Een gezonde portie zon hebben we nodig

Wat een genot wanneer na weken grijs en regenachtig weer, de zon schijnt. Bij het wakker worden kiert de zon langs het rolgordijn. Waar je anders met moeite uit bed komt, gaat het nu vol goede zin en bruisende energie. We snakken soms naar de zon. De zon die sombere dagen vrolijk maakt. Lichter! De zon met zijn straling die een belangrijke rol speelt om te kunnen leven en om gelukkig te zijn als we er verstandig mee omgaan.

• Het belang van de zon
• Soorten UV-licht
• Vitamine D
• Endorfines
• Pigment en bruin worden

Het belang van de zon

De zon bevindt zich ongeveer 149.500.000 kilometer afstand van de aarde. Ver genoeg om niet te verbranden en dichtbij genoeg om niet te bevriezen. De zonnestralen die de aarde bereiken bestaan zo’n:

• 52 % uit zichtbaar licht
• 44 % infra rood straling en
• 4% uit ultraviolette straling (UV licht).

Waarneembaar licht

De straling van de zon is natuurlijke straling. Het UV-licht is een elektromagnetische straling net buiten het deel van het elektromagnetisch spectrum, dat met het menselijk oog waarneembaar is. Mensen zien deze straling niet, bijen zien het UV-licht wel. Het UV-licht op aarde wordt omgezet in warmte. Langzaam warmt de dag op. UV-licht lijkt een belangrijke rol gespeeld te hebben bij het ontstaan van leven. Het ultraviolette licht is nodig voor natuurlijke chemische processen op aarde en nodig voor het welbevinden van mensen.

Soorten UV-licht

Er zijn drie soorten ultruviolet licht. Namelijk:

• UV-A straling (met een golflengte van 315- 400 nanometer). Deze straling is de minst schadelijke. Wel dringt UV-A straling vrij ver in de huid door en deze straling is er ook in de schaduw en achter glas.
• UV-B straling (met een golflengte van 280- 315 nm.) Bij een wolkenloze hemel dringt er vrij veel door naar het aardoppervlak. UV-B straling is de belangrijkste veroorzaker van zonnebrand en kanker.
• UV-C straling (met een golflengte kleiner dan 280 nm). Deze straling is de krachtigste en gevaarlijk voor huid en ogen. Onze dampkring absorbeert UV-C straling zodat deze straling het aardoppervlak niet bereikt.
• XUV (of EUV) straling (met een golflengte tussen ruwweg 10 en 100 nm). Deze straling noemt men extreem ultraviolet. Deze straling dringt ook niet door in de atmosfeer.

Ultraviolet licht beschadigt erfelijk materiaal

De huid laten verbranden door de zon ís en blijft riskant. Het ultraviolette zonlicht beschadigt dan het erfelijk materiaal van de huidcellen. Hoe ernstiger de zonnebrand is, hoe groter de genetische schade. In het ergste geval kan een domino-effect optreden dat uiteindelijk na vele, soms wel tientallen jaren tot diverse soorten huidkanker kan leiden.

Vitamine D

Ondanks zijn naam, is vitamine D geen gewone vitamine. Het is een steroïde hormoon, net zoals oestrogeen, progesteron, testosteron en cortisol. Onder invloed van het zonlicht (UV-B) kan een mensenlichaam zélf vitamine aanmaken. Vitamine D hebben we nodig voor:

• de botstofwisseling (samen met calcium zorgt vitamine D voor sterke botten)
• spierfunctie (een tekort aan vitamine D kan spierzwakte veroorzaken)
• het immuunsysteem (er is bewijs dat vitamine D bepaalde bacteriën uitschakelt)
• insulineresistentie (vitamine B speelt mogelijk een rol bij het tegengaan van diabetes type 1)
• hersenfunctie (bij voldoende vitamine D in het bloed hebben mensen minder vaak depressieve gevoelens, tonen onderzoeken aan)
• celdifferentiatie (verschillende soorten kanker beginnen met een ontsteking en vitamine D speelt een rol bij het remmen van ontstekingen)

15 minuten

Om de huidcellen te prikkelen om vitamine D door zonlicht aan te maken, is ongeveer 15 minuten zonlicht per dag nodig. Ook in enkele voedselproducten, de vette vissoorten zoals paling, zalm en makreel, zitten van nature vitamine D. In Nederland wordt vitamine D aan margarine, halvarine en bak- en braadproducten toegevoegd.

Volgens de Amerikaanse hoogleraar dermatologie Michael Holick, groot pleitbezorger van gereguleerd zonnen, is geactiveerde vitamine D zelfs een van de allersterkste anti-kankermiddelen. De farmaceutische bedrijven zijn momenteel volop in de weer zijn om op basis van vitamine D nieuwe medicijnen tegen kanker te ontwikkelen.

Te veel zon is ongezond, maar een mens heeft het zonlicht nodig. Zon verstandig en blijf genieten van de zon. Overdaad schaad maar verstandig zonnen is een weldaad voor lichaam en geest.

Endorfines

Endorfines lijken wel op opiaten. Ze geven de mens een gelukzalig gevoel en zijn in staat om als een soort morfine te zorgen voor een natuurlijke pijnstilling in een mensenlichaam. Het ultraviolette licht van de zon maakt in ons lichaam endorfines aan. Endorfines worden geproduceerd in de hypofyse en hypothalamus. Hoe hoger de zon aan de hemel staat (zomers) hoe meer ultra violetlicht. In de zomer tegen 13.30 uur hebben we de grootste hoeveelheid UV-licht.

Pigment en bruin worden

De cellen van de opperhuid (epidermis) hebben pigmentkorrels. Door het UV-licht van de zon wordt er in de huid meer pigment gevormd en wordt de huid gekleurd (bruin). Door het absorberen van de UV-straling voorkomt het pigment dat er schade aan het onderliggend weefsel ontstaat. De reden waarom met name mensen met een blanke huid er in de winter erg wit uit kunnen zien en in de zomer ‘gezond’ en blakend door de bruine kleur. Het zegt niets over de werkelijke gezondheid van iemand maar de buitenwereld ziet een gezond mens. En misschien voel je je ook wel een stuk beter in de zomer dan in de winter. Juist de mensen waar het gen voor pigment niet werkt moeten oppassen om geen weefselschade op te lopen door de ultraviolette straling (albinisme). Mensen met een getinte huid en donker haar, kunnen dagelijks langer in de zon doorbrengen om hun voorraad vitamine D aan te vullen.