Jones & Yarhouse: Ex-gays; kunnen homoseksuelen veranderen?

Is seksuele geaardheid of seksuele oriëntatie een vaste en onveranderlijke eigenschap? En zijn de inspanningen die gericht zijn op het veranderen van ongewenste same-sex attraction (SSA) schadelijk? Jones en Yarhouse volgden jarenlang 98 deelnemers van Exodus International, met onder andere als resultaat dat 15% zich is gaan identificeren als hetero en bijna een kwart van de ondervraagden ervoer 'substantiële reductie' van homoseksuele gevoelens. De kans op psychische schade is nihil.

Jones & Yarhouse: 'Ex-gays'?

Kunnen homo's werkelijk hun geaardheid veranderen of is de seksuele identiteit onveranderbaar?
Een samenvatting van het boek: 'Ex-Gays? A Longitudinal Study of Religiously Mediated Change in Sexual Orientation'

Stanton L. Jones en Mark A. Yarhouse, Ex-Gays?

Kunnen homo's werkelijk hun geaardheid veranderen of is de seksuele identiteit onveranderbaar?

Is de seksuele identiteit onveranderbaar? Twee uitersten
Is iemands seksuele oriëntatie (ook wel seksuele geaardheid of seksuele gerichtheid genoemd) een vaste en onveranderlijke eigenschap? En zijn de inspanningen die gericht zijn op het veranderen van (ongewenste) same-sex attraction (SSA) schadelijk? SSA is het zich seksueel aangetrokken voelen tot mensen van hetzelfde geslacht.

Eén van de meest omstreden kwesties in het hedendaagse culturele debat over homoseksualiteit is de vraag of seksuele oriëntatie een vaste en onveranderlijke eigenschap is of dat dit kan worden veranderd. Aan de ene kant van het spectrum is er de grote groep homoactivisten en de huidige seculier-liberale meerderheid in Nederland, die zeggen dat homoseksualiteit is aangeboren, een normale seksuele variant is en onveranderbaar is. Pogingen om de seksuele oriëntatie te veranderen zijn in hun ogen schadelijk voor de psychische gezondheid. Homo's zouden hun geaardheid moeten accepteren, zo luidt hun opvatting.

Aan de andere kant van het spectrum is er de steeds kleiner wordende groep mensen die van mening is dat homoseksualiteit geen geaardheid is waarmee je geboren wordt en bijgevolg onveranderbaar is. Zij claimen dat er mogelijkheden zijn om mensen met ongewenste SSA te helpen. Zij weten zich gesteund door de getuigenissen van vele voormalige homoseksuelen die oprecht getuigen van verandering, waarbij ze hun recht uitdragen om hun seksualiteit vorm te geven op een manier die consistent is met hún waarden en opvattingen zonder concessies te doen aan de tijdsgeest. Het zijn zeker niet alleen orthodoxe christenen die verandering van hun (deels) homoseksuele oriëntatie nastreven.

Het zijn controversiële onderwerpen, waar veel mensen een oordeel over hebben. Vaak zijn deze oordelen van mensen niet gestoeld op wetenschappelijk bewijs, maar meer op hun diep religieuze en levensbeschouwelijke opvattingen of noem het existentiële vooraannames of uitgangspunten. Op basis van hun geloofsovertuigingen maken mensen keuzes, richten ze hun leven in en vinden ze het één goed en keuren ze het andere af. Zo dicteert de tijdsgeest dat homoseksualiteit normaal is en niet gezien mag worden als tegennatuurlijk of als scheefgroei in de ontwikkeling. Nee, homoseksualiteit is een normale en onveranderlijke seksuele variant en pogingen om je seksuele voorkeur te veranderen zijn schadelijk.

Onderzoek Jones en Yarhouse
In 2007 verschenen de resultaten van een longitudinaal onderzoek van Stanton L. Jones van Mark A. Yarhouse.(1) Het is een grondig en gedegen onderzoek met betrekking tot de kwestie van het veranderen van de (homo)seksuele oriëntatie door religieusgeoriënteerde programma's. Het laat zien dat het christelijke programma van Exodus International mensen met ongewenste SSA significant van geaardheid kan laten veranderen en dat christelijke hersteltherapie de deelnemers geen schade berokkent.(2)

Jones en Yarhouse volgden jarenlang 98 deelnemers van Exodus International*, met als resultaat dat 15% zich is gaan identificeren als hetero en bijna een kwart van de ondervraagden ervoer 'substantiële reductie' van homoseksuele gevoelens. De respondenten waren door dit veranderingsproces niet beschadigd.

(*) Exodus is a Christian organization dedicated to equipping and uniting agencies and individuals to effectively communicate the message of freedom from homosexuality, as well as how to effectively convey support and understanding to individuals facing the reality of a homosexual loved one.

Voormalig voorzitter van de American Psychological Association (APA) Nicholas Cummings, prijst het boek: "Het is zeer objectief en wetenschappelijk nauwkeurig gedaan. Het onderzoek opent nieuwe velden van onderzoek".

Wat volgt is een kernachtige samenvatting van het boek van Jones en Yarhouse: Ex-Gays? A Longitudinal Study of Religiously Mediated Change in Sexual Orientation.

Een samenvatting van het boek: 'Ex-Gays? A Longitudinal Study of Religiously Mediated Change in Sexual Orientation'

De twee kernvragen
Jones en Yarhouse beginnen hun boek met een uitleg op welke twee vragen hun studie, het Exodusproject, een antwoord wilde hebben:

Zijn de claims van verscheidene conservatiefreligieuze organisaties geldig dat homoseksuele gerichtheid kan worden veranderd? Met andere woorden, is het voor een individu met een homoseksuele geaardheid ooit mogelijk met behulp van religieusgeoriënteerde programma's te veranderen?
Zijn pogingen om te veranderen schadelijk voor het individu, zoals velen tegenwoordig beweren?(p15)

De American Psychological Association beweert dat homoseksualiteit niet veranderbaar is. De auteurs merken op dat dit een absolute claim is en dat de verandering van slechts één homoseksueel deze bewering reeds weerlegt (p16).

Verandering van paradigma t.a.v. seksuele oriëntatie en seksuele identiteit
Hoofdstuk 1 beschrijft de controverse en de moeilijkheden rond het thema homoseksualiteit. De auteurs merken op dat er de laatste tientallen jaren in de wetenschappelijke / psychologische gemeenschap een verschuiving heeft plaatsgevonden hoe tegen homoseksualiteit wordt aangekeken. Aanvankelijk werd het beschouwd als een stoornis en gaandeweg de jaren is deze opvatting gewijzigd. Thans wordt homoseksualiteit beschouwd als onveranderlijk en iedere poging de homoseksuele oriëntatie te veranderen zou schadelijk zijn voor het individu (p16). Hun studie geeft echter het wetenschappelijke bewijs dat voor sommige mensen de seksuele oriëntatie wél veranderbaar is. De resultaten van dit onderzoek zouden volgens de onderzoekers moeten leiden tot een aanzienlijk heronderzoek van veel van de vigerende vooronderstellingen over seksuele oriëntatie en seksuele identiteit in onze Westerse cultuur (p42).

Methodologische beperkingen van eerder onderzoek
Eerdere onderzoeken naar verandering van de homoseksuele oriëntatie hadden talrijke methodologische beperkingen. Jones en Yarhouse hebben daar nota van genomen en geven aan welke kwaliteitseisen (toekomstig) onderzoek zou moeten voldoen:

gebruik maken van meerdere standaardbeoordelingsinstrumenten om de seksuele oriëntatie in kaart te brengen;
een representatieve steekproef;
longitudinaal onderzoek; en
het moet niet gebaseerd zijn op beoordelingen van therapeuten, maar op de directe verklaringen van de onderzochte in kwestie.(p92-94)

Methodologische verantwoording
Jones en Yarhouse bespreken in hoofdstuk 4 de door hun gevolgde methode van onderzoek. Zij geven aan welke professionele standaarden hun onderzoek zou moeten voldoen en in hoeverre zij daarin geslaagd zijn (p117-127).

Longitudinaal: op steeds dezelfde manier vinden herhaaldelijk metingen plaats teneinde een ontwikkeling in kaart te brengen. Het onderhavige onderzoek geeft de gegevens weer van de eerste drie interviews die gedurende 4 jaar zijn afgenomen (respectievelijk Tijdstip 1, 2 en 3 genoemd) en het onderzoek is nog niet afgerond: de resultaten van twee interviews moesten nog geanalyseerd worden en het 6e interview moest nog afgenomen worden ten tijde van het ter perse gaan van hun boek.(3) De eerste interviews werden afgenomen in de periode 2000-2001. De tweede dateren van 2001-2003. Alle derde interviews vonden plaats in 2003.

Prospectief: het betreft een onderzoeksopzet, waarbij een bij het begin van het onderzoek geïdentificeerde groep personen - bij voorkeur vanaf het prille begin van het veranderingsproces - wordt gevolgd met betrekking tot het optreden van een ontwikkeling. Helaas hebben de onderzoekers water bij de wijn moeten doen en zijn ze er niet in geslaagd alleen vrijwilligers aan het onderzoek deel te nemen die aan het begin van het onderzoek, dat wil zeggen in de eerste drie maanden van het veranderingsproces, zaten. Zij deelden de groep participanten in twee groepen. Groep 1 zat in het eerste jaar van het veranderingsproces en groep 2 reeds 1 tot 3 jaar. Van de 98 deelnemers aan het onderzoek behoren 57 tot fase 1 en 41 tot fase 2.

Self-report vragenlijsten: de onderzoekers zijn trots op de degelijkheid van de self-report vragenlijsten die ze hebben gebruikt. Zo hebben ze met betrekking tot de seksuele oriëntatie in hun steekproef gebruik gemaakt van alle standaard meetinstrumenten die er voorhanden waren.

Een steekproef onder een reeks Exodusafdelingen: de verzamelde informatie is afkomstig van 16 Exodus afdelingen.

Een grote steekproefomvang: oorspronkelijk wilden de onderzoekers 300-400 mensen deel laten nemen aan hun onderzoek. Ze hebben in enige mate een concessie moeten doen aan het ideale onderzoeksopzet. Uiteindelijk hebben 98 mensen meegedaan aan het onderzoek. Het is een respectabele hoeveelheid deelnemers en wetenschappelijk significant, maar niet indrukwekkend. In het boek wordt uitgelegd waarom zij een kleinere steekproefomvang hadden dan oorspronkelijk de bedoeling was (p119).

Representatieve steekproef: de steekproef is bevredigend representatief. Niet wat betreft de LGB populatie (LGB staat voor 'Lesbian, Gay, Bisexual', kortom de holebi bevolking), maar wel wat betreft de mensen die veranderen door de hulp van christelijke organisaties. En ook niet van alle personen die hulp zoeken bij Exodus, maar wel van maar liefst 16 afdelingen van Exodus die hebben meegewerkt aan het onderzoek.

Dit onderzoek is volgens de onderzoekers niet boven alle kritiek verheven, maar het is wel significant beter dan elk ander bestaand onderzoek op dit gebied. Hun onderzoeksresultaten mogen niet achteloos terzijde worden geschoven, omdat ze niet stroken met de heersende opvattingen.

Kenmerken van de onderzochte groep
Jones en Yarhouse begonnen met 98 proefpersonen, 72 mannen en 26 vrouwen. De steekproef erodeerde van 98 deelnemers op Tijdstip 1 naar 85 op Tijdstip 2 tot 73 op Tijdstip 3. Dit is een retentiepercentage van 74,5%, wat uitstekend is voor een onderzoeksproject over een dergelijke periode. De gemiddelde leeftijd was 37,5 jaar, met een bereik van 21 tot 56 en ouder (want deelnemers werden ouders gaandeweg het onderzoek). Zelfs degenen die geloven in het veranderen van de seksuele oriëntatie zal de gemiddelde leeftijd die niet bepaald aan de jonge kant was, vermoedelijk associëren met een meer ongunstige prognose ten aanzien van verandering.

64 van de proefpersonen waren nooit getrouwd. Er waren onder de deelnemers personen die geen of nauwelijks seksuele ervaring hadden, maar ook personen met behoorlijk wat seksuele contacten met mensen van dezelfde sekse. Deze seksuele ervaringen varieerden van vrijwillige tot gedwongen deelname aan seksuele handelingen.

De proefpersonen werden bevraagd over hun gezin van herkomst, het door hun genoten onderwijs (de steekproef betrof een hoog opgeleide groep), etniciteit (86 hunner waren blank), eerdere behandeling, religieuze overtuiging en ervaring en motivatie voor verandering. Aan de deelnemers werd tevens gevraagd naar de vroege seksuele ervaringen, de seksuele partners die ze in hun leven hebben gehad en de seksuele partners in de afgelopen 12 maanden. Deze werden vergeleken met een grote studie van Laumann, et. al. (The Social Organization of Sexuality, University of Chicago Press, 1994 and an updated version, The Sexual Organization of the City, University of Chicago Press, 2004).

'Seksuele oriëntatie' is een ambigue begrip
Het onderzoek van Jones en Yarhouse richt zich op de vraag of iemand zijn seksuele oriëntatie kan veranderen. Maar om dit te kunnen beoordelen, is het allereerst van belang dat er duidelijkheid bestaat over wat seksuele oriëntatie is. Dit is moeilijker vast te stellen dan het op het eerste gezicht lijkt. Dit komt doordat 'seksuele oriëntatie' een ambigue begrip is. In hoofdstuk 6 gaan de onderzoekers nader in op deze materie. Daarnaast komen ze met een review van de gangbare onderzoeksinstrumenten met betrekking tot seksualiteit, over hun kracht en beperkingen en hun validiteit of het gebrek daaraan. De onderzoekers gaan tot in detail in op de specifieke onderzoeksinstrumenten waar zij vanwege hun degelijke wetenschappelijke basis gebruik van hebben gemaakt.

De gemiddelde kwantitatieve resultaten
In hoofdstuk 7 (p230-276) worden de gemiddelde kwantitatieve resultaten besproken. Het algemene beeld dat oprijst uit de analyse is dat de onderzochte groep gemiddeld een significante verandering van een homoseksuele oriëntatie naar een heteroseksuele oriëntatie hebben doorgemaakt:

"By empirically derived standards of effect size, the average movement away from homosexual orientation may be termed medium to large, and the average shift toward heterosexual orientation is small. This generalization is, of course, not true for every single test of every variable, but this is the clear trend in the data." (p275)

De meest verrassende uitkomst is dat de groep die de meest significante verandering doormaakte, de groep mensen betrof die volledig gay waren aan het begin van het proces (de Truly Gay subpopulation).

"Common sense and dominant clinical professional opinion would clearly predict that these would be the research subjects least likely to report fundamental change, and yet consistently it was this group that reported the greatest degree of change" (p275-276).

Zoals de schrijvers opmerken, maskeert een analyse van een hele groep de veranderingen die bepaalde personen doormaken en aanzienlijk spectaculair kunnen zijn - dit terwijl de heersende opvatting is dat de seksuele oriëntatie vastligt.

Een kwalitatieve analyse van de onderzoeksresultaten
Hoofdstuk 8 geeft een kwalitatieve analyse van de onderzoeksresultaten (p277-329). De hoofdvraag luidde: 'Is een substantiële verandering van de homoseksuele oriëntatie mogelijk'? Gemeten over de tijd is het ondubbelzinnige antwoord op deze vraag: 'Ja'. Dit gaat dus dwars tegen de heersende opvatting in psychologenland in, dat de homoseksuele oriëntatie onveranderbaar is. Deze opvatting is door dit onderzoek weerlegd en niet meer dan een moderne mythe gebleken.

Naar aanleiding van de kwalitatieve analyse van de gegevens kwamen Jones en Yarhouse met zes van elkaar te onderscheiden categorieën deelnemers. Op Tijdstip 3 rangschikten ze de voorlopige resultaten van het Exodusprogramma naar de zes kwalitatieve categorieën:

Succes	Complete of bijna complete verandering.	15%	Prototype: "I'm healed; rarely experience homosexual desire to significant proportions, and enjoy a good sex life with my spouse (or am dating and am very attracted to my love interest" (p280).
Succes	Seksuele onthouding.	23%	Prototype: I'm healed; rarely experience homosexual desire to significant proportions, and am contented to enjoy healthy male and female relationships without worrying trying to 'become' heterosexual. God may bring about further change in the future" (p280).
Voortzetting	Voortzetting van het veranderingsproces.	29%	Prototype: "Is is still very much a struggle, and my sexual orientation has not change much at all, but I am experiencing healing in many emotional ways and am confident in my path as I continue to pursue the direction I began with Exodus" (p281).
Non-respons	Geen significante verandering, en weet nog niet welke richting hij verder uit moet.	15%	Prototype: "I have not changed my experience of sexual attraction at all. I'm discouraged and not doing much on this at present. I still want to change; maybe I just need to find a different approach. I've had a couple of homosexual affairs, but that disgusted me" (p281).
Niet gelukt: verward	Geen significante verandering, en heeft pogingen om te veranderen opgegeven. Maar heeft gay-identiteit niet duidelijk (opnieuw) omarmd. Hij staat op een kruispunt en twijfelt welke richting hij op moet.	4%	Prototype: "I have not changed at all and have given up on the attempt to change my orientation. I do not know what to do now, though, because I do not want to go into a gay lifestyle, but I am finding no peace and no happiness in trying to pretend I am something I am not" (p281).
Niet gelukt: gay-identiteit	Is gestopt met het veranderingsproces en identificeert zich als gay.	8%	Prototype: "Exodus was a failure; change of orientation is a myth. I gave it up, have found someone to love and am happy again" (p281).

De resterende 5% bestond uit 'opnamefouten'.

Gezien het feit dat 38% van de deelnemers aan het onderzoek zichzelf beschouwen als succesvol in hun streven te veranderen, mag geconcludeerd worden dat het programma van Exodus werkt; het is een effectief programma. De resultaten zijn gunstig in vergelijking met de succespercentages van andere moeilijke kwesties, zoals depressie (p283vv).

Een deelnemer die op Tijdstip 3 in de groep 'succes - complete of bijna complete verandering' was ingedeeld, deelde de onderzoekers later schriftelijk mede dat hij nu 'homo-geïdentificeerd' is. Deze en andere veranderingen hebben de auteurs in hun verdere studie (Tijdstippen 4, 5, en 6) meegenomen. Desalniettemin blijkt op Tijdstip 6 het succespercentage hoger te liggen dan op Tijdstip 3.(3)

Niet schadelijk voor de gezondheid
In hoofdstuk 9 wordt uitgebreid stilgestaan bij de vraag of het programma van Exodus schadelijk is voor de participanten (p330-363). De onderzoekers concluderen dat zij geen bewijs hebben gevonden dat - algemeen gesproken - pogingen om de seksuele oriëntatie te veranderen, schadelijk zouden zijn voor de geestelijke gezondheid.

Conclusies van het onderzoek
In hoofdstuk 10 - tevens het laatste hoofdstuk - worden de conclusies besproken (p364-387). Allereerst geven de onderzoekers weer dat ze het bewijs hebben geleverd dat verandering van seksuele oriëntatie mogelijk is en dat pogingen om de seksuele oriëntatie te veranderen in zijn algemeenheid niet schadelijk zijn. Ze geven ook aan wat hun onderzoek niet aantoont en waarom het belangrijk is om dat ook onder de aandacht te brengen:

"In addition to clarifying what we did find, it is equally important to clarify what we dit not find. Given the controversial and volatile nature of discourse about this highly controversial topic, it is likely that commentators of all sorts will draw varying conclusions about this work, and so we want to give our best logical take on what we believe would be improper or illicit conclusions to draw from this study" (p372).

"It's my choice to change" / Bron: Pfox.org

Wat hun onderzoek niet aantoonde was het volgende:

Sommige respondenten ervoeren een significante en zinvolle verandering van hun seksuele oriëntatie, maar hieruit mag niet de conclusie worden getrokken dat iedereen kan veranderen (p272).
Ze hebben succesvolle veranderingen waargenomen, maar dit betekent niet een eenduidige verandering van een volkomen homoseksuele oriëntatie naar een volledig heteroseksuele oriëntatie. Seksuele oriëntatie is aanzienlijk complexer dan de dichotomie heteroseksueel-homoseksueel. "We believe the individuals who presented themselves as heterosexual success stories at Time 3 are heterosexual in some meaningful but complicated sense of the term" (p373).
De bevindingen uit dit onderzoek weerleggen in generlei wijze de anekdotische verhalen van specifieke individuen, dat zij er niet in zijn geslaagd zijn te veranderen. Maar deze verhalen weerleggen op hun beurt niet de uitkomsten van dit onderzoek, dat sommige individuen een significante verandering hebben doorgemaakt (p374).
De gedocumenteerde veranderingen in dit onderzoek zijn de resultaten van religieus-gemedieerde veranderingen, en niet uitsluitend het resultaat van psychotherapeutische interventies. De resultaten van deze studie zeggen dus niets over de effectiviteit van zogenaamde reperatieve therapieën (in Angelsaksische literatuur vaak aangeduid als: 'conversion therapy', 'reparative therapy' of 'reorientation therapy'). Dit zou apart onderzocht moeten worden (p374).
Een wetenschappelijke studie kan nooit 'bewijzen' dat een hogere macht (God) in het leven van de deelnemer heeft ingegrepen (p374).
De onderzoekers kunnen niet bevestigen dat de aanzienlijke veranderingen die worden ervaren door sommige deelnemers van deze studie permanent of pervasief zijn (p375).
Er kan niets gezegd worden welke specifieke methoden effectief waren in het bewerkstelligen van de geconstateerde veranderingen. Dat valt buiten het bestek van dit onderzoek (p375).
De auteurs hebben geen factoren van betekenis gevonden die een voorspellende waarde hebben voor de kans op succes of falen (p375-376).
Ondanks de bevinding dat de deelnemers gemiddeld genomen niet beschadigd zijn als gevolg van het veranderingsproces, wil dit niet zeggen dat specifieke individuen niet werden geschaad. "Specific individuals may claim to have experienced harm from the attempt to change, and those claims may be legitimate. Genuine and tragic harm may indeed result from intervention methods intervention methods that are inept, harsh, punitive or otherwise ill-conceived. Additionaly, specific individuals may be psychologically fragile in such ways that well-meaning interventions that would not cause harm to most other persons may be traumatic to those persons. It is also necessary to say that claims of harm may be ideologically based and exaggerated for the sake of foreclosing the option of the attempt to change" (p376).

Wat zijn de implicaties van dit onderzoek volgens de auteurs?

Ten eerste is er meer onderzoek nodig.
Ten tweede onderstrepen de resultaten van het onderzoek het belang van respect voor de autonomie en het recht op zelfbeschikking van individuen die vanuit hun persoonlijke overtuiging, al dan niet religieus gemotiveerd, de wens hebben hun seksuele orientatie te veranderen, alsook van degenen die dat niet willen en hun seksuele oriëntatie willen consolideren.

"With this landmark study, Drs. Jones and Yarhouse have made a major contribution to a controversial area. Their findings support the importance of client autonomy and client self-determination as therapists provide a range of options to those who seek help for unwanted same-sex attraction. The book is required reading for those interested in best practices and evidence-based care." (Dr. A. Dean Byrd, clinical Professor, University of Utah School of Medicine).

Vervolgens bespreken de auteurs een zestal argumenten die in stelling zullen worden gebracht om de resultaten van deze studie af te wijzen (p382-387). Het boek sluit af met de volgende conclusie:

"In the end we believe we have provided evidence that change of homosexual orientation may be possible through involvement in Exodus ministries. The change may take the form of a reduction in homosexual attraction and behavioral chastity; it may also take the form of a reduction in homosexual attraction and a increase in heterosexual attraction with what might be described as satisfactory heterosexual adjustment. Those who report chastity regard themselves as having reestablished their sexual identities to be defined in some way other than by their homosexual attractions. Those who report a heterosexual adjustment regard themselves as having changed their sexual orientation. We also found little evidence that involvement in the Exodus change process was harmful to participants in this study. Taken together, these findings would appear to contradict the commonly expressed view of the mental health establishment that change of sexual orientation is impossible and that the attempt to change is highly likely to produce harm for those who make such an attempt" (p387).

Special

Een artikelenreeks over de nieuwe 'Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders', DSM V

Hulpverlening voor mensen met ongewenste SSA

http://www.totheildesvolks.nl/different/home.html (Nederland - christelijk)
http://www.narth.com (Verenigde Staten - algemeen)
http://www.exodusinternational.org (Wereldwijd - christelijk)

Persoonlijke getuigenissen

Coming Out & Finding Freedom: http://christianarticles.blogspot.com

Nog meer persoonlijke getuigenissen op de website: http://www.ssahope.com

Voetnoten
[OLIST]Longitudinaal onderzoek is onderzoek waarbij op steeds dezelfde manier herhaaldelijk metingen plaatsvinden teneinde een ontwikkeling in kaart te brengen.
Exodus International moet niet verward worden met de Nederlandse organisatie 'Exodus', die zich inzet voor de begeleiding van (ex-)gedetineerden.
Zie het definitieve rapport van Stanton L. Jones en Mark A. Yarhouse: Ex Gays? An Extended Longitudinal Study of Attempted Religiously Mediated Change in Sexual Orientation; Sexual Orientation and Faith Tradition Symposium; APA Convention, 2009.[/OLIST]

Lees verder

Homoseksualiteit: aangeboren en onveranderbaar of toch niet?
Homoseksualiteit tegennatuurlijk? (Bij mensen en dieren)

Warning

/data/sites/web/interatenl/subsites/infonu.nl/include/article.php

219

Warning

/data/sites/web/interatenl/subsites/infonu.nl/include/article.php

219

Warning

/data/sites/web/interatenl/subsites/infonu.nl/include/article.php

219

Jones & Yarhouse: Ex-gays; kunnen homoseksuelen veranderen?