Herodotus van Halicarnassus

Herodotus wordt wel beschouwd als de eerste historicus en etnograaf. Hij was een echte wetenschapper, die interviews hield, boeken las, om zo tot zijn eigen conclusies te komen. In een tijd dat geschiedenis vooral het vertellen van verhalen betekende, deed hij zijn best om dingen zo waarheidsgetrouw mogelijk vast te leggen.

Het leven van Herodotus

Herodotus werd geboren rond 490 v.Chr. in Halicarnassus, het moderne Bodrum in Turkije. Hij stierf waarschijnlijk rond 431 v.Chr. Beide data zijn onzeker, maar kunnen deels worden afgeleid uit zijn werk. Het feit dat hij kon schrijven wijst er op dat hij uit een gegoede familie stamde, die zich een leraar kon veroorloven. Het eiland Samos, dat veel voorkomt in het werk van Herodotus ligt vlakbij de kust van Bodrum en hij heeft er waarschijnlijk veel tijd doorgebracht. Hij bereisde met name het oostelijke deel van het Mediterrane Gebied, waarbij hij waarschijnlijk Phoenicië, Egypte, Babylon en de Zwarte Zee bezocht. Zijn belangrijkste werk heet 'De Geschiedenissen', waarna Cicero hem uitriep tot 'Vader der Geschiedenis'.

De geschiedenissen

In 'De Geschiedenissen' beschrijft Herodotus de opkomst der Perzen, namelijk het Achaemenidische rijk onder leiding van koning Cyrus de Grote, Cambyses en Darius l, met de expeditie van koning Xerxes in 480 v.Chr. tegen de Grieken. Hij beschrijft de slagen bij Marathon, Salamis en Thermopylae. Naast de historische feiten bevat het boek ook etnografische beschrijvingen van de door de Perzen overwonnen volkeren, met legendes en sprookjes. Tegenwoordig worden 'De Geschiedenissen' meestal in één boek uitgegeven, in zijn eigen tijd waren er negen boekrollen nodig om het werk vorm te geven. Nog altijd wordt de tekst in negen delen verdeeld. Herodotus maakt vaak gebruik van stijlelementen die zijn grote voorbeeld Homerus ook gebruikte. Herodotus is echter een wetenschapper in tegenstelling tot de dichter Homerus.

Egypte

In hetzelfde werk beschrijft hij ook Egypte, de geografie, geschiedenis en etnografie. Egypte fascineerde hem omdat het zo verschilde van Griekenland. Hij had het gevoel dat de Egyptenaren veel zaken omgekeerd deden in vergelijking met de Grieken: ze aten buiten, schreven van rechts naar links. Dit is een belangrijk element in het werk van Herodotus: omkering van het bekende. Ook de Egyptische priesters fascineerden hem. Herodotus vond de Egyptenaren het meest religieuze volk dat hij kende. Daarnaast trokken de vele monumenten zijn aandacht. Ook beschreef hij de Nijl en deze informatie bleef tot de negentiende eeuw de belangrijkste bron van kennis over dit onderwerp. De observaties van Herodotus waren goed, de dingen die hem verteld waren waren dit echter niet altijd.

Vader der Antropologie

In zijn werk beschrijft Herodotus vele bijzondere zaken, waarvan het waarheidsgehalte twijfelachtig is. Hij beschrijft het echter allemaal zonder vooroordelen uit te spreken, hij spreekt soms verwondering uit, maar geen kritiek. In de Oudheid en ook in de Middeleeuwen werd Herodotus de 'Vader der Leugens' genoemd, vanwege deze manier van schrijven. Met een toenemende kennis van de wereld echter in de zestiende eeuw werd dit veranderd in 'Vader der Antropologie'. Ook op het gebied van de geografie had Herodotus zijn verdiensten, hij had kennis van de topografie van Noord-Afrika, wist van verhalen die de omvang van Afrika beschreven. Griekenland blijft het middelpunt van de wereld voor Herodotus, hoe verder verwijderd van Griekenland, hoe vreemder de gewoontes van volkeren.