2003, een zonnig en warm weerjaar

Menig liefhebber van weerrecords herinnert zich het jaar 2003. De lange droge zomer, die vooral in Zuid Europa extreem heet en droog verliep. Maar liefst 40.000 Europeanen hebben de hitte niet overleefd. In Nederland bezweken 1.400 mensen (vooral bejaarden) ten gevolge van de warmte omdat het vooral in augustus, lange tijd erg heet was. Sinds de zomer van 1976 was het bovendien niet meer zo droog geweest. Ook in de andere seizoenen werden diverse weerrecords verbroken. Kortom: 2003 was in meerdere opzichten een bijzonder weerjaar. Voor de geïnteresseerde, even de feiten op een rijtje.

Een zonnig begin

De liefhebber van zonnig en droog vriesweer kon in 2003 zijn hart ophalen. Januari startte met een korte vorstperiode, waarbij even geschaatst kon worden. Februari verliep over het algemeen droog en zonnig. Het werd zelfs de zonnigste maand sinds de weermetingen in 1901 begonnen. Met 157,7 uren zon werd 1959 (134,8 zonuren) overtuigend naar de 2e plaats gedirigeerd.
Ondanks het zonnige weer was het wel fris met middagtemperaturen die rond het vriespunt bleven steken. Dit, omdat de wind regelmatig de oosthoek opzocht.

Maart en april

In maart en april bleef het zonnig en droog en was van kou niets meer te bespeuren. Maart verraste met een paar mooie lentedagen, die in mei niet zouden misstaan en april was uitgesproken droog. Landelijk gezien viel er van 3 t/m 24 april niet meer dan 3 mm regen! Maart en april eindigden bovendien wederom in de top 10 van zonnigste maanden sinds 1901. Maart stond lange tijd bovenaan met 198,9 zonuren, maar in 2014 werd het nog zonniger (ruim 202 uren zon). April 2003 veroverde een 8ste plek met 228,4 uren zon.

De maand mei verliep tamelijk warm, maar het was niet bepaald droog, dus men kon niet echt van die warmte genieten. Het was, zo bleek later, de laatste regen van betekenis in tijden. Met de maand juni op de kalender, kwam de zomer (en de droogte) ons land binnen.

Een warme, droge zomer

Veel mensen van boven de twintig herinneren zich de mooie, warme zomer van 2003. Het mooie weer leek niet op te kunnen; vrijwel elke dag scheen de zon aan een wolkeloze hemel. Regen van betekenis viel er haast niet en de problemen, die door de aanhoudende droogte ontstonden, waren niet gering. Eind augustus verschoof bij Wilnis, vanwege uitdroging, een deel van de dijk, wat een overstroming tot gevolg had. Alleen in 1976 was de droogte nog erger. Vijftigers herinneren zich vast het gebarsten asfalt nog op de binnenwegen en fietspaden. Of de kurkdroge akkers waarop de gewassen reeds lang bezweken waren, ten gevolge van het aanhoudende tekort aan water.

Zonnig en warme zomermaanden

Juni 2003 eindigde met 17,8 graden op de derde plek van de warmste junimaanden sinds 1901, achter 1976 (18,0 graden) en het jaar 1917, dat met 18,3 graden al bijna honderd jaar de eerste plek bezet houdt. Ook juli verliep warm en zonnig, al werden er in die maand geen records verbroken. De topper van de zomer was toch wel de maand augustus, die met een gemiddelde temperatuur van 19,3 graden op de 6e plaats eindigde van warmste augustusmaanden sinds 1901.

Toch de warmste

Weerliefhebbers hielden de berichten nauwlettend in de gaten. De zomer van 2003 was namelijk hard op weg om de warmste zomer ooit te worden, in Nederland. Op 31 juli startte een hittegolf, die maar liefst 14 dagen zou duren. Op 7 augustus steeg de temperatuur in De Bilt tot 35,0 graden en werd het in Arcen maar liefst 37,8 graden. Daar telde men in de periode 31 juli t/m 13 augustus zelfs 12 tropische dagen! (temperatuur 30 graden of meer).

Niets is echter zo veranderlijk als het weer. Half augustus sloeg het weer om en werd het een stuk frisser. Fris genoeg om het record uit 1947 net niet te halen. Sinds lange tijd was dit de warmste zomer sinds 1901 met een gemiddelde temperatuur van 18,7 graden. 2003 eindigde op een 2e plek en moest zich tevreden stellen met een gemiddelde van 18,6 graden.

In 2016 voerde het KNMI echter een herberekening uit. Vooral oudere metingen, gedaan voor 1950 bleken enigszins af te wijken. Dit had tot gevolg dat de zomer van 1947 minder warm bleek dan altijd gedacht. De gemiddelde zomertemperatuur werd vastgesteld op 18,0 graden, waardoor de zomer van 2003 toch de warmste bleek.

Dit duurde slechts tot 2018. Deze zomer die als warm en droog de boeken inging had een gemiddelde temperatuur van 18,9 graden. Daarmee werd het record uit 2003 met maar liefst 0,3 graden overtroffen.

Een toegift in september

In september kwam (net als in 1947) de zomer nog eventjes terug. Van 13 t/m 22 september werd het prachtig nazomerweer. Hierdoor werd een ander record uit 1947 toch nog verbroken. In dat jaar waren er tijdens de zomerperiode namelijk 113 mooiweerdagen. Dit zijn dagen waarop de zon (vrijwel) de hele dag schijnt aan een nagenoeg wolkeloze hemel. 2003 wist dit record met drie dagen te overtreffen en kwam op 116 mooiweerdagen uit. Augustus en september 2003 eindigden bovendien weer in de top 10 van de zonnigste augustus en septembermaanden ooit, wat meteorologen al voorzichtig deed speculeren dat 2003 wellicht zonniger zou eindigden dan het jaar 1959 dat tot dan toe het zonnigste jaar was sinds de weermetingen in 1901 begonnen.

Winter in oktober.

Op de morgen van 24 oktober 2003 keken veel mensen verbaasd naar buiten. Er lag sneeuw! En dat is heel uniek in oktober. De vroegste sneeuwval in De Bilt en daarmee wordt sneeuw bedoeld, die ook blijft liggen, dateert van 13 oktober 1975.
Op 24 oktober werd het bovendien erg koud. Op vliegveld Twente werd het - 8,4 graden. Alleen op 28 oktober 1931 werd het met
- 8,5 graden in Winterswijk nog iets kouder. Oktober eindigde weer in de top 10 van zonnigste oktobermaanden, maar was ook koud. Met een maandgemiddelde van 7,5 graden kwam oktober 2003 op een 5e plek van koudste oktobermaanden sinds 1901! In deze tijd van opwarming zeker uniek te noemen.

Het zonnigste jaar ooit

In december werd het definitief duidelijk: 2003 wordt het zonnigste weerjaar ooit. Met een totaal van 2021,7 uren zon, werd het aantal zonuren in 1959 (1986,1 uur) ruimschoots overtroffen. Dat het record van 2003 niet zomaar zal worden verbroken, bewijzen de grote verschillen, als je naar andere zonnige jaren kijkt. 2014 staat namelijk op de tiende plaats, als het gaat om zonnigste jaren sinds 1901 met een totaal van 1786,8 uur zon en dat is toch zo'n 250 zonuren minder dan in 2003 en dat is een aanzienlijk verschil, zeker als je bedenkt dat de zon in de zomer hooguit 16 uur per dag kan schijnen en in de winter nog geen 8!

Conclusie

2003 was met recht een bijzonder weerjaar met zijn warme zomer, koude oktobermaand en vele zonuren. Een jaar dat zeker thuishoort in een rijtje met bijzondere weerjaren.