De AAOCC-Criteria: Betrouwbaar onderzoek op internet

Met de komst van internet is het makkelijk om snel een antwoord te krijgen op vragen als hoe duur iets ergens is, hoe ook alweer die ene acteur of actrice heette of hoe iemand het beste kan reizen naar school of werk wanneer een bepaalde bus of trein niet rijdt. Echt professioneel onderzoek doen op internet is echter niet zo makkelijk als het intikken van een zoekopdracht bij Google. Wanneer iemand niet weet waar op dient te worden gelet, kan een onderzoek binnen de kortste keren helemaal fout gaan. De AAOCC-Criteria kunnen dan de helpende hand bieden in de vorm van vijf aandachtspunten om een bron op internet op betrouwbaarheid te beoordelen.

Inhoud

• Wat is onderzoek doen?
• Welke soorten onderzoek zijn er?
• Betrouwbaar onderzoek
• De AAOCC-Criteria voor het beoordelen van internetbronnen
• Authority (Autoriteit)
• Accuracy (Accuraatheid)
• Objectivity (Objectiviteit)
• Currency (Recentheid)
• Coverage (Dekking)

Wat is onderzoek doen?

Iedereen kent het woord onderzoek. Iedereen heeft ook weleens onderzoek gedaan. Of het nou informatie verzamelen is naar waar het aantrekkelijkste telefoonabonnement kan worden afgesloten of naar waar diegene nou eigenlijk het beste op zou kunnen stemmen tijdens politieke verkiezingen; iedereen onderzoekt wel eens wat.

Volgens de theorie kan onderzoek doen heel algemeen worden worden gedefinieerd tot het volgende: het al dan niet systematisch op zoek gaan naar vooraf gewenste nieuwe informatie.

Met ‘al dan niet systematisch’ wordt ook wel bedoeld dat onderzoek niet altijd verloopt volgens een vooraf uitgedachte strategie of plan. De zoektocht naar een aantrekkelijk telefoonabonnement is geen situatie waarbij van tevoren een plan van aanpak wordt gemaakt met een opsomming van de te raadplegen communicatiemiddelen en onderzoeksmethoden.

Bij professioneel onderzoek doen is het echter wel belangrijk er een systeem in aan te brengen, of het nou medisch onderzoek naar nieuwe goedkopere medicijnen is of marktonderzoek naar de doelgroep van een organisatie. Er wordt dan een plan van aanpak gemaakt waarin tenminste een aantal belangrijke vragen worden beantwoord:

• Waarom zal dit onderzoek worden uitgevoerd?
• Wat is het doel van het onderzoek?
• Wat wordt er onderzocht?
• Welke literatuur en vakkennis zal er worden geraadpleegd?
• Wanneer zal het onderzoek exact plaatsvinden?
• Hoe zal dit onderzoek er uit zien?

Het gaat er bij professioneel onderzoek om dat het, vanzelfsprekend, correct gebeurt. Bij deze laatste vraag zijn daarom een aantal belangrijke keuzes te maken.

Welke soorten onderzoek zijn er?

Er zijn verschillende soorten onderzoek. Het gaat dan niet om onderzoek in verschillende branches of vanuit verschillende beroepen, maar om de methoden waarbij nieuwe informatie wordt verzameld. Zo kan er om te beginnen onderscheid worden gemaakt tussen ‘deskresearch’ en ‘fieldresearch’.

Deskresearch

Deskresearch betreft onderzoek dat, zoals de naam al zegt, van achter het bureau gedaan kan worden. Het gaat dan om websites of social mediakanalen analyseren of vakliteratuur doornemen.

Fieldresearch

Dit is het doen van onderzoek waarbij men spreekwoordelijk de straat op moet. Dit betreft meestal het spreken of analyseren van mensen en hun gedrag, meningen en keuzes.

Fieldresearch kan dan vervolgens worden opgedeeld in drie soorten onderzoek:

• Kwalitatief onderzoek
• Kwantitatief onderzoek
• Pluralistisch onderzoek

Kwalitatief onderzoek

Hierbij draait het om gedetailleerde informatie willen verkrijgen over een bepaald onderwerp. Denk hierbij aan interviews waarbij de informatie staat in vele woorden.

Kwantitatief onderzoek

Kwantiteit gaat om hoeveelheden boven kwaliteit. Met kwantitatief onderzoek is het dus gebruikelijk om over veel onderwerpen een beetje te weten te komen. Denk hierbij aan enquêtes, waarbij het gaat om cijfers en statistieken.

Pluralistisch onderzoek

Dit is een combinatie van verschillende soorten kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethoden om bepaalde informatie te verzamelen. Als onderzoek pluralistisch is, is het vaak betrouwbaarder omdat feiten worden onderbouwd vanuit verschillende bronnen en manieren van onderzoek doen.

Betrouwbaar onderzoek

Wanneer iemand professioneel onderzoek doet, dient het absoluut betrouwbaar te zijn. Met educatieve beweegredenen slaagt iemand zonder een betrouwbaar niveau bijvoorbeeld niet. In zakelijk opzicht kunnen de consequenties van een onderzoek dan ook heel schadelijk zijn, wanneer een bepaald beleid wordt toegepast op basis van conclusies die uit een onbetrouwbaar (wellicht onjuist) onderzoek zijn verkregen.

Iedere manier van onderzoek doen heeft zo weer zijn eigen regels en aandachtspunten om tot een betrouwbaar onderzoek met bruikbare resultaten te komen. Dit geldt ook voor het doen van onderzoek middels deskresearch op het internet.

Internet is in de 21e eeuw niet meer weg te denken uit de westerse samenleving. Met dit middel is informatie over alle denkbare onderwerpen, personen, merken en zaken te vinden. Het is ook bij uitstek het middel waarop iedereen over alles maar kan roepen wat diegene wil. Die laagdrempelige multifunctionele eigenschappen van ‘het internet’ zorgen echter wel voor wat mogelijke gevaren wanneer het wordt gebruikt bij het doen van onderzoek. De AAOCC-Criteria kunnen hierbij helpen.

De AAOCC-Criteria voor het beoordelen van internetbronnen

Iemand die onderzoek doet op internet moet voor betrouwbare onderzoeksresultaten dus weten waar hij of zij allemaal op moet letten. De AAOCC-Criteria zijn vijf aandachtspunten waarop een internetbron beoordeeld dient te worden voordat deze gerust kan worden gebruikt bij een onderzoek. Het gaat om de volgende punten:

• Authority (Autoriteit)
• Accuracy (Accuraatheid)
• Objectivity (Objectiviteit)
• Currency (Recentheid)
• Coverage (Dekking)

Authority (Autoriteit)

Het eerste punt is de autoriteit van de bron. Wie de auteur van de bron is, is behoorlijk belangrijk als het gaat om de geloofwaardigheid van de bron. Een lang wetenschappelijk artikel van een hoogleraar over een onderwerp uit zijn vakgebied is vele malen betrouwbaarder dan een betoog van een willekeurig persoon op een bepaald forum.

Dit wil echter niet zegen dat de informatie op dat forum nooit juist is, maar dat het simpelweg niet zeker is of de betreffende informatie klopt. Controleer bronnen dan ook altijd op auteur. Mocht er geen auteur bekend zijn, dan is het ook prima als een bron op betrouwbaarheid wordt beoordeeld wanneer de website betrouwbaar is. Zo zijn cijfers en testresultaten van een website als de Consumentenbond ook altijd betrouwbaar als de auteur (of in dit geval de tester) er niet bij staat vermeld.

Accuracy (Accuraatheid)

Een van de allerbelangrijkste criteria is dat de informatie klopt. Een goed logisch verhaal met moeilijke woorden kan direct worden geloofd door iemand die zelf niets van dat onderwerp af weet. Dit terwijl deze bron inhoudelijk compleet niet zou kunnen kloppen.

Het is dan aangeraden om te kijken naar de bronvermeldingen uit dat specifieke artikel of de specifieke bron. Als er bij staat waar de informatie uit die bron vandaan komt, dan is het al makkelijker om deze bron als betrouwbaar te bezegelen. Daarnaast is het ook verstandig om bij bepaalde gevonden feiten te controleren of er meer bronnen zijn (hoeft niet per se middels deskresearch) die dezelfde feiten bevatten.

Wanneer er een bron is met feiten die nergens anders terugkomen en waarbij ook geen oorspronkelijke bronnen staan vermeld, dan is het afgeraden deze te gebruiken om het risico om een volledig onbruikbaar verricht onderzoek te voorkomen.

Objectivity (Objectiviteit)

Aansluitend op het eerste punt van autoriteit, is het feit dat de informatie uit een bron objectief dient te zijn. Informatie kan, indien partijdig of slechts van één kant belicht, onjuist zijn of onjuist geïnterpreteerd worden. Foute informatie geeft namelijk een mogelijk zeer verkeerd beeld, wat vervelende gevolgen kan hebben voor de uitkomst van het onderzoek.

Om te zorgen dat er gebruikgemaakt wordt van een objectieve bron, is het verstandig om na te gaan dat er louter feiten in een bron staan. Bronnen die deels of geheel gebaseerd zijn op meningen van mensen, hoe goed onderbouwd deze ook zijn, kunnen dan beter worden gemeden. Als iemand bijvoorbeeld wil weten of het invullen van enquêtes als bijbaan voor diegene een interessante tijdbesteding is, dan is objectieve informatie vele malen nuttiger dan een veel te negatief artikel waarbij een fout beeld wordt gegeven.

Wanneer er toch bewust een bron met een bepaalde mening of kijk op een onderwerp wordt gebruikt, is het zaak om ook de andere kant(en) van het onderwerp in kaart te brengen. Zo is er toch een algemeen evenwichtig beeld van het onderwerp.

Currency (Recentheid)

Internet bederft en vergaat niet. Als bronnen of artikelen niet bewust verwijderd of offline gezet worden, zijn ze ook altijd nog terug te vinden. Het komt dan ook heel veel voor dat een bron met bepaalde informatie niet meer relevant is. Het is niet te zeggen hoelang dit voor een bron is. Dit hangt af van onderwerp en de relevante ontwikkelingen rondom dat onderwerp sindsdien. In de wereld van marketing en communicatie is het bijvoorbeeld aangeraden om informatie uit bronnen die ouder zijn dan vijf jaar, na te gaan in andere beschikbare bronnen.

Wanneer iemand informatie zoekt over een bepaald onderwerp, is het dus zeer aangeraden om na te gaan hoe oud de bron is. Staat er niet bij hoe oud een bepaald bron of artikel is, pas dan op met deze bron of zoek verder.

Een uitzondering is vanzelfsprekend wanneer het zeker is dat informatie niet verandert naarmate de tijd vordert. Om een voorbeeld te noemen, zal een website waarop het verschil in kwalitatief en kwantitatief onderzoek wordt uitgelegd, niet dateren. Deze feiten veranderen namelijk niet.

Coverage (Dekking)

Ten slotte is het voor een bron belangrijk dat deze de lading wel echt dekt. Wanneer een bron namelijk gaat over slechts een deel van het onderwerp of over iets vergelijkbaars, wil dat niet zeggen dat een aanname over het gezochte onderwerp ook juist is. Zo is het niet zeker dat als in gemeente X in een bepaalde provincie de werkeloosheid ‘afgelopen vijf jaar’ structureel is blijven stijgen, dat de werkeloosheid zich dan in de gemeente ernaast (waar toevallig de werkloosheidscijfers van nodig, maar niet beschikbaar zijn) ook zo ontwikkelt.

Zorg daarom dat een bron echt de informatie bevat die benodigd is. Een foute aanname is namelijk zo gemaakt, waardoor de betrouwbaarheid van tenminste dat deel van het onderzoek daalt. Dit geldt dan vervolgens ook op de daarop gebaseerde conclusies.

Het is belangrijk om te controleren of gevonden informatie op internet wel echt klopt en dus betrouwbaar is. De AAOCC-Criteria: Authority, Accuracy, Objectivity, Currency en Coverage, helpen dit beter in te schatten en zo een onderzoek betrouwbaarder te maken.