Sterrenbeelden aan de hemel: Grote Beer, Kleine Beer, Draak

Sterrenbeelden aan de hemel: Grote Beer, Kleine Beer, Draak Of je nou over een telescoop beschikt of niet, je hebt vast wel eens gehoord van het sterrenbeeld Grote Beer, de zogenaamde 'steelpan'. Maar wat is dit sterrenbeeld nu precies en waar staat het? En wat is het verschil met het sterrenbeeld Kleine Beer? In welk van deze twee sterrenbeelden staat de Poolster? Welk sterrenbeeld staat aan de sterrenhemel juist tussen beide Beren in? Wat is de rol van de dierenriem? Op al deze - en andere - vragen krijg je antwoord in dit artikel.

Grote Beer

De Grote Beer (Ursa Major) is zonder twijfel het meest bekende sterrenbeeld en velen herkennen het in de vorm van een zogenaamde steelpan (zie afbeelding). Het sterrenbeeld Grote Beer is echter veel groter dan enkel de zeven heldere, goed waarneembare sterren waaruit de steelpan bestaat. Als je de steel van de steelpan als staart van de beer beschouwt, krijg je een goede indicatie van hoe groot het sterrenbeeld in feite is. De Grote Beer is een circumpolair sterrenbeeld, dat wil zeggen dat het altijd boven de horizon te vinden is. Wel wisselt de locatie; in de lente staat het sterrenbeeld vrijwel recht boven je hoofd, in het najaar wat lager in het noorden. De Grote Beer behoort, samen met onder meer Cassiopeia (in de vorm van een 'W') en Orion (gelijkend op een zandloper, klik hier voor artikel) tot de meest zichtbare sterrenbeelden van het noordelijk halfrond. Alhoewel het een dierennaam betreft, maakt de Grote Beer (uiteraard) geen deel uit van de zogenaamde dierenriem aan de hemel (klik hier voor meer informatie). Interessant is ook het sterrenbeeld Leeuw, te vinden een eind recht onder de onderkant van de 'pan' van de steelpan.

Kleine Beer en Poolster

De Kleine Beer (Ursa Minor) is een bekend sterrenbeeld, aangezien de Poolster (polaris) er deel van uitmaakt. Veel mensen denken dat de Poolster de helderste ster aan de sterrenhemel is. Dit is echter niet het geval: alhoewel de Poolster, dichtbij de noordelijke hemelpool staand, een belangrijke ster is waaromheen alle andere sterren in 24 uur tijd lijken te draaien, zijn er veel helderdere sterren dan de Poolster, zoals Sirius (of Hondsster, deel van het sterrenbeeld Grote Hond) en Castor en Pollux (deel van Tweelingen). Om de Poolster te vinden kun je de twee meest rechtse sterren uit de pan van de Grote Beer naar boven door trekken. Als de de afstand tussen beide zo'n vijf keer omhoog projecteert, kom je vanzelf bij de Poolster uit. Deze vormt tevens het hoogste punt van de steel van de Kleine Beer, die volgens velen ook de vorm van een - gezien de omhoog lopende steel wat merkwaardige - steelpan heeft. Anderen zien er juist weer een (tabaks)pijp in (zie afbeelding). Ook de Kleine Beer is een circumpolair sterrenbeeld: deze is het gehele jaar zichtbaar. Zeelieden waren vroeger zeer vertrouwd met de Kleine Beer, inclusief Poolster: het was met deze herkenbare verschijning aan de sterrenhemel immers mogelijk om zowel het noorden, alsmede ook je eigen noorderbreedte te bepalen.

Draak

De Draak (Draco) is de naam van een groot, uitgestrekt sterrenbeeld dat zich tussen de Grote en Kleine Beer bevindt. De kop van de Draak wordt gevormd door een opvallend vierkant van sterren en bevindt zich een aardig eind onder de onderkant van het 'pangedeelte' van de Kleine Beer. De rest van de Draak bestaat uit een langgerekt lichaam dat zich - als een letter S in spiegelbeeld - tussen de Kleine Beer en Grote Beer heen slingert. Het lichaam van de Draak is niet altijd even goed waar te nemen, desalniettemin is het altijd leuk om op zoek te gaan naar deze markante verschijning aan de hemel, die tussen de zojuist besproken sterrenbeelden staat.
© 2008 - 2024 Writerandus, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De heldere poolster en de kleine beerDe heldere poolster en de kleine beerDe bewondering is groot wanneer de hemel bezaaid is met sterren. De heldere duidelijke en lichte puntjes in de lucht. De…
Sterrenbeelden aan de hemel: indeling en dierenriem (zodiak)Sterrenbeelden aan de hemel: indeling en dierenriem (zodiak)Vele volkeren hebben zich in de geschiedenis beziggehouden met de bestudering van de sterrenhemel, in het bijzonder de v…
Sterrenbeelden aan de hemel: Orion, Stier, TweelingenSterrenbeelden aan de hemel: Orion, Stier, TweelingenOrion is zonder twijfel een van de meest mooie en opvallende sterrenbeelden aan de hemel. Het sterrenbeeld, dat omgeven…
De nachtelijke hemel: achtergrond van bekende sterrenbeeldenDe nachtelijke hemel: achtergrond van bekende sterrenbeeldenAls je ’s nachts naar boven kijkt, kun je een prachtige sterrenhemel zien. Maar dat wordt tegenwoordig wel steeds minder…

Leven op Mars, eindelijk!Leven op Mars, eindelijk!In Januari 2009 maakten Amerikaanse onderzoekers bekend dat er enorme hoeveelheden Methaan op de planeet Mars zijn aange…
Van het geocentrisme naar het heliocentrismeHet geocentrische wereldbeeld was in de Klassieke Oudheid in Griekenland ontstaan door Aristoteles (ca. 384 – 322 v. Chr…
Reactie

Petra Le Roy, 21-08-2012
Beste,

Een vraag; bestaat er een symbool voor sterrenbeeld "Grote Beer"?

mvg,
Petra Reactie infoteur, 16-09-2012
Beste Petra,

voor zover ik weet zijn er meerdere bekende afbeeldingen en representaties bekend van (delen van) dit sterrenbeeld, die echter allemaal het karakter van een beer of een steelpan hebben. Een universeel pictogram ben ik voorlopig nog niet tegengekomen.

Vriendelijke groet,

Writerandus

Writerandus (81 artikelen)
Laatste update: 30-01-2009
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Sterrenkunde
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.