Fundering: waar staat een gebouw op, hoe is het gefundeerd?

Constructeurs rekenen een gebouw door beginnend bij het dak en eindigend bij de fundering, terwijl de fundering als eerste wordt aangelegd. Vervolgens wordt de rest van het gebouw erop gezet. Omdat de fundering het complete gebouw draagt, is het van groot belang om veel aandacht eraan te schenken. Waartoe dient de fundering, waarom vormt het het meest belangrijke onderdeel van de constructie en welke vormen zijn er?

Fundering gebouw

• Reden van funderen
• Waardoor wordt de fundering bepaald?
• Noodzaak bodemonderzoek
• Hoe kun je een gebouw funderen?
• Laat de optimale fundatie bepalen

Reden van funderen

Een woning of gebouw is gemaakt van beton, stenen, hout en staal en dat alles opgeteld weegt nogal wat. Een fundering dient er dan ook toe om het gewicht van het gebouw over te brengen naar de ondergrond. Een gebouw kan niet blijven staan indien er geen heldere gedachte achter zit hoe belastingen uit het gebouw onderin worden opgenomen. Daarnaast houdt het ook in dat die aangelegde fundering moet voldoen, omdat anders alsnog problemen in het bovenliggende gebouw kunnen ontstaan. Denk daarbij aan het voorkomen van scheuren, verzakkingen en de potentiële kans op instorting. Des te meer reden dat er veel aandacht aan de fundering moet worden geschonken. Wat bepaald het type fundering en hoe wordt het aangelegd?

Waardoor wordt de fundering bepaald?

Het is overduidelijk dat hoge zware gebouwen op palen worden gefundeerd, maar dat ligt compleet anders voor lage relatief lichte gebouwen. Denk daarbij aan woningen, fabriekshallen, boerderijen enzovoorts. De belastingen zijn laag echter de fundering wordt veelal bepaald door hoe de ondergrond is opgebouwd. Nederland kent vele soorten grondopbouw:

• west Nederland: een dikke veen of slappe kleilaag wat snel inzakt met op vele meters diepte harde zandlagen;
• midden Nederland: stevige rivierklei en goed tegen een stootje kan;
• zuid en oost Nederland: stevige klei afgewisseld met harde zandlagen.

Variërende bodemopbouw betekent dat er verschillende soorten fundering kunnen worden toegepast. Wat zijn zoal de fundatiemethoden?

Noodzaak bodemonderzoek

Voor ieder gebouw dat wordt gebouwd – hoog of laag – dient er een bodemonderzoek uitgevoerd te worden. Dat houdt veelal in dat er een geotechnisch bureau ingeschakeld moet worden, waarbij sonderingen worden gemaakt. Een sondering laat de bodemgesteldheid zien op basis van de bodemweerstand als een vergelijkbare lange pen de grond in wordt gestoken. Hoge uitslagen houden een harde zandlaag in, terwijl extreem lage uitslagen op veen of slappe klei kunnen duiden. De mate van draagbaarheid van de ondergrond dient in Nederland met nadruk concreet bij ieder nieuw gebouw onderzocht te worden om zo een gedegen fundatie te kunnen realiseren.

Hoe kun je een gebouw funderen?

Hoe een gebouw kan worden gefundeerd is afhankelijk van de opbouw van de ondergrond. Voor lage relatief lichte gebouwen kan het volgende onderscheid worden aangegeven.

Slappe bovenlaag

Veen en slappe klei daar kun je niet op bouwen. In dat geval moet er dieper worden gekeken. Dat houdt in dat zeker in west Nederland de diepe harde zandlaag wordt gezocht, waarop met palen kan worden gefundeerd. Deze worden praktisch altijd uitgevoerd middels betonpalen, waarover een betonbalkenstructuur wordt toegepast om belasting uit wanden van boven op te kunnen vangen.

Half harde kleilaag

Veelal een discussiepunt vormt een half harde kleilaag. Stroken zijn niet toepasbaar omdat de belastingen dan relatief te groot zijn, echter de mogelijkheid bestaat wel om op een betonplaat te funderen. Een relatief stugge plaat zorgt ervoor dat de belastingen over een groter bodemdeel worden overgebracht, waarbij eventuele zettingen beperkt zijn. Is er sprake van een slappe kleilaag op een relatief hardere laag dan kan worden overwogen om de woning op plaat uit te voeren met een kelder onder de complete woning.

Harde zandlaag

Zand en zeker een dik pakket daarvan kan ongekende belastingen opnemen. Bij een relatief klein gebouw en niet zwaar kan het op stroken oftewel op staal worden gefundeerd. Op staal houdt in rechtstreeks op zand gefundeerd middels een strook, poer of plaat. De krachten zijn beperkt en de zandlaag kan veel hebben, waardoor de fundering niet diep wordt uitgevoerd. Veelal zal de strook niet dieper dan 80 cm onder maaiveld worden gefundeerd.

Laat de optimale fundatie bepalen

Normaal wordt een complete nieuwbouw doorgerekend door een constructeur, waarna die berekening wordt ingediend bij de Bouw en Woning Toezicht van de gemeente in kwestie. Op basis daarvan wordt de fundering gecontroleerd en wordt goed bevonden. Let wel dat de constructeur verstand van zaken heeft en het noodzakelijk is om een woning zodoende door te rekenen. Laat je ook een woning bouwen laat dan de constructieberekening opstellen door een gespecialiseerd constructeur. Dit kan ook via een aannemer of bouwbedrijf worden geregeld. Zo weet je zeker dat je woning goed is gefundeerd om belastingen uit de bovengelegen constructie optimaal op te vangen en af te dragen naar de ondergrond.

Lees verder

• Gebruik Koppejan om de zetting uit te rekenen
• Scheuren in de muur, wat is er aan de hand?
• Wat doet Bouw- en Woningtoezicht?
• De samendrukbaarheid van klei en zand: oorsprong en gevolg