Het ego en zelfreflectie

Het ego wordt op verschillende manieren gedefinieerd binnen de psychologie, filosofie, esoterie en andere spirituele stromingen. Letterlijk betekent het “Ik”, vertaald vanuit het latijn. Dit “ik” kan verwijzen naar de ziel, die volgens vele oosterse denkwijzen reїncarneert , maar wordt meestal gebruikt voor de identificatie van het zelf met een onjuist zelfbeeld. In de meeste gevallen wordt het woord ego dan ook benoemd als een blokkade in onszelf, dat ons ervan weerhoudt om gelukkig en compleet in het leven te staan. Ook wordt het ego bijna altijd gerelateerd aan de werking van onze hersenen. Een onjuist zelfbeeld, dat we hebben gecreëerd in onze hersenen. Onjuiste of in conflict zijnde gedachten. Een geloof dat ons ervan weerhoudt om het leven vanuit een breder perspectief te zien, omdat we bepaalde gedachten over en weer blijven denken, bewust of onbewust.

Ego als masker

Omdat het ego niet ons ware zelf weergeeft en omdat het een onjuist zelfbeeld betreft, voelt het vaak als een rol die spelen in een toneelstuk. Van sommige van onze gedragingen en gedachten weten we dan ook dat we ze gebruiken als masker; op ons werk, binnen een relatie, als we gaan solliciteren, etc. Maar vele maskers blijven ons dusdanig onbekend omdat we er nu eenmaal zo aan gewend zijn, dat ze ons niet meer opvallen. En zo vallen we meestal onbewust van de ene in de in de andere rol.

Het streven van het ego

Het ego wordt meestal ook in verband gebracht met werkwoorden als streven, willen winnen, verlangen, willen weten, denken, maar als belangrijkste werkwoord oordelen. Want enkel alleen doordat we onszelf en daarmee anderen beoordelen, als “niet goed genoeg”, worden werkwoorden als streven, willen winnen, verlangen, willen weten, en het denken zelf, een te strevende en daardoor tegenwerkende kracht. Het ego dat zichzelf als apart deel ziet van de rest wil altijd meer, door het gevoel niet compleet te zijn, niet goed genoeg te zijn, niet voldoende te weten, etc. Indien streven dus voorkomt uit het gevoel van niet goed genoeg te zijn, om het beter te moeten doen, in plaats van uit een gevoel, goed genoeg te zijn, waarbinnen vooruitgang mag worden nagestreefd, dan voelen we ons meer en meer beperkt en afgescheiden van het geheel.

Het dualistisch denken

Het ego lijkt gevangen, of ons gevangen te houden in een vorm van dualistisch denken. We willen het een omdat we vinden dat dat “goed” is, en we willen niet de andere kant van medaille, wat we als “verkeerd” zien. We verkiezen gezondheid boven ziek zijn, eerlijkheid boven liegen, geld verdienen boven stelen, vrede boven oorlog, etc. Alles echter wat zich in ons bevind als concept in ons brein, heeft altijd twee delen, die we beide moeten zien en loslaten als we zodanig aan een idee gehecht zijn dat we innerlijk “vechten” tegen het tegendeel. Enkel als we vanuit een gevoel van harmonie, spontaniteit en zelfbewust zijn denken, zullen we automatisch voor het juiste van beide kanten kiezen.

Zelfreflectie

Als we tenslotte aannemen dat het ego ons beperkt in onze mogelijkheden tot het ervaren van geluk, komt zelfreflectie om de hoek kijken. Door ons bewust te worden van onze conflicterende en beperkende gedachten, zullen we meer en meer tot zelfbewustzijn komen. Dan zullen onjuiste gedachten en ideeën over onszelf, afnemen, en zullen we groeien tot een helderder bewustzijn. Dit is een innerlijk proces wat we kunnen leren, en waar meditatie bijvoorbeeld goed bij kan helpen.