede volle maan hebben gezien die wel blauw was. De andere kleur zou zijn gekomen door bosbranden in Noord-Amerika die de atmosfeer hadden vervuild. Een andere verklaring zegt dat astronomen in de zestiende eeuw de tweede Maan al hadden ontdekt en dat de naam 'Valse Maan' of 'Belewe Moon' noemden. Belewe (betrayed) Moon werd Blue Moon, Blauwe Maan.

Once in a blue moon

In het Engels is een gezegde dat luidt: “Once in a blue moon”. Dit betekent zelden of heel af en toe. Wellicht heeft deze uitspraak ook te maken met de blauwe maan. Of de Nederlandse blauwe maandag ook banden heeft met de blauwe maan is twijfelachtig. Dit betekent namelijk meer dat iemand ergens maar heel kort bij is. Blauwe maan duurt ook maar kort, maar de blauwe maandag duidt toch vaak meer op het gedrag van iemand dan op de periode zelf.

Meer blauwe manen tijdens de jaarwisseling

Dat de blauwe maan tijdens de jaarwisseling van 2009 op 2010 heeft plaatsgevonden is vrij bijzonder. Sterrenkundigen hebben uitgerekend dat dit pas weer in 2028 het geval zal zijn.

Wanneer was er een blauwe maan?

• In augustus 2012 was weer een blauwe maan te aanschouwen.
• In juli 2015 was dat ook weer het geval.
• In januari 2018 (31 januari om precies te zijn) ook weer

Blauwe manen waren er verder in:

1. november 2001
2. juli 2004
3. juni 2007
4. december 2009.