De geschiedenis van de ritssluiting

De rits zoals we deze nu kennen, bestaat eigenlijk nog niet zo lang. Pas in 1923 vond de echte doorbraak plaats. Tot die tijd was de ontwikkeling van de rits behoorlijk stormachtig. Het succes van de rits is met name te danken aan het doorzettingsvermogen van een aantal slimme mensen. Uiteindelijk heeft het gebruik van de ritssluiting in de Eerste Wereldoorlog gezorgd voor de eerste grote stap naar het commerciële succes. Inhoudsopgave

• Elias Howe (1819 - 1867)
• Whitcomb L. Judson (1846 - 1909)
• Peter Aronson
• Gideon Sundback (1880 - 1954)
• De nieuwe ritssluiting
• Het verkopen van de rits
• Doorbraak door de Eerste Wereldoorlog
• Goodrich Company
• Toepassing van de ritssluiting
• De ritsen van YKK

Elias Howe (1819 - 1867)

Vaak wordt gedacht dat Whitcomb Judson de uitvinder van de ritssluiting is. Het eerste ontwerp is echter gemaakt door Elias Howe. Voor het ontwerp van deze rits heeft hij in 1851 het patent gekregen. Verder heeft Howe eigenlijk niets meer gedaan met de door hem bedachte ritssluiting. Howe had het namelijk veel te druk met zijn andere uitvinding: de naaimachine.

Eigenlijk bestond de naaimachine al veel langer, maar Elias Howe wordt vaak ten onrechte genoemd als de uitvinder. Howe heeft echter gezorgd voor een aantal belangrijke verbeteringen die zorgden voor de doorbraak van de naaimachine. De verbeteringen werden in 1846 gepatenteerd. Toen bleek dat zijn concurrenten, Isaac Singer en Walter Hunt, inbreuk maakten op zijn patenten was Howe genoodzaakt om een proces te beginnen. Het proces werd uiteindelijk door Howe gewonnen, maar duurde wel vijf jaar lang (van 1849 tot 1854). Howe werd multimiljonair door de verkoop van naaimachines. Hij overleed op 3 oktober 1867 op 48-jarige leeftijd. Hij werd bekend als uitvinder van de naaimachine (wat hij niet was) en wordt zelden genoemd als uitvinder van de ritssluiting (wat hij wel was).

Whitcomb L. Judson (1846 - 1909)

Omstreeks 1888 begon Judson met het uitvinden van allerlei zaken. Helaas met weinig succes. Bijna 40 jaar na het patent van Elias Howe kwam Whitcomb Judson met het ontwerp van de ritssluiting naar buiten. In 1893 verkreeg hij een patent voor zijn ontwerp. Vanaf dat moment ging hij de geschiedenisboeken in als de ontwerper van de ritssluiting.

De bedachte ritssluiting leek nog lang niet op de huidige ritssluiting. Het bestond uit een systeem van haken en ogen die met een glijder open en dicht kon worden getrokken. De sluiting was in eerste instantie bedacht voor toepassing in schoenen en laarzen. De sluiting was echter behoorlijk onbetrouwbaar en kon plotseling openschieten. Toepassing in broeken en jurken was hierdoor nog een stap te ver. Judson was ondanks alles toch enthousiast en startte zijn bedrijf: “Automatic Hook and Eye Company”. Judson wist zijn ritssluiting nauwelijks aan de man te brengen. De wereldtentoonstelling in Chicago in 1893 zou voor de doorslag moeten zorgen. Hoewel de tentoonstelling goed bezocht werd, schijnt Judson daar slechts twintig ritsen verkocht te hebben. Hoewel de investeerders in het bedrijf nog steeds enthousiast waren, bleken de verkopen ver beneden verwachting. Ook het spontaan openschieten van de sluiting was in de loop der jaren nog steeds niet geheel opgelost. Teleurgesteld besloot Judson zijn bedrijf te verkopen. De nieuwe eigenaar was de Zweedse technicus Peter Aronson.

Peter Aronson

Het ritsenbedrijf was inmiddels omgedoopt in “Universal Fastener Company” en Peter Aronson had de leiding. Aronson deed zijn best om het ontwerp van de rits te verbeteren, maar het lukte niet. De rits bleef openspringen. Bijna failliet en ten einde raad ging Aronson op zoek naar hulp. Via wederzijdse connecties werd zijn aandacht gevestigd op de in de VS woonachtige Zweed, Otto Fredrik Gideon Sundback. Dit bleek een uitstekende keuze.

Gideon Sundback (1880 - 1954)

Sundback was in Zweden geboren en had in Duitsland een technische opleiding afgerond. Na afronding van zijn studie in 1903 vertrok hij in 1905 naar de Verenigde Staten. Hij ging werken bij de Westinghouse Electric Company in Pittsburgh. In eerste instantie wilde Sundback niet ingaan op het aanbod van Aronson om bij hem te komen werken. De situatie veranderde echter toen Sundback onenigheid kreeg met de chef bij zijn werkgever. Hij besloot om een kennismakingsgesprek aan te gaan met de inmiddels wanhopige Aronson. Bij het betreffende gesprek was toevallig ook de dochter van Peter Aronson aanwezig, Elvira Aronson. Sundback was op slag verliefd op haar. De liefde deed alles in een stroomversnelling terechtkomen. In 1906 nam hij ontslag bij de Westinghouse Electric Company en ging bij de Universal Fastener Company aan de slag met als doel: het verbeteren van de ritssluiting. In 1911 trouwde Sundback met Elvira Aronson. Hierdoor werd zijn werkgever ook gelijk zijn schoonvader. Het geluk van Sundback was helaas van korte duur. Tijdens de bevalling van hun eerste kind overleed zijn vrouw.

De nieuwe ritssluiting

Na het overlijden van zijn vrouw besloot Sundback om zich helemaal te storten op het probleem met de ritssluiting. Het oude ontwerp ging in de prullenbak. De haken en ogen werden vervangen door een rij tandjes. In 1912 kreeg Sundback het patent op dit ontwerp onder de naam “Hookless No. 1”. De nieuwe ritssluiting was goed, maar nog steeds niet perfect. Sundback ging enthousiast door met het verbeteren van het ontwerp. De tandjes in de rits zette hij veel dichter bij elkaar. Hierdoor werd afgerekend met het spontaan openspringen van de rits. Hiernaast werd ook de vorm van de tandjes verbeterd. De tandjes leken nu op een soort kleine lepeltjes. Hierdoor pasten de tandjes nog beter in elkaar. De verbeterde rits werd door Sundback in 1913 gepatenteerd onder de naam “Hookless No. 2”. In de jaren daarna volgden nog enkele wijzigingen. Uiteindelijk werd dit de rits zoals wij deze nog steeds kennen. Het nieuwe ontwerp werd gepatenteerd in 1917. De rits heette nu: "Separable Fastener".

Het verkopen van de rits

Het ontwerp van de rits was uitstekend. De rits sprong niet meer open en was nagenoeg probleemloos. Ook had Sundback inmiddels een verfijnde machine gemaakt waarmee de ritssluiting in grote aantallen geproduceerd kon worden. De rits was klaar voor een wereldwijd succes. De wereld moest alleen nog overtuigd worden van dit nieuwe, vooruitstrevende product. In eerste instantie was de kledingbranche terughoudend. De toenmalige knopen werkten prima en de rits was duurder. Men was niet overtuigd dat de consument zat te wachten op deze hippe uitvinding.

Doorbraak door de Eerste Wereldoorlog

De Amerikaanse overheid zag de voordelen van de rits wel in. Zo werden de pilotenjassen, reddingsvesten en zelfs geldriemen voorzien van de rits van Sundback. De Amerikaanse overheid werd hiermee de eerste grote afnemer van de ritssluiting. Een betere reclame (en verkoop) kon Sundback zich bijna niet wensen. Na de oorlog werd de rits nog niet direct toegepast in kleding. De rits werd eerst gebruikt in de zogenaamde Locktite-tabakzak. Pas in 1923 kwam de echte doorbraak voor de rits toen deze werd toegepast in de laarzen van de B.F. Goodrich Company.

Goodrich Company

De directeur van de B.F. Goodrich Company kwam in 1923 op het briljante idee om de rits te gebruiken in de laarzen die zijn bedrijf verkocht. De slecht verkopende rubber laarzen met de naam “Mystik Boots” werden voorzien van een ritssluiting. De naam van de laars werd omgedoopt in “Zipper Boot”. Het woord “zipper” is ontstaan door het geluid die de rits maakt. Uiteindelijk is dit het Engelse woord voor ritssluiting geworden. De rits in de laars bleek een uitstekende keuze. In de winter van 1923 verkocht Goodrich maar liefst een half miljoen laarzen met een rits. De rits was nu definitief doorgebroken. In 1935 volgde voorzichtig de kledingbranche. In 1940 had maar liefst tachtig procent van de jurken uit Amerika een rits.

Toepassing van de ritssluiting

Toen de ritssluiting bedacht werd door Elias Howe was deze eigenlijk alleen bedoeld voor het sluiten van schoenen en laarzen. Pas later is de rits gebruikt voor kledingstukken, terwijl de doorbraak veroorzaakt werd door het gebruik in rubberen laarzen.

Tegenwoordig wordt de rits in vele artikelen gebruikt. Uiteraard nog steeds in kleding, maar bijvoorbeeld ook in tassen, tenten, slaapzakken en duikpakken. Inmiddels ligt de jaarlijkse productie van ritssluitingen op enkele miljoenen kilometers per jaar.