Als het O.M. vrijspraak vraagt

Normaal gesproken klaagt het Openbaar Ministerie of O.M. een verdachte aan en vraagt dan om een straf in haar requisitoir. De strafhoogte is dan een indicatie van hoe erg het O.M. het strafbare feit vindt. Wat kunnen en mogen de rechters doen als het O.M. om vrijspraak vraagt?

De taakomschrijvingen en bevoegdheden van het O.M.

Uit de Wet op de rechterlijke organisatie (Wet R.O.) blijkt dat het openbaar ministerie de volgende taken heeft:
  • de handhaving der wetten: het openbaar ministerie moet zorgen voor een juiste toepassing van het strafrecht en het strafprocesrecht.
  • De vervolging van alle strafbare feiten: de officier van justitie heeft een centrale positie in de opsporing. Hij geeft leiding aan het opsporingsonderzoek door de politie. De officier let er op dat de politie binnen haar bevoegdheden blijft. Het opsporingsonderzoek begint na een melding, een officiële aangifte, of na waarneming door een opsporingsambtenaar.
  • De vervolging begint als het openbaar ministerie een rechter in de zaak betrekt. (I.h.a. door het uitbrengen van een dagvaarding aan de verdachte.) In Nederland kan vervolging alleen ingesteld worden door het openbaar ministerie.
  • Het doen uitvoeren van alle strafvonnissen.
  • Het Wetboek van strafvordering (W.v.Sv) noemt een vierde taak: de opsporing van strafbare feiten.

Het Sepot van het O.M.

Een besluit van het openbaar ministerie om niet te vervolgen heet sepot.
Dit betekent letterlijk dat de officier een zaak terzijde legt.:
  • omdat een veroordeling van de verdachte niet haalbaar lijkt
  • wanneer het belang van vervolging niet opweegt tegen andere belangen.

Het O.M. is meester van het proces:

  • Het O.M. bepaalt voor welke feiten de verdachte terecht moet staan door middel van de tenlastelegging.
  • De tenlastelegging is een onderdeel van de dagvaarding.
  • In de tenlastelegging staat voor welke feiten iemand moet terechtstaan.
  • De rechter mag alleen over de ten laste gelegde feiten oordelen.
  • De officier van justitie beslist dus niet alleen of er vervolgd wordt, hij bepaalt ook nog de omvang van de rechtszaak

De vreemde situatie dat het O.M. vrijspraak vraagt zoals in de zaak Geert Wilders.

Aanklachten tegen Geert Wilders

De aanklachten tegen Geert Wilders liepen al vanaf 2007. In 2006 en 2007 deden tientallen mensen aangifte tegen Geert Wilders inzake belediging, groepsbelediging en haatzaaien.
  • Het Openbaar Ministerie besloot in 2008 dat Geert Wilders niet zou worden vervolgd: volgens het O.M. zouden zijn uitspraken binnen de (straf)wet vallen.
  • De klagers gingen in beroep tegen deze beslissing van het O.M.
  • Op 21 januari 2009 bepaalde het Hof in Amsterdam dat Geert Wilders wel moest worden vervolgd, omdat het grond daartoe zag in de aanklachten. Geert Wilders zelf werd in deze procedure niet veroordeeld omdat het een rekwest-procedure over de vervolging betrof en geen straf-procedure.
  • Het O.M. voldeed aan de beslissing van het Gerechtshof en startte (weer) een procedure tegen Geert Wilders.

Een onwillig O.M.

De situatie ten aanzien van dit proces tegen Geert Wilders is daarom uniek omdat een uiterst onwillig O.M. door het Gerechtshof werd gedwongen om nogmaals een procedure te beginnen op basis van klachten. Het O.M. was wat dat betreft dus niet helemaal 'meester van het proces' gebleken, omdat het Gerechtshof het O.M. tot verdere vervolging dwong inzake Geert Wilders.
Het O.M. vond ook na de behandeling van Geert Wilders' proces dat er niet voldoende aanleiding was om Wilders te vervolgen voor de niet geheel door haarzelf gevormde tenlastelegging. Dus bleef er alleen het middel over om in haar requisitoir vrijspraak te vragen voor Wilders.

Onafhankelijkheid van de Rechtbank en het O.M.

Omdat zowel het O.M. als de rechtbank/rechters onafhankelijk zijn wil de vrijspraak-eis van het O.M. niet zeggen dat de rechters de eis moeten volgen en Wilders vrij moeten spreken. Het zou echter wel vreemd lopen, gezien het principe dat het O.M. 'meester is van het proces' en dus bepaalt wie wordt vervolgd, voor welke strafbare feiten, waaraan de rechtbanken zich moeten houden, wanneer de rechtbank alsnog over ging tot bepalen van strafbaarheid voor Geert Wilders' uitlatingen. Onmogelijk is het, gezien de onafhankelijkheid van de rechters echter niet!
© 2011 - 2024 Hermesse, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wat gebeurt er als iemand moet voorkomen op een strafzittingWat gebeurt er als iemand moet voorkomen op een strafzittingAls iemand een overtreding of een misdrijf heeft begaan komt zo’n zaak voor in een strafzitting. Maar hoe werkt een stra…
Het Openbaar MinisterieHet Openbaar MinisterieHet Openbaar Ministerie valt onder het Ministerie van Justitie. Wat zijn de taken van het OM c.q. Openbaar ministerie, e…
Officier van Justitie, wat houdt dat eigenlijk in?Officier van Justitie, wat houdt dat eigenlijk in?Een Officier van Justitie is een medewerker van het Openbaar Ministerie die belast is met opsporing en vervolging van st…
Procedure bij strafrechtEen strafrechtelijke procedure is een rechtszaak in het strafrecht. De rechter beoordeelt of de verdachte een misdrijf o…

Inhoud van de grondwet: BelgiëInhoud van de grondwet: BelgiëIn onze samenleving zijn er rechten. Rechten kan je ook wel leefregels noemen. Deze leefregels zijn allemaal gebaseerd o…
De Europese Unie en rechtsbescherming: prejudiciële vragenDe Europese Unie en rechtsbescherming: prejudiciële vragenBinnen de Europese Unie is het Hof van Justitie het belangrijkste rechtsprekende orgaan. Het Hof kan echter niet elk ber…
Bronnen en referenties
  • http://curia.europa.eu/jurisp/cgi-bin/form.pl?lang=nl
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Wetboek_van_Strafrecht
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Formeel_strafrecht
  • http://www.st-ab.nl/wetten/0693_Wet_op_de_rechterlijke_organisatie_Wet_RO.htm
  • http://www.volkskrant.nl/vk/nl/3844/Het-proces-Wilders/article/detail/2439265/2011/05/30/Moszkowicz-op-herhaling-in-slotpleidooi-zaak-Wilders.dhtml
  • http://advocare.home.xs4all.nl/folder52.htm
  • http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2686/Binnenland/article/detail/1033471/2010/10/15/OM-eist-op-alle-punten-vrijspraak.dhtml
  • http://mijn-kijk-op.infonu.nl/mens-en-samenleving/61528-het-proces-wilders-en-de-vrijheid-van-meningsuiting.html
Hermesse (125 artikelen)
Laatste update: 01-07-2011
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Recht en wet
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.