De ideeën van de Franse econoom Thomas Piketty

De ideeën van de Franse econoom Thomas Piketty hebben een grote invloed op het debat over de inkomensverdeling tussen rijk en arm in de westerse wereld. Met zijn boek Het kapitaal in de 21ste eeuw heeft hij het debat een geheel eigen wending gegeven. In zijn boek laat Piketty zien dat het inkomen uit vermogen veel harder is gegroeid dan het inkomen uit arbeid. Dat leidt tot een veel grotere ongelijkheidsverdeling tussen arm en rijk. De Fransman pleit daarom voor een vermogensbelasting die voor de rijkste groepen op zou moeten lopen tot tachtig procent van het vermogen. De Franse econoom Thomas Piketty is in korte tijd uitgegroeid tot een beroemdheid. Zijn boek Het kapitaal in de 21ste eeuw, een parafrase op het beroemde werk Das Kapital van de communist Karl Marx, verscheen in 2013. In de eerste maand alleen al werden er in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk meer dan tweehonderdduizend exemplaren verkocht. Het boek luidt de alarmklok over mensen die alleen inkomen uit arbeid verwerven en mensen die ook inkomen verwerven uit vermogen. Bij die tweede groep stijgt het inkomen veel harder dan bij de eerste groep. Zo groeit het kapitaal van de rijkste 10 procent inwoners van de Verenigde Staten sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw veel harder dan de gemiddelde welvaartsgroei. Alleen ten tijde van de Kredietcrisis nam dit percentage iets af, maar het verschil nam juist weer explosief toe toen de beurzen zich in de jaren na de Kredietcrisis herstelden. Rond 1970 had de rijkste 10 procent 35 procent van al het kapitaal in handen, in 2013 was dat al meer dan 50 procent. Piketty zag hetzelfde fenomeen in andere westerse landen terug.

Snel groeiend vermogen van de rijken

De belangrijkste reden dat het kapitaal van de rijkste groep zo hard heeft kunnen groeien is doordat zij het geld niet nodig hadden om te besteden aan eerste levensbehoeften, scholing en onderdak, maar het juist konden investeren in bedrijven of projecten die een hoog rendement opleverden. Ook waren ze minder aan landsgrenzen gebonden. Daardoor konden ze hun geld veel gerichter investeren en was het rendement dus ook veel hoger. Het grote nadeel vindt Piketty in zijn boek dat de meeste westerse economieën de laatste decennia wel zijn gegroeid, maar dat slechts een beperkte groep daarvan heeft geprofiteerd. Tegelijkertijd met de welvaart neemt de armoede ook toe. Dat is helemaal een probleem omdat het westen te maken krijgt met een grote vergrijzingsgolf waardoor er nog meer een beroep wordt gedaan op de werkende klasse en het kapitaal dat uit arbeid voort komt.

Hogere vermogensbelasting

Volgens veel economische theorieën zorgde de rijke bovenlaag door middel van hun investeringen voor werkgelegenheid. Dit was een belangrijke kurk waar de economie op dreef. Piketty gooit met zijn boek dit beeld drastisch omver. De rijken gebruiken hun kapitaal vooral om er zelf beter van te worden. Hij pleit daarom voor een hogere belasting op verhogen. Volgens hem is er een bepaald punt dat mensen niet meer geld nodig hebben. Voor de allerrijksten zou de belasting op verhogen moeten oplopen tot tachtig procent van het totale vermogen. Piketty’s verhaal werd in de westerse wereld vooral omarmd door de linkse partijen. De overheden kampen zeker na de Kredietcrisis met grote financiële problemen. In de meeste landen is er al veel gesneden in de overheidsuitgaven, maar dat levert niet altijd genoeg op alle problemen het hoofd te bieden. Tot het moment dat Piketty’s boek verscheen had links het probleem dat zij geen duidelijk verhaal kon stellen tegen de toenemende inkomensongelijkheid. Tegenstanders verweten Piketty dat er fouten zaten in zijn cijfers. Verder stellen zij dat een hogere vermogensbelasting slechts leidt tot kapitaalvlucht.

Piketty in Nederland

In Nederland werden Piketty’s ideeën ook direct door links omarmd. In Nederland is de vermogensbelasting slechts 1.2 procent. De PvdA-leider pleitte meteen voor een verhoging van die belasting. In november 2014 lichtte de Franse econoom in november 2014 zijn ideeën toe voor de Tweede Kamer. Hij was daar op uitnodiging van Jesse Klaver, die niet lang daarna fractievoorzitter van GroenLinks werd. Kort voor zijn bezoek haalde econoom de linkse partijen een beetje de wind uit de zeilen door in een interview met De Telegraaf te stellen dat het vermogensverschil wel mee viel. Het was zeker niet Nederlands grootste probleem.