Bepaling van sulfiet in witte wijn
Rode wijn is langer houdbaar dan witte wijn. Dit komt door het hoger gehalte aan tannines in rode wijn. Tannines zijn antioxidantia, stoffen die zelf gemakkelijk worden geoxideerd. Hierdoor verhinderen ze dat andere stoffen in de oplossing geoxideerd worden en dus bederven. De steeltjes en schillen van druiven zijn een bron van tannines en omdat witte wijn wordt gemaakt van geschilde druiven, bevat witte wijn dus veel minder antioxidantia en bederft het dus sneller. Om de houdbaarheid van witte wijn te verhogen, wordt er soms natriumsulfiet aan toegevoegd.
Houdbaarheid van witte wijn verhogen
Vroeger werd octazwavel (S
8) verbrand in de lege kuipen waarin het druivensap werd verzameld om te gisten. Zwavel zet tijdens deze verbranding om in zwaveldioxide (SO
2).
S8 + 8O2 → 8SO2
Zwaveldioxide lost op in het nog aanwezige water waardoor een oplossing van waterstofsulfiet (H
2SO
3) ontstaat.
SO2 + H2O → H2SO3
Tegenwoordig wordt sulfiet hoofdzakelijk onder de vorm van natriumsulfiet (Na
2SO
3) of natriumdisulfiet (Na
2S
2O
5) aan het druivensap toegevoegd. Het wordt gebruikt voor zijn selectieve antiseptische eigenschappen tegen bepaalde bacteriën en schimmels welke aanwezig zijn in overrijpe druiven. Bovendien bevordert het de klaring van het sap omdat het de start van de gisting uitstelt en de vaste deeltjes zo de kans krijgen om te bezinken.
Maximaal toegelaten sulfietgehalte in rode en witte wijn
Het sulfietgehalte in de wijn wordt uitgedrukt in mg Na
2SO
3 per liter wijn. De maximaal wettelijk toegelaten hoeveelheid bedraagt voor rode wijn 160 mg/L, voor witte wijn met restsuiker > 5g/mL, is deze 260 mg/L en voor witte wijn met restsuiker < 5g/mL, bedraagt deze 210 mg/L.
Bepaling van het sulfietgehalte in witte wijn
Het sulfietgehalte in witte wijn kan worden bepaald aan de hand van
jodo-jodimetrie, een titratie met een
I2-oplossing met zetmeel als indicator. Het grootste gedeelte (ongeveer 75%) van het sulfiet in wijn is gebonden aan de aanwezige aldehyden. Bij de kwantitatieve bepaling van de totale hoeveelheid sulfiet moet dus eerst het gebonden sulfiet worden vrijgemaakt. Dit kan gebeuren door toevoeging van een sterke base zoals NaOH. Voor de eigenlijke bepaling dient de oplossing vervolgens terug te worden aangezuurd met zwavelzuur (H
2SO
4). Vervolgens kan de wijn getitreerd worden met een
gestandaardiseerde I2-oplossing.
Essentiële titratievergelijking: I2 + SO32- + H2O → 2I- + SO42- +2H+
Stoffenvergelijking: I2 + Na2SO3 + H2O → 2NaI + H2SO4
Materiaal
Witte wijn, NaOH-oplossing (1 mol/L), H
2SO
4-oplossing (2 mol/L), zetmeel, I
2-oplossing (0.003 mol/L), Na
2S
2O
3-oplossing (0.02 mol/L)
Werkwijze
- Breng in drie erlenmeyers telkens 20 mL van de NaOH-oplossing en 50 mL wijn. Stop de erlenmeyers onmiddellijk af met een stop en schud even om het geheel homogeen te maken.
- Laat het mengsel 15 minuten staan.
- Maak de I2-oplossing.
- Maak een zetmeeloplossing: 2 theelepels aardappelzetmeel in ongeveer 250 mL laten doorkoken.
- Standaardiseer 30 mL I2-oplossing met de Na2S2O3-oplossing.
- Voeg aan elke erlenmeyer met wijn 15 mL H2SO4-oplossing en 2 mL zetmeeloplossing toe.
- Titreer de drie oplossingen onmiddellijk met de gestandaardiseerde I2-oplossing tot de blauwe kleur 15 seconden aanblijft
Berekening
- Stel dat je 20 mL I2 -oplossing hebt moeten toevoegen voor kleuromslag
- Je hebt dus: nI2 = cI2 x VI2 = 0.003 mol/L x 0.020L = 0.00006 mol I2 toegevoegd.
- Omdat 1 mol Na2SO3 reageert met 1 mol I2 zat er dus ook 0.00006 mol Na2SO3 in 50 mL witte wijn.
- cNa2SO4 = nNa2SO4 / Vwijn = 0.00006 mol / 0.050L = 0.0012 mol/L
- Met MNa2SO4 = 142 g/mol komt 0.0012 mol/L overeen met (0.0012 mol x 142 g/mol) / L = 0.1704 g/L = 170.4 mg/L