Wat doet vorst met de natuur als de natuur al uitkomt

De winter van 2011 was warm. Heel warm. En toen ging het opeens heel hard vriezen in februari 2012. En dat terwijl de krokussen al boven de grond stonden en veel planten al aan het ontspruiten waren. Wat betekent vorst voor de natuur die al bezig was uit zijn schulp te kruipen.

Planten eind januari al in bloei en dan gaat het opeens vriezen

Eind januari stonden hazelaar en els al in bloei. Mensen hadden daardoor al hooikoortsklachten en het leek erop dat planten en bloemen al snel zouden groeien en bloeien. Totdat de vorst inviel. Een zeldzame ontwikkeling, want eigenlijk betekent dit dat de hele natuur die al bezig is met de lente terug wordt gezet in de winterstand. Dit betekent dat bepaalde voorjaarsbloeiers als kornoelje, speenkruid en fluitenkruid een terugslag krijgen. Ze sterven af tot aan de grond en in het late voorjaar komen ze dan alsnog uit de grond.

Bevroren rozenstruiken: zijn de planten dood?

Veel rozen stonden zelfs al in bloei. Die zijn nu helemaal bevroren, maar dat betekent niet dat de plant ook dood is. De takken lopen in het voorjaar gewoon weer uit en gaan dan opnieuw bloeien,

Bloembollen kunnen vaak wel vorst hebben

Krokussen, sneeuwklokjes en narcissen stonden al heel vroeg in bloei in 2011. Door de warmte zelfs een maand te vroeg. Hoewel bloeibollen wel wat kunnen hebben, is het wel verstandig om ze af te dekken als ze al zijn uitgelopen. De stukken van de plant die wel al bevroren zijn kunnen ook verkleuren. Als de stengel bevoren is kan er geen water meer door de plant lopen en wordt de steel korter. Omdat bollen die bevroren zijn geweest zwakker zijn, kunnen ziekten wel eerder toeslaan.

Fruitbomen: zodra ze nog niet uitlopen zijn er geen problemen

Fruitbomen als appel- en perenbomen zijn nog niet aan het ontspruiten. Dat is een groot voordeel, want was dat al wel het geval geweest en waren de sapstromen al op gang gekomen dan kan het hout afsterven. Dit levert jaarlijks telers en volkstuinhouders ook veel schade op.

Dieren en vorst

Door de warmte waren de eerste grutto’s al in Nederland gezien in 2011. Hoe zij reageren op die omslag in het weer is niet helemaal duidelijk. Sommige vogelsoorten keren weerom en gaan terug naar warmere landen. Ook voor winterkoninkjes en ijsvogels hebben het moeilijk met vorst en sneeuw. IJsvogels eten vis dat ze vangen in sloten, maar die sloten zijn nu bevroren. Ze hebben dus dan geen voedsel. Als de vorst lang aanhoudt is de verwachting dat het aantal ijsvogels ernstig terug loopt. Kikkers en vissen hebben natuurlijk ook last van de vorst. Door wakken te slaan in tuin- en stadvijvers kunnen zij overleven. Zij hebben namelijk licht nodig, zodat de algen zuurstof kunnen produceren. Zonder zuurstof kunnen dieren onder het ijs namelijk ook niet leven.