Confucius (551-479 v. Chr.)

Confucius is een transcriptie voor Kongfuzi, dit betekent letterlijk "meester Kong". In het westen wordt Confucius synoniem gezien met Chinese wijsheid. Misschien klinkt dit overdreven, maar Confucius was echt de meest invloedrijke figuur in het Chinese denken. Helaas is er weinig overgebleven over zijn leven en zijn denkwijze als je dit vergelijkt met andere filosofen. "De Analecten", waarin zijn leer en biografie te vinden is, zijn meerdere keren bewerkt. Voor dit artikel heb ik daarom de onbetrouwbare bronnen en onmogelijke anekdotes buiten beschouwing gelaten.

Biografie

Confucius werd geboren in de provincie Lu(Nu Shandong). Hij kwam uit een aristocratische familie. Toen Confucius geboren werd, hadden zijn ouders geen inkomsten meer uit het land. Toen Confucius 3 jaar was, overleed zijn vader. Confucius beweerde daarom ook dat hij geoefend was in allerlei vormen van dienstbaarheid. Confucius was altijd bezig met onderwijzen. Men weet niet of dat in de rol van een lagere functionaris was of als hoeder van het vee. Hij was de eerste bekende leraar van China. En hij heeft een militaire training gehad. Op 27-jarige leeftijd was hij in dienst bij het hof van Lu, en later was hij ook verbonden aan het hof van Lu. Dit stopte toen hij weigerde of niet in staat was om de hertog advies te geven over militaire aangelegenheden. Toen hij ergens in de 40 was, zou hij commissaris van Lu zijn geweest, maar na korte tijd zou hij weer ontslag hebben genomen. Na die tijd heeft hij veel gereisd. In 484 v. Chr. is hij nog een lage adviseur geweest in Lu. In 479 v. Chr. stierf Confucius.

School

Wat nog belangrijker was dan zijn politieke carrière, was het feit dat Confucius een school heeft gesticht. Zijn leer en zijn persoonlijkheid hadden een enorm effect op zijn leerlingen. Hij heeft ook meer dan 3000 studenten gehad. Veel van deze leerlingen hebben zelf ook scholen gesticht, elk met een eigen nadruk. Er zijn bronnen die beweren dat Confucius de schrijver óf de samensteller is van boeken als: "Het klassieke boek over poëzie", "Het klassieke boek over geschiedenis" en "het boek over Li".

Confucianisme

Het Confucianisme heeft waarschijnlijk een grotere invloed gehad dan het Taoïsme en het Boeddhisme in China. Het Confucianisme is waarschijnlijk een vorm van het humanisme. Het is vooral gericht op het sociale leven van de mens(ethiek, moraal, psychologie) . Het Taoïsme richt zich vooral op meta-ethiek, vragen over het wezen, realiteit en kenbaarheid van Tao(de weg). Confucius kiest nadrukkelijk voor de mens. "Het is de mens die de weg(Tao) breder kan maken, niet de weg(Tao) die de mens breder kan maken. Het echte grote verschil met het boeddhisme zit hem in dat Confucius discussies over eeuwig leven vermijd. Confucius sprak weinig over goddelijke zaken. Hij sprak ook weinig over Tian(de hemel of de natuur) en de weg of wil van Tian. Hij accepteert Tian wel maar het Confucianisme functioneert zonder persoonlijke godheid.

In de tijd van het Confucianisme ontstonden er in de wereld nieuwe geloofsystemen: Upanisbaden en het Boeddhisme. In Griekenland ontstond een rationele filosofie. Confucius had een conservatief en behoudend karakter. Het confucianisme van die tijd had ook meer overeenkomsten met Socrates en de Upanisbaden dan met het radicalere Boeddhisme.

Deugdzaamheid

Confucius legt de nadruk op traditionele rituelen en gedragingen. Confucius dacht namelijk dat als mensen volgens bepaalde traditie's leefden, hun gedrag vanzelf gestructureerd zou worden. Er zijn veel gedragingen volgens Confucius: gehoorzaamheid aan ouders, voorouders met respect behandelen, het op de juiste manier vervullen van plichten. En als je trouw was aan de gedragingen, dan werd je vanzelf ook trouw aan de staat. Dit idee is vergelijkbaar met dat van Plato: "Rechtvaardigheid is geen rechtssysteem maar een ordening waarbij alle mensen hun plaats kennen".

Confucius noemt deugdzaamheid: goedheid, vriendelijkheid en medemenselijkheid. Volgens Confucius kun je je niet houden aan tradities en traditionele gedragingen als je deze eigenschappen niet bezit. Confucius noemt deze deugdzaamheid "ren". Zijn opvolgers hebben "ren" het belangrijkste begrip van de Chinese filosofie gemaakt. Confucius zelf ziet "ren"ook als belangrijkste eigenschap van de nobele mens. Volgens Confucius kun je politieke hervorming en stabiliteit het best bereiken door moreel gezag en niet door wetgeving. Confucius ziet "de correctheid der namen" als belangrijkste principe bij het regeren. Dit wil zeggen dan men de rol op zich neemt die overeenkomt met zijn status of nam. Dus als je een hoge status hebt zijn daar heel wat eisen aan verbonden.

Tot slot

Confucius is tijdens zijn leven politiek niet heel erg succesvol geweest, maar zijn ideeën gingen gaandeweg het Chinese rijk door. Later na 1400 na Chr. heeft de Engelse Oost Indische compagnie de ideeën meegenomen naar het westen.