Chocolade: samenstelling

Chocola is een heerlijk goedje. Het is niet alleen lekker, maar ook goed voor je. In chocolade zitten namelijk verschillende neurotransmitters die een gelukzalig effect veroorzaken. Ook heeft het een stimulerende werking op het lichaam. Daarnaast zitten er polyfenolen in die voor bescherming tegen zuurstof radicalen zorgen. Ook worden de hersenen gestimuleerd door verschillende stoffen in chocolade. Vooral in pure chocolade zitten de meeste van deze stoffen en het minste cacaoboter, deze soort is dan ook het gezondst.

Samenstelling soorten chocolade

Chocolade wordt gemaakt van cacao uit cacaobonen. Uit de cacaobonen wordt cacaomassa gehaald. Dit wordt uitgeperst en levert cacaopoeder en verschillende soorten cacaoboter op. Welke soort chocolade het is, hangt af van de hoeveelheid cacaomassa, cacaoboter en suiker die erin is zit. In pure chocolade zitten cacaomassa en cacaoboter verwerkt, in melkchocolade ook nog melk, maar minder cacaomassa en in witte chocolade zitten alleen cacaoboter en melk verwerkt.

Stoffen in chocolade

Chocolade bevat verschillende stoffen die een bewezen effect op de hersenen hebben. Hieronder wordt het merendeel van deze stoffen besproken.

Allereerst bevat chocolade meerdere soorten neurotransmitters. Β-fenylethylamine is een lichaamseigen stof die aangemaakt wordt als mensen verliefd zijn. Het komt van nature voor in zoogdieren, waarin het wordt gesynthetiseerd uit het aminozuur fenylalanine door enzymatische decarboxylatie. Daarnaast zit fenlyethylamine in voedingsmiddelen, waaronder dus chocola. Er wordt vaak beweerd dat door inname van fenylethylamine de stemming verbetert en depressiviteit verholpen kan worden. Voor de lichaamseigen fenylethylamine gaat de stemmings verhogende werking inderdaad op, maar niet voor fenylethylamine die je binnenkrijgt via voedsel. Dit is over het algemeen niet actief doordat het enzym monoamine oxidase-B (MAO-B)het omzet in fenylazijnzuur. Deze stof voorkomt dat er genoeg fenylethylamine de hersenen bereikt om een duidelijk merkbaar effect te hebben. Fenylethylamine zorgt er ook voor dat de bloeddruk stijgt en de bloedsuikerspiegel stijgt, waardoor je alerter wordt.

Het eten van chocola doet daarnaast de hoeveelheid endorfine die door de hersenen wordt afgegeven toenemen. Endorfine staat erom bekend een gelukzalig gevoel te geven, pijn te verzachten en stress te verminderen.

Een andere neurotransmitter die wordt beïnvloed door inname van chocolade is serotonine. Ook deze neurotransmitter staat bekend als antidepressiva. Eén van de stoffen die de afgifte van serotonine bevordert, is tryptofaan, een stof die in onder andere chocolade zit.

Anandamide, dat van nature door de hersenen wordt geproduceerd en ook in chocolade zit, activeert dezelfde receptoren als THC, het bestanddeel van marihuana dat ervoor zorgt dat je ‘high’ wordt. Enzymen breken anandamiden af kort nadat het geproduceerd is. Chocolade bevat niet genoeg anandamide om te zorgen voor een ‘high’ gevoel.

Dopamine is een andere neurotransmitter die wordt afgegeven na inname van chocolade. In organismen wordt het op verschillende plaatsen in het lichaam gevormd, door decarboxylatie uit L-Dopa, dat in organismen wordt gevormd door oxidatie van het aminozuur tyrosine. Tyrosine wordt weer gemaakt uit fenylalanine. In de hersenen zijn zenuwbanen aanwezig die gevoelig zijn voor dopamine transmitter, zoals de voorhoofdskwab en de basale ganglia. Dopamine is betrokken bij 3 grote communicatie routes in de hersenen. Als dopamine wordt vrijgemaakt in de basale ganglia en vervolgens getransporteerd naar de frontale hersengebieden geeft het een prettig gevoel na beloning (positive affect) en dit blijkt gunstig te zijn voor de cognitieve prestaties, zoals aandacht en geheugen.

Daarnaast bevat chocolade cafeïne. Het gaat hierbij echter over een zeer kleine hoeveelheid: Een stuk van 28 gram pure chocolade bevat 5 tot 35 milligram cafeïne, wat nog steeds ver beneden 140 milligram in eenzelfde hoeveelheid verse koffie zit. Cafeïne komt makkelijk door de bloed-hersenbarrière die de bloedbaan scheidt van het binnenste van de hersenen. Cafeïne is een stimulerend middel, het versnelt de werking van je hersenen en het maakt je alerter. Het doet dit door de cafeïne moleculen te binden aan adenosine receptoren aan het oppervlak van de hersencellen. Normaal gesproken is dit de bindingsplaats voor adenosine, die ervoor zorgt dat je versuft door het afremmen van de activiteit van zenuwcellen. De cafeïne moleculen hebben het tegenovergestelde effect, en zitten nu ‘in de weg’ voor de adenosine. Ze zijn als het ware een concurrerende inhibitor. Omdat de cafeïne moleculen de adenosine-receptoren blokkeren worden neuronen actiever dan ze anders zouden zijn. De hypofyse reageert op signalen alsof je je in een noodsituatie bevindt door hormonen te produceren die de bijnieren stimuleren om adrenaline te produceren. Een reeks van studies heeft aangetoond dat cafeïne voor verbetering van mentale functies zoals geheugen, denkvermogen, intelligentie, aandacht en concentratie zorgt. Wel moet opgemerkt worden dat men relatief veel chocolade moet eten om 100 milligram cafeïne binnen te krijgen.

Tenslotte is er theobromine, een primair alkaloïd (stikstof bevattende, basisch reagerende stof) die behoort tot de methylxanthinefamilie en voor komt in cacao en chocolade. Theobromine beïnvloedt de stemming. Als medicijn wordt het toegepast als diureticum (voor bevordering uitscheiding van water door de nieren), vasodilatatie (verwijden van de bloedvaten) en myocardium stimulant (stimuleren van het hartspierweefsel).

Concluderend kan worden gesteld dat chocolade veel stoffen bevat die invloed op de hersenen uitoefenen. De meeste van deze stoffen zorgen ervoor dat er neurotransmitters worden afgegeven waardoor in de meeste gevallen de stemming of de alertheid wordt bevorderd.

Chocolade bevat ook nog de volgende groepen stoffen

Polyfenolen

Polyfenolen zijn een groep chemische verbindingen die voorkomen in planten. Moleculen van polyfenolen bestaan uit meerdere fenolgroepen. Deze stoffen worden onderverdeeld in een aantal groepen: lignanen, cumarinen, stilbenen, flavonoïden, neoflavonoïden, isoflavonoïden, chinonen, hydrolyseerbare en gecondenseerde tanninen. Polyfenolen zijn antioxidanten, wat inhoudt dat ze de lichaamscellen tegen vrije radicalen en tegen oxidatieve schade beschermen. Oxidatieve schade wordt vaak in verband gebracht met ziekten zoals kanker, osteoporose, diabetes, cardiovasculaire en neurodegeneratieve ziekten. De voornaamste bronnen van polyfenolen zijn fruit, groenten, granen, olijven, chocolade en dranken zoals thee, koffie en wijn.

Flavanoïden

De belangrijkste groep polyfenolen wordt gevormd door de familie van de flavonoïden. Tot nu toe zijn er ongeveer 4000 soorten van deze plantaardige stoffen bekend. Deze kunnen worden onderverdeeld in: Flavonen, Flavonolen, Catechinen, Isoflavonen, Flavononen en Anthocyanen.

De belangrijkste klassen van flavonoïden, die mogelijke positieve effecten op de hersenen hebben, zijn de isoflavonen (soja), de flavanolen (in thee, cacao en rode wijn) en de anthocyanen (in bessen en rode wijn). Deze klassen verschillen chemisch gezien van elkaar en ook hun werkingsmechanisme verschilt.

Flavanolen

De flavanolen, die dus in chocola voorkomen, hebben invloed op de bloedtoevoer naar de hersenen en het proces van signaaloverdracht tussen neuronen. Flavanolen zitten in de droge stof van cacao. In cacaoboter komen ze nauwelijks voor. Allereerst laten flavanolen de spiercellen van onze bloedvaten ontspannen, waardoor deze zich verwijden. Hierdoor neemt de bloedtoevoer, in dit geval naar de hersenen, toe. Ook hebben flavanolen invloed op de signaaloverdracht tussen neuronen. En leiden tot reacties, zoals celdeling, celgroei van cellen, overleving van cellen, geprogrammeerde celdood, celgroei en differentiatie. Ze zorgen voor signaalwerking binnen cellen. Ze zijn belangrijk zijn bij de mechanismen die achter geheugenopslag schuilgaan. Dit vindt plaats in de in de hippocampus en cortex van de hersenen. Flavonoïden kunnen het geheugen vergroten en het leren bevorderen doordat ze kinases binnen deze trajecten activeren.