Toets-indelingen van het toetsenbord

Altijd al benieuwd geweest naar hoe het komt dat vrijwel alle toetsenborden dezelfde volgorde aanhouden? Om te beginnen is één standaard-indeling wel zo handig, vooral als je op meerdere plekken met verschillende toetsenborden moet werken. In Nederland komt vooral het QWERTY toetsenbord veel voor. QWERTY verwijst naar de volgorde van 6 letters uit de bovenste rij van het toetsenbord.

Artikelindeling

• De QWERTY indeling
• Andere indelingen
• Mythes

De QWERTY indeling

In 1874 bedachten schrijfmachine uitvinder Christopher Latham Sholes en zijn collega's, de zogenaamde QWERTY indeling. De QWERTY indeling was een hele verbetering op de per fabrikant verschillende toets-indelingen. QWERTY werd al snel een populaire toetsen-indeling voor schrijfmachines en bereikte het om uit te groeien tot een erkend standaard. Hierdoor werd de indeling langzaam maar zeker door allerlei fabrikanten toegepast.

Bij een QWERTY indeling begint de bovenste rij letters in de standaardvolgorde q, w, e, r, t en y. De indeling wordt ook toegepast bij computer toetsenborden en is tot op de dag van vandaag, de meest voorkomende indeling bij Engelstalige toetsenborden. Buitenlandse varianten op QWERTY zijn:

• De Duitse QWERTZ indeling
• De Franse AZERTY indeling
• De Italiaanse QZERTY indeling

Andere indelingen

Ook zijn er compleet andere toets-indelingen, waaronder de Dvorak- en DHIATENSOR indeling. Deze indelingen werden lang geleden voorgesteld als verbeteringen op QWERTY, echter is het nooit gelukt om de indeling te vervangen. De DHIATENSOR indeling is waarschijnlijk de beste poging geweest om QWERTY te vervangen. De indeling die oorspronkelijk werd toegepast bij Blickensderfer schrijfmachines was namelijk zo samengesteld, dat de typist(e) zijn/haar handen zoveel mogelijk in één rij kon houden. Ook bestonden er hele complexe toets-indelingen voor oost Aziatische schrijfmachines. Deze indelingen werden ontworpen voor China en Japan en bestonden uit wel duizenden tekens. De schrijfmachines waren niet makkelijk te bedienen en werden tot in de jaren 80 door professionele typisten gebruikt.

De ABC indeling

Op de toetsen van huistelefoons en ook bij (oudere) mobiele telefoons met fysieke toetsen, wordt de ABC indeling toegepast. Met deze indeling is het hele alfabet verdeeld over 8 (cijfer)toetsen.

Mythes

Een ontkrachte uitleg voor de QWERTY indeling, is dat het speciaal werd ontworpen om te zorgen dat de letterhamertjes van een schrijfmachine niet snel met elkaar in de knoop zouden raken. Het kwam er op neer dat hoe verder veel gebruikte lettercombinaties van elkaar zouden staan, hoe kleiner de kans was dat de letterhamertjes tussen elkaar zouden kunnen komen. Bij een mechanische schrijfmachine wordt echter de plaats van de letterhamertjes bepaald door de plaats van de toetsen. De kans dat de letterhamertjes in de knoop zouden kunnen komen, is volgens die uitleg dus veel groter wanneer lettercombinaties verder uit elkaar staan.

Een ander verhaal dat rondgaat is dat de QWERTY indeling een verkooptrucje was. Schrijfmachine verkopers zouden klanten die de indeling niet kende, imponeren met het voorbeeld woord "typewriter" (typemachine). De verkoper kon gemakkelijk en snel het voorbeeld woord intypen doordat het woord "typewriter", geheel vanuit de bovenste rij te halen is.

Lees verder

• Het gebruik en de werking van een ouderwetse schrijfmachine
• Leren blind typen volgens het tienvingersysteem