Baugnez 44, museum over bloedbad bij Malmedy

Mettertijd vervaagt het geheugen. Wie zagen nog met eigen ogen het enorme bloedbad van Amerikaanse soldaten die in Malmedy sneuvelden door een ongelukkig treffen met Duitse soldaten? Het verleden begrijpen helpt een betere toekomst te verzekeren. Daarom opende Malmedy in 2007 het museum Baugnez 1944. Op 6 juni 1944 begon de invasie in Normandië. Een Angelsaksische meerderheid in de lucht en benzinegebrek bij de Duitsers vergemakkelijkten de opmars van de geallieerden. In augustus 1944 was Frankrijk bevrijd. In september 1944 volgde België met onder andere de bevrijding van de ontzetting van de abdij van Stavelot.

Ardennen Offensief

De periode september-december laat zich het best omschrijven als ‘stilte voor de storm’. In december 1944 opende een woedende Hitler het Duitse Ardennenoffensief o.l.v. generaal Von Rundstedt. De meeste Amerikaanse maakten zich zorgen. Zo niet generaal Patton; Hij sprak optimistisch: ‘laten we de moed hebben om de hufters helemaal naar Parijs te laten optrekken. Dan snijden we ze af en maken ze af.’ Voor even boekten de Duitsers enig succes. Bij Bastogne werd het verzet echter op 26 december verbroken door de 101e Amerikaanse parachutendivisie o.l.v. n de generaal Mac Auliffe.

Malmedy

Dramatischer was de strijd verlopen bij Malmedy. Daar richtten Duitsers op 16 december een bloedbad aan onder de geallieerden. Lang gold Von Rundstet als de aanstichter. Dankzij diepgaand onderzoek weet men dat luitenant-kolonel Peiper als eerste zijn pistool leegschoot op de Amerikaanse soldaten. In 1946 vond in Dachau het proces tegen hem plaats

Hitler

In last van Hitler moest Peiper de bruggen van de Maas veroveren om tot Antwerpen door te rukken. Stavelot en andere steden moesten heroverd worden. De weg naar het ten Zuiden van Malmedy gelegen Ligneuville bleek echter onbegaanbaar. Daarom maakte Peiper een omweg via het kruispunt van Baugnez. Rond de middag reed daar een Amerikaanse konvooi van dertig voertuigen richting Ligneuville. Hen was aangeraden een andere route te nemen, maar dat advies sloegen ze af.
Zodra de Duitsers de Amerikanen in het vizier kregen, openden ze het vuur. De Amerikanen stonden stil. Niet in staat om tegenstand te bieden gaven ze zich over aan de Duitsers. De gevangenen werden beroofd van hun waardevolle spullen.
In een wei nabij het kruispunt werden ze bijeengebracht. Het was ijskoud en de wind waaide over de vlakte. Het was een barre winter. De Duitsers omcirkelden de Amerikanen. Opeens trok Peiper zijn pistool. Hij schoot niet verticaal maar horizontaal. Darmee opende hij het beruchte bloedbad van Malmedy. Alle soldaten van het Amerikaanse konvooi vonden hierin de dood.

Angstaanjagend

Op vaak angstaanjagende wijze herleeft deze tragedie in Baugnez 44. In de sfeer en de temperatuur van toen getuigt het museum van dit drama. Zestien scènes tonen het dagelijks leven van de soldaten. Twee tonelen zijn zelfs uitgerust met licht en geluid. Het betreft een loopgraaf onder vuur en de soldaten die in de sneeuw hun graf vonden. Felle winden waaien over ijskoude vlaktes terwijl de dood meedogenloos rond jakkert. In vitrines bevindt zich allerlei materiaal uit de oorlog. Van sigarettenblikjes en oude langspeelplaten van bakeliet tot blindgangers. Dat de soldaten oog hadden voor mooie vrouwen blijkt uit een leren jack met daarop de achterkant van een blonde dame. De tijd van pin-ups lag nog in het verschiet.

Neergehaald

Achter glas staat ook de piloot van een neergehaald Amerikaans vliegtuig. Volgens de audiogids in vier talen bestaat zijn zadel uit een zijden kaart. ‘Zijde scheurt niet en houdt het lichaam warm. Hij draagt hij een bijzondere zaklamp. Deze werkt niet op batterijen maar op een met de hand aangedreven dynamo,’aldus de audiogids. In een andere vitrine trekt een levensgroot paard een oorlogsvoertuig. Levendig is ook een groep Duitse parachutisten die uitrusten in de stal van Warland. In de ruif hangt hooi. Veder heerst er vooral koud, dood en ellende.

Bloedbad

Het bezoek eindigt met een film van 25 minuten over het bloedbad en het proces. Hierin verhalen ooggetuigen onder andere over de enorme stank na het bloedbad. Een enkeling overleefde door zich liggend in de sneeuw voor dood te houden. ‘Om me heen lagen mijn maten. Ik hoorde de Duitsers op hen schieten en heb gebeden,’ vertelt een van hen. Toen Baugnez op 14 januari 1945 heroverd werd door de Amerikanen vonden ze de bevroren lijken onder de sneeuw. Als onbekende soldaten die rusten in vreemde grond, zijn hun namen alleen bekend bij God. Door het dragen van bivakmutsen bleven ook de daders tijdens het proces onherkenbaar voor de mens.