Het Milgram experiment, gehoorzaamheid van de mens

Het legendarische Milgram onderzoek werd in 1961 uitgevoerd door wetenschappelijk onderzoeker Stanley Milgram. Met dit onderzoek wilde hij aantonen hoe makkelijk mensen ertoe gebracht kunnen worden, andere mensen leed aan te doen, als dit van ze verlangd wordt. In het onderzoek worden aan mensen steeds zwaardere stroomstoten toegediend, totdat het zelfs gevaarlijk wordt.

Hoe het begon

Het begon allemaal met een advertentie in de lokale krant van New Haven. In de advertentie vroegen ze om vrijwilligers voor een onderzoek in een laboratorium in de universiteit van Yale. De vrijwilligers ontvingen voor hun deelname 4 dollar en 50 cent reiskostenvergoeding. Alle deelnemers, behalve een aantal testpersonen, waren op de hoogte van het experiment. Aan de vrijwilligers werd verteld dat men uit wilde zoeken wat het verband was tussen straffen en leren.

Het onderzoek

Het grootste deel van de testpersonen moest, onder leiding van een autoritair overkomend persoon in een witte jas, elektrische schokken aan een andere persoon toedienen wanneer de andere persoon een vraag verkeerd beantwoordde. De twee personen waren van elkaar gescheiden, ze konden elkaar niet zien, wel horen. Degene die de stroomstoten kreeg, was een acteur. Er werd niet werkelijk stroom toegediend, maar dat wist de proefpersoon niet. De stroomstoten werden steeds zwaarder, totdat degene die de stroom toegediend kreeg, het uitschreeuwde van pijn. De persoon schreeuwde dat hij wilde stoppen met het experiment, dat hij last kreeg van zijn hart en uiteindelijk verstomde het geluid. Het leek er op dat de persoon buiten bewustzijn was geraakt. Als de vraagsteller (en verantwoordelijke voor het geven van de stroomstoten) niet verder wilde gaan omdat de andere persoon aangaf het niet aan te kunnen, zei de man in de witte jas dat het in het belang van het experiment was, dat hij doorging. Steeds als de vraagsteller aangaf geen schokken meer toe te willen dienen, zei de man in de witte jas dat het zeer belangrijk is dat hij dit wel doet. En de meerderheid deed het. Ook als de andere persoon helemaal stil was geworden. Tweederde van de testpersonen was bereid om stroomstoten van uiteindelijk 450 volt toe te dienen. Deze persoon was vooraf medegedeeld dat dit levensgevaarlijk was.

Gehoorzaamheid

De mate van gehoorzaamheid hing ervan af hoe de leidende persoon overkwam. Toen hij zich niet uitgaf als wetenschapper aan de universiteit van Yale, maar zich voordeed als een 'gewone' medewerker van een onderzoeksinstituut, verminderde het aantal testpersonen dat sterke stroomstoten toe wilde dienen aanzienlijk. De meeste testpersonen lieten zich niet leiden door het geschreeuw van pijn van de vermeende slachtoffers, maar door de aanwijzingen van de onderzoeksleider, een autoritair persoon. Stanley Milgram bewees hiermee dat volkomen normale mensen bereid zijn andere mensen leed aan te doen, als een door hun gerespecteerd persoon ze voorhoudt dat het nodig is om te doen.

Latere experimenten

Eenzelfde soort experimenten zijn in de jaren erna nog vaker uitgevoerd en steeds weer kwam er uit, dat mensen bereid zijn andere mensen pijn te doen als dat van ze verlangd wordt. De stroomstoten in de latere onderzoeken mochten dan wel niet meer tot 450 volt gaan, maar de uitslagen waren eigenlijk hetzelfde. Aan deze experimenten namen mannen en vrouwen deel, maar ook dit gaf weinig verschil tot het doorzetten tot 150 volt.

Dit beroemde onderzoek is in 2015 verfilmd. De titel van de film is Experimenter.