Mammatuswolk of uierwolk of borstenwolk

Voor of na een onweersbui kan het zijn dat er in de lucht vreemde wolken te bespeuren zijn. Wolken die als grote of kleine buidels naar beneden hangen. Als borsten of uiers zien ze eruit. Wanneer de zon dan net ondergaat worden ze oranje- rood en lijkt het of de wereld aan het vergaan is. Dan hebben we te maken met mammatuswolken. Zwaar en onheilspellend hangen de wolken over de omgeving. Wolken genoemd naar het Latijnse woord ‘mamma’, dat borst of uier betekent.

• Uierwolk of borstwolk
• Wat betekent een mammatuswolk
• Mammatuswolken
• Voorwaarden voor een mammautuswolk

Uierwolk of borstwolk

De mammatuswolk of mammatocumulus of simpelweg mamma is een wolk met bolvormige uitzakkingen.
De mammatuswolken treden op bij buiig weer en horen meestal bij de cumulonimbus wolken, de buienwolken maar ook kan de wolk zich 'laten zien' bij de middelbare bewolking. Mammatus is afgeleid van het Latijnse woord mamma en betekent “uier” of “borst”. De wolk kan er ook spectaculair uitzien als vele geribbelde zakken of bollen die in de lucht hangen en naar beneden dreigen te vallen.

Wat betekent een mammatuswolk

Het begin of het einde van een bui kondigen ze aan. Als de avond- of morgenzon erop schijnt krijgen ze een prachtig gekleurd uiterlijk.


Andere cumulonimbuswolken
De mammatuswolk is een ondersoort van de cumulonimbuswolken. Net als:

• Cumulonimbus praecipitatio;
• Cumulonimbus virga;
• Cumulonimbus pannus;
• Cumulonimbus incus;
• Cumulonimbus pileus;
• Cumulonimbus velum;
• Cumulonimbus arcus;
• Cumulonimbus tuba.

Cumulonimbuswolk of buienwolk
Deze wolk behoort bij de verticaal ontwikkelde wolken. Wolken die afhankelijk van de temperatuur en luchtdichtheid, een hoogte kunnen krijgen tot wel 18 kilometer. Vaak met als resultaat: buien met regen (of sneeuw)onweer, wind en veel wateroverlast. In de volksmond worden deze wolken ook wel donderwolken genoemd. De snelheid waarmee cumulonimbuswolken ontstaan en zich ontwikkelen geven aanwijzingen omtrent het te verwachten geweld. Hoe sneller de ontwikkeling gaat, des te gevaarlijker het weer (hagel, onweer, windstoten) kan worden. In een buienwolk zitten sterk dalende en stijgende luchtstromingen. De turbulente luchtbewegingen kunnen zich op verschillende manieren manifesteren. Als een:

• cumulonimbus arcus. Een horizontale rolvormige wolk ook wel shelf cloud genoemd. Zwaar weer op komst;
• cumulonimbus tuba. Een wolk met een ‘slangvormig’ of tubavormige uitstulping onder aan de wolk. Dit is een windhoos die meestal het aardoppervlak niet bereikt;
• whales mouth. De achterkant van een shelf cloud. De regelmatige structuur heeft iets weg van mammatus. De wolk lijkt op een gapende grote mond van een walvis.

Mammatuswolken

En dus ook mammatuswolken kunnen zich ontwikkelen in de buienwolk. Daar waar de mammatuswolken aanwezig zijn daalt de lucht. De wolkenbasis wordt naar beneden getrokken waar de lucht weer opwarmt en daarom meer waterdamp gaat krijgen en zodoende weer zal oplossen. Omdat de lucht niet overal even snel daalt en niet overal even vochtig is, lossen de wolken niet gelijktijdig op maar op verschillende hoogten. Met als gevolg het ontstaan van de uitgezakte uiers. De mammatuswolken.

Voorwaarden voor een mammautuswolk

Een cumulonimbus wolk ontstaat dus wanneer er voldaan wordt aan de volgende voorwaarden:

• veel vocht in de lucht;
• warme onstabiele lucht;
• het snel omhoog duwen van de warme lucht.

De wolken vormen zich meestal langs een koufront. In de buurt van water waar de (zee)wind energie levert aan de opstijgende wolken. Door de opstijgende lucht condenseert de waterdamp en komt er condensatiewarmte vrij.

Middelbare bewolking
Maar ook in middelbare bewolking (cumulus) kunnen we mammatuswolken zien. Wanneer de cumuluswolk voldoende dik en vol is zal het gaan regenen. Een veld vol ‘bolletjes’ en grijze bewolking geeft een mammamatusveld. Toch worden de mammatuswolken het vaakst gezien aan de achterkant of juist voorafgaand aan onweersbuien.