Wat is een continent?

Velen van ons leren op school dat er zeven continenten zijn, die overeenkomen met de ingedeelde werelddelen: Europa, Afrika, Azië, Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Australië en het koude Antarctica. Maar klopt dit eigenlijk wel? Wat is een continent precies? Hoeveel zijn er? Bestaan er wel antwoorden op deze vragen?

Wat is een continent?

Op woorden.org wordt het woord continent gedefinieerd als een grote, door oceanen omgeven landmassa. Dit lijkt te kloppen met de zeven continenten die hierboven genoemd zijn, behalve bij de grenzen tussen Europa en Azië (door vrijwel niets gescheiden), Noord- en Zuid-Amerika (alleen gescheiden door het Panama-kanaal), en bij Azië en Afrika (alleen gescheiden door het Suez-kanaal). Als het dus zo bekeken wordt, zijn er maar vier continenten: Afro-Eurazië, Amerika, Australië en Antarctica. Dit laatste continent is eigenlijk ook geen één continent, omdat het bestaat uit eilanden met ijs eroverheen.

Continentsystemen

Geologische indeling: Pacifische plaat, Noord-Amerikaanse plaat, Zuid-Amerikaanse plaat, Euraziatische plaat, Afrikaanse plaat, Indo-Australische plaat, Arabische plaat, Antarctische plaat, de Caraïbische plaat, Cocosplaat, Nazca-plaat en Filipijnse plaat
Zeven continenten: Afrika, Europa, Azië, Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Australië en Antarctica
Zes continenten (versie 1): Afrika, Eurazië, Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Australië en Antarctica
Zes continenten (versie 2): Afrika, Europa, Azië, Amerika, Australië en Antarctica
Olympisch systeem: Afrika, Europa, Azië, Amerika en Australië
Vijf continenten: Afrika, Eurazië, Amerika, Australië en Antarctica
Vier continenten: Afro-Eurazië, Amerika, Australië en Antarctica
Drie continenten: Afro-Eurazië, Amerika en Australië

Deze kaart is in 1581 gemaakt door een Duitse pastoor, maar het is niet zeker of hij figuurlijk of letterlijk de wereld moet voorstellen / Bron: Heinrich B?nting, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Gebruik
Het zeven-continenten-systeem komt het dichtste bij het geologisch correcte model, maar is nog steeds ver weg van een logische definitie. Het geologische model is namelijk gebaseerd op de aardplaten, grote stukken basalt en graniet die het land en de oceaanbodem vormen. Dit systeem is echter niet handig, omdat het grootste "continent" bijna geen landmassa bevat (de Pacifische plaat).

Het olympisch systeem is hetzelfde als het zes-continenten-systeem zonder Antarctica, en wordt gebruikt bij het indelen van olympische sporters. Antarctica wordt hier weggelaten omdat er geen mensen wonen als burgers.

Standplaatsgebondenheid
Hoeveel continenten er in jouw mening zijn, hangt er erg vanaf waar en wanneer je geboren bent. In Azië wordt vaak het zeven-continenten-systeem onderwezen, net als in de meeste Engels sprekende landen en West-Europa. Er wordt in Rusland, Oost-Europa en Japan het zes-continenten-systeem gehanteerd (versie 1), en in de landen rond de middellandse zee wordt versie 2 van ditzelfde systeem gebruikt. Ook de tijd waarin men leeft heeft veel effect. Rond de tijd van de Romeinen schreef de schrijver Herodotus over zijn blik op de wereld, en daaruit is een reconstructie gemaakt van hoe de Romeinen dachten over de wereld en zijn continenten. Bij Herodotus werden de Amerika's helemaal niet in kaart gebracht, en de monniken in de middeleeuwen tastten al helemaal in het duister. Zij dachten dat de wereld drie continenten had, met Jeruzalem precies in het midden.

Antarctica zonder landijs / Bron: Cristellaria, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)

Antarctica en andere (niet-)continenten

Antarctica: een bron van territoriaal gedrag tussen landen, pinguïns en een heleboel ijs. Toch is het niet alleen ijs, zoals de noordpool (ook wel Arctica genoemd), maar bestaat het ijzige continent uit land met landijs daarop. Als men al dit ijs weg zou smelten, en de bijkomende zeeniveaustijging weg zou denken, zou Antarctica bestaan uit verschillende eilanden. Het probleem hiermee is, dat het grootste eiland van deze eilandengroep kleiner is dan Australië, het continent dat vaak als minimumgrootte voor continenten wordt gebruikt. Als je dit Antarctische eiland als continent zou rekenen, zouden kleinere eilanden als Groenland, Nieuw-Guinea en Borneo ook een continent kunnen zijn. Dit zou alleen maar leiden tot een ingewikkelder systeem, en om zulke verwarring te voorkomen wordt Antarctica vaak beschreven als 'een landmassa met ijs erop'.

Conclusie

Als men alles in overweging neemt, kijkt naar alle interpretaties van de definitie van 'continent', en meerdere malen probeert de wereld te verdelen in continenten, lukt dit simpelweg niet. Daarom worden er werelddelen aangeleerd op scholen, die gaan volgens het zeven-continenten-systeem, maar soms worden de woorden werelddeel en continent door elkaar gehaald. Er is simpelweg geen concreet antwoord, maar er kan wel een antwoord gegeven worden. Hoeveel continenten zijn er? Tussen de nul en de vijfduizend, dat is zeker.

Wat is een continent?