Aarde-achtige planeten rondom de ster TRAPPIST-1

Het aantonen van buitenaards leven is een belangrijk onderzoekspunt van de NASA en er worden dan ook diverse onderzoeken naar gedaan. Een voorbeeld van een dergelijk onderzoek is gericht op planeten die rondom de zogeheten TRAPPIST-1-ster draaien. Op 22 februari 2017 werd door de NASA aangekondigd dat er zeven verschillende planeten om deze ster draaien. Bovendien werd hierbij verteld dat drie van deze planeten zich binnen de leefbare zone bevinden. Dit houdt in dat deze planeten vloeibaar water zouden kunnen bevatten, wat een belangrijke voorwaarde is voor buitenaards leven.

Publicaties in 2016 en 2017 over TRAPPIST-1

In mei 2016 werd bekend gemaakt dat een team met astronomen van de Universiteit van Luik drie planeten had ontdekt die rondom de zogeheten TRAPPIST-1-ster draaien. Deze ontdekking werd gedaan met de zogeheten ‘Transiting Planets and Planetesimals Small Telescope’ (TRAPPIST-telescoop) en zodoende heeft de ster deze naam gekregen. Met deze telescoop werd gedurende lange tijd de TRAPPIST-1-ster onderzocht, waarbij ontdekt werd dat er verduisteringen plaatsvonden als de planeten voor de ster draaiden.

TRAPPIST-1 kwam in 2017 opnieuw uitgebreid in het nieuws toen bleek dat er in totaal zeven verschillende planeten rondom de ster draaien. Dit werd op 22 februari 2017 tijdens een persconferentie van de NASA bekend gemaakt. Bovendien werd hierbij duidelijk dat drie van deze planeten zich binnen de leefbare zone bevinden. Dit geeft aan dat er op basis van de temperatuur water aanwezig zou kunnen zijn en leven dus een mogelijkheid is.

TRAPPIST-1: Een dwergster

TRAPPIST-1 wordt omgeschreven als een zogeheten dwergster. De benaming dwergster refereert naar de hoeveelheid licht die een ster uitstraalt en geeft aan dat een ster relatief weinig licht uitstraalt. TRAPPIST-1 is dan ook aanzienlijk kouder dan de zon, met een oppervlaktetemperatuur van ongeveer 2500 graden Celsius. Ter vergelijking, de zon heeft een oppervlaktetemperatuur van ongeveer 5500 graden Celsius.

Opvallend aan het TRAPPIST-1-stelsel is dat de planeten relatief dichtbij de ster staan. Planeten op een dergelijke afstand van de zon zouden ontzettend heet worden, maar doordat TRAPPIST-1 een dwergster is en relatief weinig warmte produceert, zijn de temperaturen hier aanzienlijk lager en vallen drie van de planeten zodoende alsnog in de leefbare zone.

Zeven planeten

De persconferentie van de NASA in 2017 gaf aan dat er in totaal zeven planeten zichtbaar waren rondom TRAPPIST-1. De planeten worden exoplaneten genoemd, wat inhoudt dat ze zich buiten ons eigen zonnestelsel bevinden. De TRAPPIST-1-ster is 39 lichtjaren van ons verwijderd. De planeten hebben zeven verschillende letters gekregen, van b tot en met h. Hierbij staat de b-planeet het dichtst bij TRAPPIST-1 en de h-planeet het verst weg. De omwentelingstijden zijn relatief klein, en zo doet de b-planeet slechts 1,51 (aardse) dag over een omwenteling om TRAPPIST-1. De buitenste planeet, de h-planeet, doet er iets minder dan 3 weken over om een volledige omwenteling te maken.

Leven op de planeten

Door de combinatie van een relatief koude dwergster en planeten die dichtbij de ster staan, bevinden drie van de zeven planeten zich in de leefbare zone. Dit houdt in dat er dergelijke temperaturen zijn op de planeten, waardoor vloeibaar water kan bestaan. Dit wordt gezien als één van de meest belangrijke voorwaarden voor buitenaards leven, maar er zijn ook een aantal andere factoren van invloed op de mogelijkheid van leven op andere planeten.

Alle zeven ontdekte planeten rondom TRAPPIST-1 zijn aardse planeten. Dit houdt in dat deze planeten een vaste structuur hebben. Voorbeelden hiervan in ons eigen zonnestelsel zijn de Aarde en Mars. Gasreuzen daarentegen, zoals Saturnus en Jupiter, bestaan met name uit gassen. Deze planeten hebben geen vast oppervlak en zodoende zou het dus niet mogelijk zijn om hier te blijven staan. Het rotsachtige oppervlak op de planeten die ontdekt zijn rondom TRAPPIST-1 zou dit wel mogelijk kunnen maken.

Hoewel de eerste berichtgeving omtrent TRAPPIST-1 dus hoopvol is, ontbreekt er anno 2017 nog informatie over bijvoorbeeld de atmosfeer en ultraviolette straling.

Verder onderzoek

In de publicatie van februari 2017 zijn alleen nog bevindingen als de massa en omwentelingstijd van de planeten rondom TRAPPIST-1 bekend gemaakt. Hoewel een afstand van 39 lichtjaren voorlopig nog te ver is voor een ruimtereis, is het wel een afstand die met telescopen te overbruggen is. In 2018 wordt bijvoorbeeld de James Webb Space Telescope uitgebracht, waarmee er beter naar de atmosfeer van de planeten kan worden gekeken. Zo is het hiermee bijvoorbeeld mogelijk om te kijken naar de hoeveelheid zuurstof en andere stoffen in de atmosfeer. Bovendien heeft de ontdekking van dit planetenstelsel geleid tot verder onderzoek naar dergelijke exoplaneten.