Svalbard: de wereldzadenbank in Spitsbergen

In Noorwegen ligt de wereldzadenbank, wat een onderdeel is van het Global Crop Diversity Trust. Het doel hiervan is om de diversiteit van gewassen te behouden. Er kunnen ruim 4,5 miljoen zaden opgeslagen worden. De zaden worden verpakt en bewaard onder het nulpunt zodat de zaden 2000 tot 20.000 jaar bewaard kunnen blijven. Wanneer er een ramp plaatsvindt kunnen er uit de kluis zaden gehaald worden om zo de landbouw weer op te bouwen.

Global Crop Diversity Trust

Het Global Crop Diversity trust is een organisatie die streeft naar het zogeheten ex situ behoud en beschikbaarheid van plantengenen; het opslaan van zaden in genenbanken om er zeker van te zijn dat er genoeg voedsel op de wereld blijft. Ze doen dit door middel van:

• Financiële steun aan internationale genenbanken die de diversiteit van de belangrijkste gewassen beschikbaar maken.
• Hulpmiddelen en steun voor het efficiënt managen van genenbanken.
• Coördinatie tussen verschillende instituten zodat we er van verzekerd kunnen zijn dat de diversiteit beschermd, toegankelijk en gebruikt blijft.
• Ten slotte is een belangrijk onderdeel van het Global Crop Diversity Trust de wereldzadenbank in Svalbard waar een laatste back-up van zaden van belangrijke gewassen komt te liggen.

De wereldzadenbank in Spitbergen

Veel landen hebben zaden opgeslagen, wereldwijd zijn er zo'n 1750 zadenbanken. De wereldzadenbank is een opslag waar zaden van over de hele wereld opgeslagen kunnen worden als back-up. Het is een onderdeel van een wereldwijd netwerk van zadenbanken, met elk zijn eigen specialiteit. De wereldzadenbank is gelegen in Spitsbergen, ook wel bekend als Svalbard. Het ligt onder een berg in een oude kopermijn op het eiland Spitsbergen tussen Noorwegen en de Noordpool. De regering van Noorwegen heeft de bouw van de bank gefinancierd, de kosten om het operabel te houden worden gedeeld door Noorwegen en het Global Crop Diversity Trust.

De zadenbank werkt als een soort kluis; hoewel de zadenbank eigenaar is van het gebouw, zijn de individuele 'storters' eigenaar van de zaden in zijn of haar doos. Wanneer iemand anders toegang wil tot deze zaden moet er toestemming gevraagd worden aan de zadenbank waar ze vandaan kwamen. Nederland heeft ruim 18.000 monsters liggen in de zadenbank elk met 500 zaden.

De zadenbank in Spitsbergen is er voor gebouwd om een grote catastrofe zoals een oorlog of een nucleaire explosie te kunnen weerstaan en de inhoud te kunnen beschermen. Hoewel er dus vele zadenbanken zijn, is de zadenbank in Spitsbergen vooral bedoeld als veiligheidsnet, voor wanneer er echt iets mis gaat. Dit gebouw, vaak genoemd als 'doomsday vault' als een soort van Ark van Noach kan het helpen bij het opbouwen van de landbouw als er nog maar enkele overlevenden zijn na een wereldwijde ramp.

Hoe worden zaden bewaard?

De zaden worden verpakt in een speciale verpakking, door hitte worden ze geseald om er voor te zorgen dat er geen vocht in komt. De zaden worden bewaard bij -18 graden Celsius. Het grootste gedeelte van de opslag ligt 120 meter in een zandstenen berg. Een lokale kolenmijn en elektriciteitscentrale zorgen voor de elektriciteit en temperatuurregeling. Spitbergen, waar de zaadbank ligt, is van zichzelf al koud, er is een permafrost rond het gebouw wat helpt voor de verkoeling. Wanneer de stroom uitvalt, zal het weken duren voordat de temperatuur boven het nulpunt zal stijgen. De zaden zullen dan waarschijnlijk ook bevroren blijven door de permafrost.

Het gebouw staat in een gebied waar aardbevingen niet voorkomen en het is ook niet gelegen in gebieden waar oorlog plaatsvindt. Onder deze omstandigheden wordt de levensvatbaarheid van de zaden geschat tussen de 2000 en 20.000 jaar. In 2015, 7 jaar na de opening, zijn er ruim 800.000 monsters opgeslagen van ruim 5100 verschillende soorten gewassen. Het gebouw heeft een capaciteit voor 4,5 miljoen verschillende soorten zaden. Aangezien er wordt gedacht dat er ruim 1,5 miljoen verschillende soorten zijn, is het in theorie mogelijk van elk gewas 3 zaden op te slaan.

Waar zorgt de wereldzadenbank voor

Het belangrijkste doel van de zadenbank is om zaden op te slaan. De zadenbank zorgt er voor dat planten beschermd worden tegen uitsterven. Als er iets gebeurt bij een collectie ergens anders op de wereld zal er altijd een back-up zijn zodat wat verloren is opnieuw verkregen kan worden. Maar de zadenbank zorgt er ook voor dat wetenschappers, kwekers en boeren toegang kunnen krijgen tot de zaden die binnen liggen. Het is niet bedoeld om een museum te zijn maar het biedt de mogelijkheid om de gewassen die tegenwoordig worden gebruikt, verbeterd kunnen worden. Het gebruiken van de zaden in de opslag kan bijvoorbeeld helpen wanneer er weer- of klimaatsveranderingen zijn en de gewassen daar op aangepast moeten worden. Genetische variatie is belangrijk voor het voortbestaan van gewassen en zorgt er voor dat wanneer de vraag verandert, of het milieu verandert de gewassen daar op aangepast kunnen worden. Hierdoor blijft het voedsel beschikbaar en betaalbaar.

Syrië

Er zijn voorbeelden geweest waar door bijvoorbeeld overstromingen of oorlogen zadenbanken zijn verwoest. Sinds de opening in 2008 heeft nog niemand zaden uit de bank gehaald, tot 2015. Wetenschappers in het Midden-Oosten hebben zaden uit de bank gehaald die ze daar eerder naartoe hebben gebracht. De zaden waren nodig omdat het materiaal dat opgeslagen was in de buurt van Aleppo in Syrië te vervangen. Door oorlog is het gebouw waar de zaden waren opgeslagen beschadigd en het is daarom verplaatst naar de Libanese hoofdstad van Beiroet. De zaden waren onder andere verschillende soorten tarwe, gerst en erwten. Deze gewassen zijn belangrijk in droge gebieden en worden gebruikt om het levensonderhoud in gebieden met weinig voorzieningen te ondersteunen.