Hoe wordt rubber gemaakt?

Rubber is de belangrijkste grondstof van vele producten. Denk bijvoorbeeld aan autobanden. Rubber wordt gewonnen uit latex, dat van bomen afkomstig is. Hoe wordt uit deze plakkerige witte latex van bomen een autoband gemaakt?

Waar komt rubber vandaan?

Een van de belangrijkste rubberproducten van vandaag de dag zijn autobanden. Deze stevige zwarte rubberen banden kunnen ons met snelheden van honderd (en meer) kilometer per uur vervoeren. Hoe wordt deze rubber gemaakt? En waar komt rubber überhaupt vandaan?

Huilend hout. Dat is de benaming die de oude indianen, zoals de Maya's, aan de rubberboom gaven. De indianen sneden stukken bast van de rubberboom, waarna de boom wit, plakkerig sap begon te verliezen. De indianen ontdekten dat wanneer je dit sap in de zon liet drogen, er een plakkerige, stevige stof overbleef. Dit gebruikten ze voor allerlei zaken, variërend van betaalmiddelen, speeltjes, maar ook om bijvoorbeeld kleding waterdicht te maken.

Toen Columbus omstreeks 1493 Midden-Amerika verkende, kwam hij naar alle waarschijnlijkheid voor het eerst in aanraking met de rubberboom. Het heeft hierna echter nog ruim drie eeuwen geduurd voordat rubber voor het eerst in Europa werd gebruikt. Het maakte vervolgens een razendsnelle opmars door heel Europa, mede doordat er handige uitvindingen kwamen van rubber, zoals de 'gum', waarmee potlood van papier gewist kon worden.

Van rubbberplantage tot rubberproduct

Onderstaand wordt beschreven hoe het productieproces van rubberboom tot eindproduct eruitziet.

Rubberplantage

Latex kan gewonnen worden uit allerlei planten en bomen. Als de plant maar wit, slijmerig sap geeft als hij wordt beschadigd. Het belangrijkste rubberbomengeslacht is de Wolfsmelkfamilie (hevea). Maar ook verschillende ficussen, de guayule-cactus en zelfs paardenbloemen geven latex af. Als een rubberboom 6 tot 8 jaar is, kan voor het eerst latex getapt worden. Na circa 30 jaar vermindert de productie. Bomen worden dan gekapt en verwerkt tot meubelhout.

Latex tappen

Elke tweede dag wordt een snede in de bast van de rubberboom gemaakt. Voor een optimale sap-productie snijdt men de vaten van linksboven tot rechtsonder door, onder een hoek van 30 graden. Door de schuine, evenwijdige sneden ontstaat in het midden een gootje. Onderaan wordt een tuitje gehangen. Men verzamelt de opbrengst, circa 100 gram latex per twee dagen, in kannetjes.

Zuren en scheiden

In vierkante bakken zuurt men de latex aan met mieren- of azijnzuur. Daardoor scheidt het rubber (ongeveer 30 procent) zich van het water. Het rubber slaat neer, in een lap van circa 4 centimeter dik.

Kneden

De lap rubber gaat door een aantal walsen om het verder van water te ontdoen. Dit zogeheten 'plasticeren' zorgt ook dat de rubbermoleculen tot kleinere moleculen worden afgebroken. Dit vergroot de plasticiteit (de kneedbaarheid) van de stof.

Rubber roken

Na het walsen bevat het rubber nog wel veel eiwitten. Die kunnen gaan rotten. Dus moeten ze verwijdert of kapotgemaakt worden. Dat laatste gebeurt door de vellen te roken in de rookkamer. De bruine vellen (smoked sheet) die overblijven, worden in ballen opgestapeld voor vervoer.

Wassen en witten

Om hoogwaardig wit natuurrubber te krijgen, bijvoorbeeld voor condooms, ondergaat het rubber een intensief wasproces om de eiwitten kwijt te raken. De vellen worden gespoeld, gewalst, weer gespoeld en gewalst, et cetera. Zo blijft het rubber wit, en ontstaat zogeheten 'pale crep'.

Rubber wordt slijtvast

Zo'n 3/4 van de rubberproductie gaat naar de autobandenindustrie. Een bekend bandenmerk is 'Goodyear'. Dit is ook de naam van de Amerikaan die de belangrijkste bewerking van latex, het vulkaniseren door middel van zwavel, in 1831 uitvond. Zelf maakte Charles Goodyear nooit rubberen banden, en hij stierf als arme man.

Slijtvast

Door te spelen met de hoeveelheid natuur- en synthetisch rubber in een band, maar de fabrikant verschillende kwaliteiten, zoals een zomer- en winterband. Tot 10 jaar geleden was roet de meest gebruikte hulpstof in autobanden. Nu wordt ook silica toegevoegd ter versterking van rubber. Daardoor wordt een band 60 tot 80 procent slijtvaster.