Passief bouwen: het ontwerp

De bouwsector heeft het de afgelopen jaren flink te verduren gehad door de kredietcrisis en de economische teruggang. Hierdoor zijn vele bouwprojecten geschrapt, zagen de bedrijven hun winsten dalen en gingen vele banen verloren. Toch heeft deze economische teruggang ook een positief effect gehad op de bouwsector. Kostenbewust, integraal, gericht op het gebruik en flexibel en duurzaam bouwen zijn ontwikkelingen die de sector hebben doen veranderen en waarschijnlijk de pijlers zullen zijn voor het nieuwe bouwen. Een van deze ontwikkelingen in de bouwsector is 'passief bouwen'. Deze duurzame manier van bouwen wordt nog maar weinig toegepast en is voor zowel de architect, de bouwer als de gebruiker nog relatief onbekend. Waarom is passief bouwen nog zo onbekend bij al deze partijen? Waarom kiest men nog steeds voor traditioneel bouwen als er alternatieven zijn? En waarom zouden we überhaupt voor passief bouwen kiezen?

Duurzaamheid

Door een aantal recente ontwikkelingen is de bouwsector aan het veranderen en dat heeft grote gevolgen voor de manier waarop gebouwd wordt. Er wordt bijvoorbeeld steeds meer nadruk gelegd op energiezuinigheid, zo wordt er gestreefd naar een zo min mogelijk warmteverlies met een verlaging van de pc norm. Door de ontwikkelingen is passief bouwen ook aantrekkelijker geworden.

Duurzaamheid speelt tegenwoordig een steeds belangrijkere rol in ons leven. Door het opraken van fossiele brandstoffen, de economische crisis en nog een aantal van deze factoren is duurzaam bouwen een goede oplossing. Duurzaam bouwen betekent dat gebouwen ontwikkeld en gebruikt worden met respect voor mens en milieu. Belangrijk hierbij is het gebruik van materialen en grondstoffen en het gebruik van energie. In de huidige bouw is het energieverbruik enorm hoog en is het comfort vaak laag, niet flexibel, heerst er een slecht binnenmilieu en voldoet het gebouw vaak niet aan de eisen van de gebruiker door een slechte aanpak van de bouwsector. De EPC eis moet omlaag naar 0.4, hoe gaat we dat doen? Veel duurzame bouwmethoden zijn gebaseerd op de Trias Energicas; beperk de energievraag, gebruik duurzame energie en indien dat nodig is gebruik de fossiele brandstoffen efficiënt.

Energienul-woning

Een energienul-woning, ook wel energieneutrale woning is een woning die met een hoog comfort en een normaal leefpatroon over een heel jaar gezien toch evenveel energie opwekt als dat hij verbruikt. De kenmerken van zo’n woning zijn; goede isolatie, goede luchtdichtheid, het gebruik van balansventilatie, energiezuinige apparaten, een warmptepomp met zonnecollectoren en warmtebuffers. Het verschil tussen een energienul-woning en een passiefhuis is dat je bij een passiefhuis altijd natuurlijke energie gebruikt en je geen ruimte verwarming nodig hebt door de dikke isolatieschil. Daarnaast is een passiefhuis niet per definitie energie neutraal.

Passiefhuis

Een passiefhuis is een combinatie van een aangenaam en stabiel binnenklimaat met een extreem laag energieverbruik. Het concept van het passiefhuis is bedacht door professor B.O. Adamson en wordt momenteel in Duitsland het meest toegepast. De volgende paragrafen zullen gaan over deze vorm van duurzaam bouwen.

Ontwerp en vorm van een passiefhuis

Ligging: Een locatie die vrij is van schaduw in de winter

Wanneer men het initiatief heeft een passiefhuis te bouwen moet daar direct bij het kiezen van de locatie rekening mee
worden houden. Zo is het belangrijk dat er een locatie wordt die vrij is van schaduw in de winter.

Vorm en ontwerp: Een compact ontwerp

Een passiefhuis heeft als doel om de warmteverliezen tot een minimum te reduceren en zoveel mogelijk energie te verkrijgen uit natuurlijke bronnen. Om deze reden moet de vorm van het gebouw zo compact mogelijk blijven. Uitbouwen, balkons en overstekken zorgen immers voor schaduw en laten hierdoor minder zonlicht binnen. Ook geldt dat er meer geveloppervlakte ontstaat en de kans op koudebruggen veel groter wordt. De verhouding tussen het volume / oppervlak moet tussen 1 en 4 zijn.

Gevelopeningen: Georiënteerd op de zon

Zonlicht is een belangrijke bron voor het verwarmen van een passiefhuis. Daar kan direct bij de vorm en de plattegrond van het gebouw rekening mee worden gehouden. Omdat de zon in de zomer hoger staat als in de winter is het bijvoorbeeld mogelijk om het dak iets te laten doorlopen waardoor in de winter het zonlicht de woning gemakkelijk kan bereiken en de woning verwarmd wordt maar in de zomer het dakvlak de zon tegenhoudt en zo de woning niet verwarmd wordt. Bij een passiefhuis is het noodzakelijk dat de gevelopeningen op het zuiden heel groot zijn en minimaal 40 % van het geveloppervlak beslaan. De gevelopeningen op de overige gevels moeten klein zijn.

Plattegrond: Warme en koude vertrekken van elkaar scheiden

Elk gebouw heeft warme en koude vertrekken, denk hierbij aan een warme badkamer en een koude berging. De vertrekken in
een passiefhuis zullen aan de zuidkant altijd warmer zijn als aan de noordkant. Het is dan ook belangrijk dat de koude en warme vertrekken van elkaar worden gescheiden zodat de ruimtes waar geen warmte nodig is ook geen warmte krijgen. Hierdoor zullen de ruimtes die warmte ook echt nodig hebben alleen verwarmt worden.