Migrating Motor Complex; knorren van de buik

Iedereen kent wel het knorrende gevoel van de buik bij het hebben van honger. Dit knorren van de maag heet met een moeilijk woord 'borborygmus' en wordt niet alleen door de maag veroorzaakt, maar vooral door de darmen. Het mechanisme dat zorgt voor de darmperistaltiek heet het Migrating Motor Complex (MMC).

Regulatie van honger en verzadiging

De regulatie van honger en verzadiging is nog niet volledig opgehelderd (anno 2017). Wat wel bekend is, is dat de hypothalamus een rol speelt in het eetgedrag. Vooral de arcuate nucleus en het laterale hypothalamische gebied en de ventromediale nucleus hebben hier invloed op door het vrijmaken van bepaalde peptides. Dit beïnvloedt de activiteit van twee sets van neuronen, waarvan één honger en de ander verzadiging veroorzaakt:

NPY/AgRP-groep van de arcuate nucleus

De NPY/AgRP-groep van de arcuate nucleus van de hypothalamus maakt neuropeptide Y (NPY) en agouti-gerelateerde peptiden vrij. Samen zorgen deze voor een hongergevoel door orexine-vrijmakende neuronen van het laterale hypothalamische gebied te stimuleren.

POMC/CART-neuronengroep van de arcuate nucleus

De POMC/CART-neuronen onderdrukken het hongergevoel door de peptiden pro-opiomelanocortine (POMC) en cocaïne- en amphetamine-gereguleerd transcript (CART) vrij te maken. Deze peptiden werken op de ventromediale nucleus van de hypothalamus, waardoor deze corticotropine-releasing hormoon (CRH) vrijmaakt. Corticotropine-releasing hormoon is een belangrijk stofje voor de suppressie van honger.

Overige systemen met invloed

Naast de bovenstaande grote groepen neuronen, zijn er nog tal van kleine receptoren en systemen van invloed op honger en verzadiging. Hier wordt in dit artikel verder niet in detail op ingegaan.

• Mate van vulling van de maag
• Thermoreceptoren in de hersenen
• Chemoreceptoren in de hersenen (voor glucose, insuline, etc.)
• Receptoren die reageren op andere peptiden (bijv. leptine)
• Hersenstamgebieden
• Sensoren in bijvoorbeeld lever en darmen

Migrating Motor Complex

De beweging van de dunne darm begint met segmentatie als de darmen gevuld zijn met voedsel. Deze bewegingen masseren het voedsel en bewegen het langzaam richting de dikke darm.

Nadat de meeste nutriënten geabsorbeerd zijn, begint de echte peristaltiek. Hierbij maakt de duodenale mucosa (deel van de darmwand) motiline vrij, waardoor de peristaltische golven beginnen. Deze golf beweegt ongeveer 50-70 cm richting de dikke darm en dooft dan uit. De volgende golf begint vervolgens iets meer distaal (richting dikke darm) dan de eerste golf. Het totaal van bewegingen totdat de dikke darm bereikt is, duurt ongeveer 2 uur, waarna het patroon zich herhaalt. Dit patroon van activiteit heet het Migrating Motor Complex.

De functie van het Migrating Motor Complex is het schoonhouden van de darmen, waarbij de laatste resten van de maaltijd en bacteriën, afgestorven mucosale (darmwand)cellen en andere afvalstoffen naar de dikke darm gebracht worden om zo via de ontlasting het lichaam te verlaten. Ook zorgt deze opruimingsfunctie ervoor dat er geen darmbacteriën van de dikke darm, de dunne darm in kunnen komen. Als er weer nieuw voedsel de maag in komt, wordt de peristaltiek weer vervangen door segmentatie.

Borborygmus

Borborygmus is het geluid dat de buik maakt bij het hongergevoel en is beter bekend als knorren van de buik. Het darmgeruis, want dat is het knorrende geluid, wordt veroorzaakt door het bewegen van gassen door de darmen tijdens de peristaltische bewegingen van het Migrating Motor Complex.