Fluitjes voor scheidsrechters, politie, hondentrainers, enz

Bekende uitspraken als: “hij fluit eindelijk af”, “die scheids fluit partijdig”, “hij fluit in het voordeel van de thuisclub” of “hij fluit niet eens; hij laat gewoon doorspelen”. Iedereen heeft deze uitspraken wel eens gehoord of zelf uitgesproken. Altijd wordt er verwezen naar het scheidsrechtersfluitje. Het fluitje is dan ook een heel bekend gebruiksvoorwerp bij sportwedstrijden, maar wordt ook daar buiten veelvuldig toegepast. Haast iedereen kent wel het doordringende geluid van een fluitje.

Wat is een fluitje?

Een fluitje is een betrekkelijk simpel instrument waarmee geluid gemaakt kan worden als lucht met kracht door een opening geblazen wordt. Een kurkballetje is een klein balletje wat gebruikt wordt in bijvoorbeeld arbiterfluitjes of scheidsrechtersfluitjes. Tengevolge van de luchtdrukverhoging binnenin het fluitje ontstaat er een turbulentie die het balletje in beweging brengt. Het geluid wat je hoort, wordt veroorzaakt door de lucht die boven in het fluitje uit de kleine opening ontsnapt. Het balletje binnenin het fluitje is niet noodzakelijk om het fluitje te laten functioneren; de werking van een fluitje is hier niet van afhankelijk. Het kurkballetje heeft een ander doel, het is verantwoordelijk voor het soort geluid wat waargenomen wordt. Een fluitje zonder balletje heeft een vlakke toon, een geluid dat niet ver draagt. Een fluitje met balletje daarentegen heeft een doordringende toon, hoorbaar tot op wel 1,5 km. Er zijn zelfs fluitjes die een geluid van 122dB kunnen produceren. Behalve van kurk zijn er ook fluitjes met erin een plastik balletje, maar kurk is nog steeds het meest populair bij de productie van professionele fluitjes.

De Pea whistle oftewel de P-fluit

Fluitjes kunnen verschillende vormen hebben, de voor ons meest bekende is het fluitje in de vorm van een “P”, de Pea whistle oftewel de P-fluit. Diverse materialen kunnen gebruikt worden zoals metaal, hout of plastik. Het scheidsrechtersfluitje zoals wij die kennen is gemaakt van metaal, omdat metaal een harder en beter geluid oplevert. De beste kwaliteit fluitjes wordt gemaakt van koper, hetzelfde metaal wat ook gebruikt wordt voor muziekinstrumenten. Koper is weliswaar duur, maar heeft als voordeel dat het geluid hierdoor optimaal geresoneerd wordt. De koperen fluitjes worden bedekt met een verchroomd laagje of een laagje nikkel, waardoor soms het misverstand ontstaat dat ze van staal gemaakt zouden zijn.

Hoe wordt het kurkballetje aangebracht in het fluitje?

Eerst wordt de gehele fluit gefabriceerd, inclusief het aanbrengen van de chroomlaag. Als laatste handeling wordt het balletje ingebracht. Een machine drukt het kurkballetje samen en schiet het door de gleuf op de bovenkant van het fluitje. Eenmaal binnen, neemt het kurkballetje zijn originele vorm weer aan, zodat het te groot is om uit de gleuf te vallen.

Ondanks de moderne hedendaagse technologie worden de balletjes in fluitjes nog steeds gemaakt van kurk. Wel wordt er nu veel gebruik gemaakt van synthetische kurk, wat dezelfde kwaliteits-eigenschappen heeft als natuurlijke kurk maar als voordeel heeft dat het geen vocht absorbeert. Hierdoor voorkom je dat het balletje vast komt te zitten binnenin het fluitje en daardoor niet meer vrij zou kunnen bewegen.

Toepassing fluitjes

Het doordringende geluid van een fluitje maakt het zeer geschikt als hulpmiddel om aandacht te trekken. De meesten kennen het fluitje als hulpmiddel bij sportwedstrijden. Met behulp van het fluitje kan de scheidsrechter het spel stil leggen bij een overtreding of ernstige blessure, of aangeven dat het spel is afgelopen, het zogenaamde “eindsignaal”.
Fluitjes kennen een heel scala aan toepassingen. Fluitjes worden o.a. gebruikt door:

• scheidsrechters
• politieagenten
• militairen
• conducteurs
• reddingsteams
• sportleraren
• padvinders
• hondentrainers

De Pea whistles worden ook in de Jazz en Latijnse muziek gebruikt als percussie-instrument. Verder worden goedkope plastik fluitjes vaak verkocht als kinderspeelgoed.

Uitvinder van de Pea whistle

Joseph Hudson - een Birminghamse instrumentenmaker en amateur violist - is de uitvinder van de eerste fluit die ooit door een scheidsrechter gebruikt werd. Samen met zijn broer James Hudson richtte Joseph het bedrijf J Hudson & Co (Whistles) Ltd op in 1870 op Barr Street in Birmingham. Dit Engelse bedrijf fabriceerde fluitjes en doet dit nog steeds met groot succes, alleen is de naam sinds 2000 gewijzigd in Acme Whistles. De naam “Acme” komt van het Griekse woord acme, wat een “hoog punt” betekent. Dit verwijst ernaar dat het fluitje een heel hoog decibel niveau produceert.

De tegenwoordige directeur van Acme Whistles is Simon Topman. Acme verkoopt heden ten dage meer dan 6 miljoen fluitjes per jaar naar ongeveer 120 landen. De meeste fluitjes zijn tegenwoordig gemaakt van plastik, maar nog steeds zijn er diverse modellen verkrijgbaar in metaal.

Het eerste fluitje voor voetbal-scheidsrechters

Tot aan 1878 hadden voetbal-scheidsrechters nooit fluitjes gebruikt, ze wuifden slechts met een witte zakdoek. Het ligt voor de hand dat ze soms problemen hadden om het spel onder controle te houden. Joseph Hudson ontwierp het eerste scheidsrechtersfluitje. De première van dit fluitje vond plaats in een duel dat gehouden werd in een voetbalwedstrijd van Nottingham Forst in 1878. Vanaf die tijd is het fluitje niet meer weg te denken bij wedstrijden in vele takken van sport. Groot voordeel is bovendien dat de arbiter sinds het gebruik van het fluitje de handen vrij heeft.

Het eerste politiefluitje

In 1883 gaf de Londense politie Scotland Yard aan Hudson de opdracht om 21.000 fluiten te maken voor het politiekorps. Hudson had namelijk de wedstrijd gewonnen die de politie had uitgeschreven. Deze fluitjes moesten de handratels vervangen die tot dan gebruikt werden door de Engelse Bobby.

De “Acme Thunderer”

Zijn volgende doorbraak kwam in 1884. In dat jaar introduceerde Hudson ‘s werelds meest succesvolle fluit de “Acme Thunderer”. Dit was de allereerste P-fluit en nog steeds is dit soort fluit tot op de dag van vandaag het meest gebruikte fluitje ter wereld.

Bekende Acme fluitjes

In de afgelopen 140 jaar van haar bestaan heeft Acme meer dan 40 gepatenteerde fluitjes ontworpen. Tegenwoordig zijn er niet alleen maar fluitjes die om de nek gedragen worden aan een koord of lanyard, maar ook aan de pols of aan de vinger.
Hieronder volgen een paar voorbeelden van heel bekende Acme fluitjes:

Acme Titanic Mates Whistle
Sinds 1900 maakte de Hudson company fluitjes voor de bemanning van grote stoomschepen. De Acme Titanic Mates Whistle is een authentieke replica van het stuurmansfluitje vervaardigd en geleverd door Acme in 1912 voor gebruik op de Titanic, het beroemde stoomschip van de White Star Line. Volgens het verhaal hebben deze fluitjes bijgedragen tot het redden van ongeveer 700 levens bij het te water laten van de reddingsboten. In de succesvolle film Titanic uit 1997 met Kate Winslet en Leonardo Di Caprio in de hoofdrol is te zien hoe Kate Winslet op een Acme Thunderer fluitje blaast om de aandacht te trekken van reddingsmensen. Naar aanleiding van het succes van de bioscoopfilm produceerde Acme deze replica die wordt verkocht met een “Certificate of Authenticity”. Een slimme zet van Acme!


Acme Samba Whistle
De Acme Samba Whistle is een drie-tonige fluit waarmee je een crescendo van klanken kunt creëren van Zuid-Amerikaanse carnavalsmuziek. Dit fluitje heeft een scherp geluid dat zelfs gehoord wordt door de meest luidruchtigste drumbands. Het is gebaseerd op de klassieke samba tonen en is in de Latijnse muziek een populair percussie-instrument. Het fluitje wordt geleverd met een driekleurig lanyard.


Acme Pink Whistle
De Acme Pink Whistle & Lanyard is een speciale editie van Black Gundog ten bate van het fonds “Breast Cancer Care”. Met deze fluitjes kun je dus een “statement” maken. Deze hondenfluitjes in roze uitvoering met zwarte lanyard zijn exclusief verkrijgbaar bij Black Gundog en verkrijgbaar in twee verschillende frequenties.


Acme Referee Appreciation Whistle
De Acme Referee Appreciation Whistle is een speciale uitvoering van de Acme Thunderer bedekt met een laagje goud of verzilverd. Hij wordt geleverd in een prachtige geschenkdoos met fluwelen bekleding in diverse uitvoeringen. De zijkanten en bovenop kun je laten graveren en zodoende helemaal laten customizen zoals jij dat wilt. Een perfect afscheidscadeau voor elke scheidsrechter of coach na jaren fluiten.


Acme Tornado 2000
De Acme Tornado 2000 is het absolute topmodel van Acme. Met een bereik van 125 decibels is dit ‘s werelds luidste fluit. “The Most Powerful Whistle In The World” wordt gebruikt door o.a. de FIFA en UEFA scheidsrechters en de U.S. Coast Guard.

De Acme Tornado 2000 is een geheel nieuwe fluit zonder balletje ("Pealess Whistle") en met 2 frequenties aan toonhoogte. Een uniek model; de Tornado 2000 heeft twee kamers. De onderste kamer voor lange afstanden en twee bovenste kamers voor een hoge frequentie voor gesloten ruimtes. Door een langzaam oplopend geluid wordt deze toon zelfs door een grote mensenmassa gehoord. Ideaal voor gebruik bij zeer veel rumoer, zoals voetbalstadions, zwembaden, enz.


Leuke quote van Simon Topman de huidige directeur van Acme: “These days referees are more likely to wield a different Acme whistle: the Tornado 2000. It gives a much more piercing sound and was originally designed to be used at the AJAX stadium in Amsterdam, the Amsterdam ArenA, reputed to be the loudest stadium in the world.”

Hondenfluitjes

Een bijzondere plaats in de wereld van de fluitjes zijn de hondenfluitjes. Het zijn de enige soort fluitjes waar je wel mee fluit maar het niet hoort. Beter gezegd: wij horen ze niet, honden wel. Met dit soort fluitjes worden meestal speciale honden getraind zoals bijvoorbeeld politiehonden, jachthonden of honden voor schapendrijven.

De "Acme Silent Whistle" een uitvinding van Acme uit 1935 is een hondenfluit met bijzonder hoge frequenties, tussen de 16000 Hz en 22000 Hz. Deze ultrasone trillingen liggen buiten het bereik van het menselijk gehoor waardoor wij ze niet kunnen horen. Honden daarentegen wel, zij hebben een veel groter bereik dan de mens en ze kunnen het geluid van dit soort fluitjes ook op grote afstanden waarnemen. De frequentie van de Silent Whistle kan men door draaien nauwkeurig instellen. Het bereik van het fluitje is ruim 1,6 km. Hondenfluitjes zijn er van plastik of metaal. Hondentrainers maken veelvuldig gebruik van een hondenfluitje om de aandacht van de hond te krijgen, vaak in combinatie met handsignalen.
Er wordt beweerd dat verschillende hondenrassen reageren op verschillende hoge frequenties. Kleine honden in vergelijking met grote honden zouden gevoeliger zijn voor hogere frequenties.