Weer met Nieuwjaarsdag door de jaren heen

Sinds 1901 houdt het KNMI een lijst bij met de weergegevens van het weer op Nieuwjaarsdag door de jaren heen. Het gaat dan om de minimum en maximum temperatuur, alsook om het aantal uur zonneschijn en de hoeveelheid neerslag die op deze dagen is gevallen. Het weer op 1 januari is allesbehalve een graadmeter voor de rest van het jaar. Een zonnige Nieuwjaarsdag betekent helaas niet dat de rest van het jaar ook zonnig verloopt. Het weer op 1 januari is te vergelijken met dat op elke willekeurige dag in de winter, al moet de echte kou dan vaak nog komen. Dat zien we ook terug in het feit dat het aantal Nieuwjaarsdagen waarop de temperatuur in De Bilt niet boven 0 uitkwam, slechts 20 bedroeg. Terwijl er sinds 1901, al 117 geweest zijn. Even de feiten op een rijtje: welk weer hadden we met met Nieuwjaarsdag.

Nieuwjaarsdag 2016 - wat bracht deze dag ons voor weer?

Qua weer verliep nieuwjaarsdag 2016 best aardig. Nadat er rond de jaarwisseling een klein regengebiedje overtrok, klaarde het later in de nacht breed op. Met 2 tot 4 graden werd het niet extreem koud. Dat is het de hele maand december 2015 ook niet geweest. De dag startte zonnig en in eerste instantie stond er weinig wind. Later op de dag volgde er mist en bewolking en hier en daar een beetje motregen. De zuidwestenwind wakkerde iets aan. Met een graad of 8 werd het een zachte dag.

Nieuwjaarsdag 2017

Nieuwjaarsdag 2017 startte met lichte vorst. Het weer was somber en fris. Rond twee uur 's middags was het amper 1 graad boven nul. In de loop van de dag werd de bewolking steeds dikker en halverwege de middag begon het te regenen. Echt een dag om lekker binnen te blijven dus.

Nieuwjaarsweer door de jaren heen

Vergelijken we het weer met dat op oudejaarsdag dan zien we dat 1 januari over het algemeen toch een stuk zonniger verliep dan 31 december. Zo kregen we de zon op 1 januari 52 keer te zien, waar dit op 31 december slechts 28 keer gebeurde. Een verklaring kan liggen in het feit dat er op 31 december veel vuurwerk wordt afgestoken; dit geeft de nodige rookontwikkeling en het kan mistvorming veroorzaken. Vaak wordt het juist om 0.00 uur, als het vuurwerk op zijn mooist is, door de kruitdampen erg mistig, waardoor het zicht sterk belemmerd wordt en de helft niet te zien is.

Een interessante constatering is dat de zonnigste Nieuwjaarsdagen hoofdzakelijk in een vrij ver verleden plaatsvonden, het laatst in 1997. Gaan we naar lijst met de tien meest sombere Nieuwjaarsdagen kijken, dan valt op dat hier geen enkel jaar voor 1989 bij staat. Sterker nog: plaats één tot en met zes worden ingenomen door jaren uit de 21ste eeuw. De jaren negentig van de vorige eeuw, bezetten plaats 7 t/m 9 en 1989 staat op de 10e plek.

De laatste jaren heeft het afsteken van vuurwerk een grote vlucht genomen. Natuurlijk is niet met zekerheid te zeggen of hier een verband bestaat, toch is het wel interessant, jezelf af te vragen of dit er iets mee te maken heeft. Op 1 januari 1905, die met 6,9 uur, de zonnigste ooit was, zal men vast niet zoveel vuurwerk hebben afgestoken. In die tijd had men er immers geen geld voor.

't Kan vriezen, 't kan dooien

Buiten bovenstaand verband is er weinig lijn te ontdekken in het weer op 1 januari. Of beter gezegd: Het kan vriezen of dooien. Zoals eerder al genoemd, kwam op 20 Nieuwjaarsdagen het kwik niet boven 0. De jaarwisseling van 1978/1979 verliep koud en grimmig. Met een minimumtemperatuur van 16,9 graden heeft 1 januari 1979 het kouderecord. De koudste dagtemperatuur werd echter op 1 januari 1997 gemeten. In De Bilt werd het toen slechts - 7,3 graden.

Veel vaker verliep Nieuwjaarsdag zacht en regenachtig. 50 keer viel er neerslag van betekenis. Nieuwjaarsdag 2012 en 2013 staan in de top-10 met respectievelijk 14,2 en 14,5 mm neerslag. Ook in 2014 viel het nodige, maar niet genoeg om de top-10 te halen.

Maar liefst 13 keer kwam de maximumtemperatuur boven de 10 graden uit. Het warmst was het op 1 januari 2012 met een temperatuur van 12,9 graden. Op 54 keer kwam de temperatuur boven de 6 graden uit. Dit is toch vijf keer vaker dan op Oudejaarsdag, toen dit 49 keer gebeurde.

Sneeuw met Nieuwjaarsdag

Verse sneeuwval op Nieuwjaarsdag is sinds 1901 niet vaak voorgekomen. Dit gebeurde alleen in 1924, 1932 en 1957, met daarbij de kanttekening dat het in 1932 overdag licht dooide, waardoor niet alle sneeuw bleef liggen of zelfs wegsmolt. Dat er al sneeuw lag op 1 januari is wel vaker voorgekomen. Denk daarbij aan 1 januari 1963 of 1 januari 1979 toen het bitterkoud was en er een paar dagen eerder al flink veel sneeuw was gevallen. Soms valt sneeuw ook net na 1 januari. Dit gebeurde bijvoorbeeld in 2010 toen er op de avond van 2 januari een dik pak sneeuw viel, dat op sommige plekken (in het noorden) wekenlang bleef liggen.

Elfstedentocht en stormgebruis

Op 2 januari 1909 werd de eerste Elfstedentocht verreden. In die tijd waren de weersvoorspellingen nog niet wat ze nu zijn. Een dag eerder vroor het 's nachts nog lekker (en was het overdag 0,4 graden), maar de volgende dag dooide het flink bij een middagtemperatuur van 3,8 graden. Maar liefst de helft van de 48 deelnemers moest de strijd staken. Met de hedendaagse mogelijkheden om het weer te voorspellen, had men de tocht vast een dag eerder gehouden en had het evenement op 1 januari al plaatsgevonden (of men had het afgeblazen en de eerste Elfstedentocht was pas in 1912 een feit geweest).

Extreem weer hebben we op 1 januari tot nog toe niet gehad. Geen zware sneeuwval, stormen of ijzel. Wel vormde het weer op 1 januari soms een aanzet tot minder fraai weer. Dit gebeurde in 1976 toen na een regenachtige 1 januari de wind aanwakkerde, wat op 2 en 3 januari resulteerde in een heuse storm met een windkracht 11 in IJmuiden en Vlissingen.