Een molen: wat is dat?

In Nederland staan veel molens, maar wat is een molen, is het een gebouw met een fraai uiterlijk? Of schuilt er meer achter de wijze waarop een molen gebouwd is, wat doen de wieken op een molen? Welke windmolens worden nog gebouwd? De ene molen staat aan het water en de andere midden in de stad. Eeuwenlang was de molen een belangrijk onderdeel van de samenleving. Nu is de molen een belangrijke manier voor het opwekken van groene energie.

Een molen wat is dat eigenlijk?

Een molen is gebouwd om mee te werken, een molenaar bediende de molen en werd voor verschillende functies gebruikt, het vervaardigen van spullen (bijvoorbeeld meel, olie, verf), het zagen van hout en het oppompen van water. Er zijn verschillende manieren waardoor een molen werkt, het kan aangedreven worden door wind, water, elektriciteit maar ook handmatig door de molenaar of door dieren. De wieken van een molen zijn immens, wieken van een molen met Oudhollandse tuigage kan gemiddeld vijfentwintig tot dertig kilowatt leveren. Wanneer een molen stroomlijnroeden heeft kan meer kilowattage worden geleverd, dit kan oplopen tot vijfenveertig kilowatt.

Soorten molens

Watermolens

De molens worden aangedreven door water. In een rivier wordt de stroom of het vallen van het water omgezet in rotatie-energie door een waterrad. Men kan hierdoor graan malen en olie persen. Deze staan dus in gebieden of in steden waar water of een rivier voor handen is.

Windmolens

De molens worden aangedreven door wind, zij maken gebruik van de bewegingswind en zetten dit om in rotatie-energie van de wieken. Hierdoor kan elektriciteit worden opgewekt of graan gemalen worden. De huidige windturbine is hierop gebaseerd, die veel wordt gebruikt voor het opwekken van elektriciteit. Windmolens zijn niet afhankelijk van water en kunnen daardoor bijna overal gebouwd worden.

Eerste molens in Nederland

Al voor de elfde eeuw ontstonden in Noord-Frankrijk, Vlaanderen of Engeland, de standaardmolens. In Nederland is rond 1180 de standaardmolen in Limburg voor het eerst gesignaleerd. De standaardmolen is de oudste type windmolen van de lage landen, in Nederland is de oudste De Doesburgermolen.

Na de standaardmolen wordt een nieuwe molen waargenomen, de torenmolen met een draaibare kap. In Nederland zijn er vier torenmolens te vinden. De torenmolen is een windmolen die zwaar gebouwd is van steen en heeft een ronde vorm en werd gebruikt voor het malen van graan. Hierna verscheen de wipmolen als poldermolen, het ontwerp is gebaseerd op de standaardmolen. Een poldermolen - ook watermolen genoemd - is een windmolen die water van een lager naar hoger brengt.

De wipmolen kenmerkt zich door een draaibaar bovenhuis met staart, hij is draaibaar om de koker. In het begin van de zestiende eeuw werd de houten achtkant ontworpen. In 1952 werd de houtzaagmolen ontworpen doordat de krukas werd gebruikt in het bouwen van een molen. De houtzaagmolen is een windmolen. Wanneer de stoommachine aantrekt komt de molen als werktuig op de achtergrond. Het beroep molenaar verdwijnt bijna helemaal. Veel molens raken in verval doordat ze niet meer gebruikt worden. Hedentendage zijn van vele molens alleen de onderste gedeeltes nog aanwezig.

Kinderdijk

Een van de bekendste plekken waar veel molens bij elkaar liggen en daardoor uniek zijn is Kinderdijk. Het dorp ligt in Alblasserwaard en maakt deel uit van de gemeente Molenwaard, op het punt waar de Lek en de Noord samenkomen. Bij Kinderdijk zijn negentien poldermolens gelegen, die twee molengangen vormen. Ze zijn voor toeristen een belangrijk onderdeel van hun reis. De dijk wordt veel bezocht door dagtoeristen. Ze staan op de werelderfgoedlijst van UNESCO en zijn een beschermd dorpsgezicht. De originele molen werden eind vijftiende eeuw gebouwd, maar de molens die er nu staan dateren uit 1738 en 1740.

Nut

Molens zijn van groot belang geweest voor het malen van graan en dus voor het bakken van brood. Hierdoor hadden gezinnen te eten. Molenaar is lang een belangrijk en zwaar beroep geweest. Er werd graan gemalen, olie geperst, water verplaatst, hout gezaagd. Dit was fysiek erg vermoeiend. Voordat de techniek zo ver gevorderd was als nu, werd er heel veel gebruikgemaakt van deze enorme werktuigen. De molens hebben hun bijdrage aan techniek geleverd zodat andere nieuwe technieken werden uitgevonden. In 2015 wordt dankbaar gebruikgemaakt van de uitvinding van de molen, door heel het land staan windturbines (windmolens) gebouwd voor het opwekken van zogenaamde groene energie. Groen staat voor het feit dat het milieuvriendelijk wordt opgewekt. Energiemaatschappijen maken gebruik van deze energie om het te verkopen aan de inwoners van Nederland.