Het aantonen van goud

Goud is te zacht voor het maken van bijvoorbeeld sieraden. Door te legeren met bepaalde elementen zoals zilver, platina, koper en nikkel krijgt het sterkte en bovendien bepaalt het de kleur van het goud: wit-, geel-, of roodachtig. Gelegeerd goud bevat dus minder goud maar is bij aankoop niet goedkoper maar duurder omdat de fabricage kosten hoger zijn. Verkoopt iemand zijn gouden sieraden dan bepaalt echter de goudhandelaar de prijs aan de hand van het goudgehalte. Goud is een kostbaar edelmetaal en daarom is het verleidelijk om het na te maken. Men kan op verschillende manieren testen of een metaal daadwerkelijk goud is of nep.

Visuele test

Het eerste wat men doet om te controleren of het echt goud betreft is een visuele benadering. Zoeken naar tekenen die wijzen op echt of nep goud. Goud oxideert niet. Als er een aanslag op het voorwerp zit, is het waarschijnlijk geen goud. Controle op verkleuring in gebieden met constante wrijving, slijtage meestal rond de randen, als een andere kleur door het oppervlak breekt is het voorwerp waarschijnlijk gold plated (verguld) en is het geen massief goud. Inspecteer de officiële markeringen. Een stempel zal het goud percentage aangeven in karaats (10K, 14K, 18K, 22K of 24K). Bij oudere voorwerpen is de markering soms weggesleten. Nep goud kan nagemaakte markeringen hebben.

Betekenis van karaat

24K goud betekent dat alle 24 delen puur goud zijn, zonder andere metalen. Dit komt overeen met 99,9 procent zuiver goud.
22K goud betekent dat 22 delen puur goud zijn en 2 delen andere metalen. Dit komt overeen met 91,3 procent zuiver goud.
18K goud betekent dat 18 delen puur goud zijn en de rest 6 delen andere metalen. Dit komt overeen met 75 % zuiver goud.
De zuiverheid gaat dus met elke karaat 4,1625 % naar beneden.

Dichtheid(soortelijke massa)

Weinig metalen zijn zwaarder dan goud. De dichtheid van puur 24K is 19,3 g / cm3, wat hoger is dan de meeste metalen. In dit geval geldt des te groter de dichtheid des te zuiverder het goud. De massa van het voorwerp wordt gewogen. Daarna laat men het voorwerp in een maatglas met water zakken. Je kunt dan het volume van het voorwerp berekenen uit de stijging van de waterspiegel. Hieruit berekent men de dichtheid: dichtheid = massa (g)/ volume(cm3). Voorwerpen bestaan meestal niet uit puur goud, omdat zuiver goud te zacht is in gebruik. De dichtheid van het gouden voorwerp is daarom lager dan die van zuiver goud (19,3 / g/cm3).

De dichtheid (soortelijk massa) van potentiële legeringselementen

• Zuiver goud = 19,33 gr/cm3
• Zilver = 10,49 gr/cm3
• Koper = 8,92 gr/cm3
• Nikkel = 8,908 gr/cm3
• Palladium = 12 gr/cm3

Het meeste goud is een legering

• Geel goud = goud + 1/2 zilver + 1/2 koper
• Rood goud = goud + koper
• Wit goud voor 1978 = goud + nikkel
• Wit goud vanaf 1978 = goud + palladium

De dichtheid test is geen nauwkeurige manier om de echtheid van goud vast te stellen wegens de nauwkeurigheid waarmee massa en volume bepaald moeten worden en bovendien kunnen de objecten holtes hebben. De dichtheid test is uiteraard alleen geldig voor massieve voorwerpen.

Ontstaan van de goudkleuren

Zuiver goud is 24K, legeringselementen geven hardheid en kleur. We kunnen stellen dat 24K is de zachtste en 10K de hardste. De kleur van de legeringselementen bepalen mede de kleur van het goud, we onderscheiden o.a. wit, geel, en rood goud. Zie de kleurendriehoek voor goud. 24K is puur goud, maar over het algemeen te zacht voor gebruik in sieraden of munten, daarom wordt goud gelegeerd met andere metalen.

Bijt test

Bijten op goud met matige druk geeft in echt goud indrukkingen van tanden. Dit is een niet aan te bevelen test, wegens kans op tandbeschadiging en dat bijvoorbeeld verguld lood (nep goud) voelt als goud als je er op bijt. Bovendien vraagt het veel ervaring om een betrouwbare conclusie te trekken.

Magneet Test

Goud is niet magnetisch, dus als het voorwerp wordt aangetrokken is het geen goud. Maar als het niet reageert op de magneet wil niet zeggen dat het persé goud is, want er worden in het algemeen niet-magnetisch legeringselementen in goud verwerkt, zoals: koper, roestvaststaal, zilver en palladium.

Massief goud of goldplated

Bij samengestelde gouden voorwerpen toetst men de onderdelen. Als men vermoedt dat het voorwerp niet van massief goud is maar verguld, vijlt men een kleine groef op een onopvallende plaats tot op het onderliggende metaal. Men legt een druppel toetszuur uit de 18k test fles op de groef. Een bruisende (groene) reactie wijst op onedel metaal, en verder onderzoek is niet nodig. Moeite met het vijlen omdat het metaal hard is wijst ook op legeringselementen of misschien nep goud in dit geval waarschijnlijk roestvaststaal.

Nep goud

Deze tests zijn niet in staat om massief goud te onderscheiden van nepgoud met een wolfraam kern en een gouden buitenlaag. Buitenlaag is goud en de kern is wolfraam, die bij benadering dezelfde dichtheid heeft als goud. De nep goudstaaf is uiterlijk dezelfde, de zuur test geeft dezelfde resultaat, de staaf is niet magnetisch. Alle genoemde testen bevestigen een staaf goud. De nep baar is te ontmaskeren met X ray apparaten en met apparatuur dat het elektrische geleidingsvermogen meet.

Lokprijzen

Deze onderstaande geadverteerde lokkoersen zijn van sommige levenanciers die in feite de beurskoersen opgeven maar nooit voor die prijs zullen leveren, deze lokkoersen zijn gebasseerd op 0% winst en niemand kan voor niets werken.

Zuur- toetssteen test

Voor het toetsen van goud gebruikt men een toetssteen, een zwarte rechthoekige Lydietsteen. Een goede toetssteen is fijnkorrellig en het oppervlak voelt zijdeachtig aan. De steen moet vet- en stof vrij zijn. Verder hebben we toetswater(meestal salpeterzuur) nodig. Deze hulpmiddelen zijn te koop op internet (trefwoord: goud toetsset)

Toetsmethode 1

Om het gehalte van een gouden sieraad te kunnen bepalen, is het volgende nodig:

• Het "gouden" voorwerp wat getoetst moet worden.
• Toetswater voor 8, 14, 18 en 22 karaat goud.
• Een schone toetssteen

Uitgangspunt is een "gouden" voorwerp waarvan de samenstelling niet bekend is.

1. Zet een toetsstreek met het te toetsen voorwerp op de toetssteen.
2. Druppel eerst een beetje 8 krt toetswater op de toetsstreek. Blijft de toetsstreek staan dan is het voorwerp minimaal 8 krt. Verdwijnt de streek dan is het voorwerp on-edel.
3. Druppel een beetje 14 krt toetswater op de toetsstreek. Blijft de toetsstreek staan dan is het voorwerp minimaal 14 krt. Verdwijnt de streek dan is het voorwerp ongeveer 8 a 10 krt.
4. Druppel nu 18 karaats toetswater op de toetsstreek als deze blijft staan dan is het voorwerp minimaal 18 karaat. Verdwijnt de street dan is het voorwerp minimaal 14 karaat goud.

Wit goud en roestvaststaal

Wanneer witgoud moet worden vastgesteld d.m.v. toetswater voor goud, geeft roestvaststaal hetzelfde resultaat. het staal geeft nl geen reactie wanneer toetswater 8, 14,18 en 22 karaat. D.m.v. toetswater “Edelstaal” is het eenvoudig vast te stellen of het om Edelstaal gaat, hiermee verdwijnt de toetsstreek.

Toetsmethode 2

Dit is een nauwkeuriger methode om het goud gehalte te bepalen van een voorwerp.
Benodigdheden:

• Het gouden voorwerp dat getest moet worden.
• Toetswater voor 8, 14, 18 en 22 karaat goud.
• Een schone toetssteen.
• Een toetsnaald of een toetsster. Een toetsster is een ster met 3 of 5 punten waaraan een gouden punt is gesoldeerd met bekend goudgehalte.

Toetsprocedure
Men strijkt met het te toetsen gouden voorwerp over de toetssteen zodat er een gouden toetsstreek achterblijft. Door naast de toetsstreek een streek te zetten met een toetsnaald kun je, na de inwerking van een paar druppels toetswater op de toetsstreken, het goudgehalte vaststellen. De methode is eenvoudig maar vereist ervaring.

1. Zet een toetsstreek met het te toetsen gouden voorwerp.
2. Zet daarnaast een toetsstreek op de steen met, in dit geval de 14 karaat toetsnaald. Zorg dat de streken goed gevuld zijn.
3. Druppel een beetje 14 karaat toetswater op de toetsstreken. Laat het aangebrachte toetswater even in-werken. Dep met een doekje het overtollige toetswater van de steen.
4. Blijven de toetsstreken staan en is de kleur hetzelfde, dan is het 14 karaat goud.

Reinigen van de toetssteen

Flesje Koningswater (aqua regia) 20 ml, lost goud op. Om uw natuurlijke toetssteen snel vrij te maken van toetsstreken.

Wit goud

• Om wit goud van zilver onderscheiden kan men het best de dichtheid bepalen, zilver heeft een veel lagere dichtheid dan wit goud.
• Witgoud wordt dikwijls met rhodium bedekt om een wit uiterlijk als platina te bereiken, maar uiteindelijk zal het rodium afslijten en breekt de gele goudkleur door.
• Omdat wit goud (18 KT) ook metalen uit de platinagroep bevat en het bewerkelijk is, is het duurder dan geel goud van gelijk gehalte.Witgoud bevat legeringen als nikkel, zink, koper, tin, paladium of manganese. Witgoud is door deze toevoeging altijd een weinig duurder dan geelgoud. Door legeren verliest goud zijn gele kleur.
• De denkfout dat witgoud platina is wordt veel gemaakt.
• Er is geen vaste formule voor wit goud, de gewenste hardheid en kleur bepalen de samenstelling van wit goud. Rhodium en palladium spelen een rol, ook osmium wordt wel gebruikt. Omdat osmium het metaal is met de hoogste dichtheid is wit goud wat een relatief hoog percentage osmium bevat een hogere dichtheid dan (puur) goud.
• Nikkel werd vroeger veel gebruikt om wit goud te maken, wegens allergische reacties wordt dat minder toegepast.
• Wanneer platina gebruikt is als legeringselement wordt dat vermeld omdat dit metaal duurder is dan goud.

Professionele goud tests

Electronische goudtester

Juweliers kunnen gebruik maken van een elektronische goudtester. Het apparaat test het elektrische geleidingsvermogen van het goud - deze eigenschap stelt niet alleen vast of het goud is maar ook de goud kwaliteit. Elektronische goud testers zijn vrij nauwkeurig, mits de contact plaatsen tussen goud en apparaat grondig gereinigd worden.

Spectrometer
De nauwkeurigste test gebeurt met de X-ray fluorescentie spectrometer (XRF). Dit apparaat, stuurt X-stralen door het voorwerp, waardoor er elektronen worden aangeslagen en als ze terug vallen op hun grondtoestand geven ze electromagnetische stralen af (licht) die het apparaat analyseert en berekent uit welke ingrediënten het voorwerp bestaat.

Lees verder

• Het aantonen van zilver
• Hoe onderscheidt men messing van brons
• Hoe onderscheidt men roestvaststaal AISI T304 van AISI T316
• Zware metalen aantonen