Het aantonen van zilver
Zilver is een glanzend, niet magnetisch, zacht buigbaar metaal. Voorwerpen van zilver worden na verloop van tijd donker door reactie met zwavel uit de lucht. Door de grote waarde van zilver, vooral oudere zilveren munten maar ook andere zilveren producten is er nepzilver op de markt. Puur zilver wordt in beperkte mate gebruikt bij het maken van sieraden en kunst, omdat het duur is en te zwak. Door het toevoegen van andere elementen, zoals koper, wordt het zilver sterker. Vanaf zilver 925 (sterling zilver) dat 7,5% koper bevat, wordt de legering als echt zilver bestempeld.Zilvermerken
De in zilver aangebrachte getallen 800, 835, 900 of 925 staan voor het zilvergehalte, respectievelijk: 80%, 83,50 %, 90% en 92,50%. In de VS zet men vaak “Sterling” op zilver waarmee ze de legering 925 bedoelen. De rest van de zilverlegering, dat is aanvulling tot 100%, is meestal koper die het zachte zilver sterkte geeft. Zilver 925 (1e gehalte) bevat dus 7,5% koper, zilver 835 (2e gehalte) bevat 16,5% koper en zilver 800 (3e gehalte) bevat 20% koper. Het 1e gehalte wordt als echte Sterling zilver beschouwd, de andere twee zijn ook zilver maar dan van de 2e of 3e gehalte.
Saxofoon silver plated / Bron: Nabokov, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Verzilverd metaal
'Silver-filled' en 'silver-plated', gaat in beide gevallen om verzilverde producten. Een laagje zilver wordt aangebracht op een grondmetaal, meestal koper. Bij 'silver-plated' is het laagje zeer dun en aangebracht door middel van galvaniseren. Bij 'silver-filled' is de zilverlaag dikker door dompelen in een zilverbad, hiervoor geldt een norm voor het zilvergehalte: een 'silver-filled' draad van 0,925/40 betekent dat het gewicht van de zilverlaag 1/40ste is van het totale productgewicht. "Silver-filled" en "silver-plated" zijn een goedkoper alternatief voor zuiver zilver en het geeft een sterker product.
Zilveren bestek uit circa 1830 / Bron: Rodolph at English Wikipedia (R. de Salis)., Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Zilveren bestek grijs/zwart uitgeslagen door zilversulfide / Bron: Necessary Evil, Wikimedia Commons (CC0)Als een theelepeltje zwart uitslaat bij contact met zwavelhoudende stoffen dan is het van zilver of verzilverd. Een gekookt ei (bevat zwavel) met een zilveren lepeltje eten wordt om die reden afgeraden. Als je het bestek oud is en niet zwart uitgeslagen dan is het geen zilver omdat zilver in de loop der tijd door zwavel uit de lucht aangetast wordt. Als het een verzilverde lepel betreft staat er vaak silver-plated op vermeld, maar niet altijd, een keurmerk op een verzilverd product is namelijk niet verplicht. Ga op het internet bij de aanbiedingen niet alleen af op het keurmerk, ook het keurmerk wordt nagemaakt. Het bekende Gero-zilver werd vanaf 1917 gebruikt voor verzilverde producten, ze werden vervaardigd van galvanisch verzilverd alpaca (een nikkellegering). Het product is door de komst van roestvaststaal naar de achtergrond gedrongen
Zilveren sieraden
Zilveren liefdes ringen / Bron: Mark Somma, Wikimedia Commons (CC BY-2.0)
2000 jaar oude massieve zilveren spiegel uit Pompey? / Bron: Claus Ableiter, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Antieke zilveren hanger uit Syrië / Bron: Brooklyn Museum, Wikimedia Commons (Flickr Commons)Het reinigen van zilveren en verzilverde voorwerpen
Om de glans van bijvoorbeeld zilverbestek te behouden kan men naast moderne middelen ook een eenvoudige huismidel gebruiken.Hierbij wordt het donker aangeslagen zilver in een schotel met hete water gelegd met op de bodem een stuk aluminium keuken folie en toevoeging van wat natron poeder. Na het afdrogen met een doek wrijft men de donkere aanslag van het metaal. Op deze wijze kan tafelzilver (alle zilveren voorwerpen) op een goedkope manier glanzend gehouden worden.Het aantonen van zilver
- Zoek de zilver merken. Indien het van Sterling Zilver gemaakt is zal het gekenmerkt zijn met nummer 925. Dit is een aanwijzing hoeveel puur zilver er gebruikt is. Het product kan ook "gegraveerd" zijn met “ster”, “sterling” of “sterling silver”.
- Zilver is niet magnetisch. Indien het geteste stuk aangetrokken wordt door de magneet, is het geen zilver. Er zijn meerdere niet-magnetische metalen b.v. koper, messing (soms zeer licht magnetisch), brons en aluminium. Zuiver nikkel is magnetisch – maar gedraagt zich in vele nikkellegeringen als niet magnetisch, en dat zijn juist legeringen die het uiterlijk van zilver benaderen.
- Bepaal soortelijk gewicht ( sterling zilver 8,6?), dat verandert als er andere metalen worden toegevoegd. De zuiverheid van het zilver en of het massief of verzilverd is wordt hier bepaald door weegschaal en volume bepaling.
- Salpeterzuur druppel (beschermende handschoenen en bril) op een deel van het zilver. De reactie tussen salpeterzuur en zilver geeft een crème tot melkwit kleurige vlek. Een groene vlek wil zeggen dat het metaal geen zilver is maar nikkel. Salpeterzuur laat ook groenere vlekken achter als er relatief veel koper in het zilver zit. Zuiver 999-zilver geeft melkwitte vlekken.De zuurtest is een oppervlakte test, we weten niet of het verzilverd is of massief zilver.
- Stinkbommetjes (feestartikelen zaak) bevatten een kleine hoeveelheid waterstofsulfide. Breek het bommetje in een jampot. Leg de munt er in (niet tegen de vloeistof aan). Een zilveren munt slaat zwart uit, een nikkelen munt blijft nog glanzen.
- Een oude techniek is de toetssteen-methode. met het zilveren voorwerp wordt een kras gemaakt op een speciale steen (toetssteen) en dan wordt de kleur vergeleken met de de streep van zilver met bekend gehalte. Ook dit is een oppervlakte test en men kan niet vaststellen of het massief zilver is of verzilverd.
- Jodium laat op zuiver zilver een zwarte vlek achter, dan kan het nog om verzilverd product gaan, op te lossen door een diepe kras op een verdekte plek en dan de test herhalen.
- Massief zilver of verzilverd. Op een voor het oog niet zichtbare plaats een klein putje in het voorwerp boren ( niet doorheen boren). Indien verzilverd is het zilverlaagje te onderscheiden van het onderliggende metaal (vaak messing/koper). Deze methode kan aan alle oppervlakte testen extra toegevoegd worden.
- Zilver reageert met zwavel vooral bij verwarming. De 'lucifertest' is daarop gebaseerd: een korreltje van de zwavelhoudende luciferkop erop en dan met een aansteker het product plaatselijk warm maken. In het geval van zilver ontstaat er een zwarte vlek, niet destructief maar het stuk moet daarna weer gepoetst worden.
- Zuiver zilver is zacht, het is bijna met nagel te krassen. Een ervaringsmethode is 'aan de tand voelen'. Je kunt aan het stuk zachtjes bijten en het voelt aan alsof je tand er doorheen bijt. Hier is erg veel ervaring voor nodig.
- Als een zilveren stuk wordt gepoetst gaat het glimmen en het poetsdoekje wordt zwart. Maar hetzelfde geldt voor verzilverde stukken, ook nu kan men te maken hebben een verzilverd product.
De potentiometrische zilvertitratie
In de zilverindustrie wordt het zilvergehalte gemeten met de (geautomatiseerde) potentiometrische zilvertitratie. Het is de internationale standaard methode en beschreven in een internationale norm. Een afgewogen zilvermonster (20-200 mg) wordt opgelost in salpeterzuur. Het zilver lost op als ionen die door toevoeging van zout (NaCl) gebonden worden tot zilverchloride, die als vaste stof neerslaat (AgCl). De afname van vrije zilverionen (Ag+)in de oplossing gaat samen met afname van de potentiaal (Volt) van de oplossing. De afname van de potentiaal is het grootst op het moment dat alle zilverionen zijn gebonden als AgCl. uit de hoeveelheid toegevoegde NaCl bij het testeinde berekend men de hoeveelheid zilver die aanwezig is. Het zilvergehalte (%) kan nu aan de hand van de gegevens nauwkeurig berekend worden.Vervalsingen
Sieraden uit alpaca (nieuwzilver, hotel zilver) worden vaak "als van zilver” beschouwd, het lijkt op zilver maar is een nikkellegering. Deze zilverkleurige metaallegeringen bestaan uit koper, zink en nikkel in diverse verhoudingen. Nieuwzilver, German silver en Tibetaans zilver worden soms als zilver verkocht. Sommige verzamelaars hebben (valse) “troy ounce” munten in hun collectie die circa 22 gram wegen i.p.v. de officiële 31.1 gram. voor bepaalde oude munten is vervalsen zeer winstgevend.Meest voorkomende vervalsingen van Nederlandse munten zijn: 3-guldenstukken van Willem 1, rijksdaalders van 1853, 1863, 1898, 1932 en '38 grof haar. De gouden tientjes van vooral Wilhelmina 1896, '97 en '98. Tenslotte zijn ook de gouden vijfjes uit 1912 veel nagemaakt. De zilveren “troy ounce” munt moet 31,1 gram wegen. De best vervalste munten bij de verzamelaars komen 4 gram tekort. Bij behoud van de afmetingen is het gewicht dus minder, omdat er onder het zilver een lichtere goedkopere metaal zit. De zilveren Morgan dollar die voor 90% uit zilver bestaat moet 26,7 gram wegen maar de beste vervalsingen zijn nog geen 20 gram.
De kartelrand op de muntrand dient om het "snoeien" tegen te gaan: er wordt een klein stukje van de buitenrand afgehaald en verzameld om later te verkopen. Door plaatselijk verdwijnen van de karteling zie je dat er geknoeid is. "Oud" Nederlands zilvergeld, volgens onderstaande tabel. Sinds 1929 bevat het 72% zilver. Na 1966 zijn alle rijksdaalders van nikkel.
| Munt | tijdperk | Gewicht (g) | Opmerking |
|---|---|---|---|
| zilveren halve gulden | 1921-1930 | --- | --- |
| zilveren gulden | 1922-1945 | 6,5 | Nikkelen gulden 6,0 g |
| zilveren gulden | 1954-1967 | 6,5 | - |
| zilveren rijksdaalder | 1929-1943 | --- | --- |
| zilveren rijksdaalder | 1959-1966 | --- | --- |
| zilveren tientje | 1970-1973 | --- | --- |
