Visgraatdiagram/Ishikawa Fishbone Diagram

Geen enkel bedrijf kan op lange termijn overleven zonder continu te werken aan verbetering en efficiëntie van processen. Dergelijke procesverbeteringen dienen goed gestructureerd te zijn door middel van het verzamelen van gegevens, gegevensanalyse, selectie van oplossingen gevolgd door de finale implementatie. Het visgraatdiagram of Ishikawa diagram of soms ook wel oorzaak-gevolgdiagram genoemd is een doeltreffend instrument die toelaat om processen zodanig te visualiseren door middel van gegevensanalyse waardoor oorzaken van problemen in kaart kunnen worden gebracht en effectief naar oplossing kan worden gezocht.

Definitie

Het Ishikawa diagram, genoemd naar de gelijknamige Japanner, of visgraatdiagram, vanwege zijn gelijkenis met de graat van een vis, wordt gebruikt als structuur om gegevens te organiseren onder specifiek gerelateerde onderwerpen waardoor de relatie tussen zaken beter kan worden begrepen en er effectief op zoek kan worden gegaan naar oorzaken van en oplossingen voor mogelijke problemen. Dit diagram in combinatie met vele andere kwaliteitsinstrumenten helpen om continu aan procesverbetering te kunnen doen binnen een organisatie wat op lange termijn zonder twijfel zal leiden tot een toename van de winst en de groei van de organisatie.

Oorzaak en gevolg

Het visgraatdiagram wordt in eerste instantie gebruikt om mogelijke oorzaken van een probleem te identificeren en vervolgens te organiseren. Bijvoorbeeld: Je hebt reeds gegevens verzameld over de werking op de werkvloer waardoor je hebt opgemerkt dat een verkeerde verpakkingstechniek wordt aangewend waardoor er onnodig veel tijd verspild wordt. Dit probleem wordt dan geplaatst aan het uiteinden van het diagram wat betekent dat je op zoek dient te gaan naar de mogelijke oorzaken van dit probleem. Deze mogelijke oorzaken worden via brainstorming gegenereerd en komen op de zijgraten van het diagram te staan, en wijzen allemaal in de richting van het probleem.

6M

De zijgraten die uitkomen op de ruggengraat van het visgraatdiagram worden genoemd naar de zes M’en, afhankelijk van de complexiteit van het probleem of het proces dat dient te worden verbeterd.

• Mankracht: Omvat de oorzaken die kunnen worden toegeschreven aan menselijke handelingen tijdens het proces. Opleidingen en extra motivatie van het personeel zouden dus mogelijke oplossingen kunnen zij op het diagram.
• Methode: Hoe verloopt het proces en welke methoden werden aangewend waardoor het probleem tot stand kwam. Betere omschrijving van het proces waardoor het beter wordt nageleefd is een mogelijk oplossing.
• Machine: Dit omvat de oorzaken die te wijten zijn aan de gebruikte machines en andere apparatuur tijdens het proces. Tijdens één proces kunnen meerdere machines worden gebruikt. Een duidelijke handleiding kan de efficiëntie van machinaal gebruik en de veiligheid verbeteren.
• Materialen: Dit omvat de mogelijk oorzaken ten gevolge van de gebruikte materialen. Meerdere leveranciers met elkaar vergelijken kan een oplossing zijn voor het gebruik van meer kwalitatief materiaal.
• Milieu: Dit omvat de oorzaken die gerelateerd zijn met omgevingsfactoren zoals temperatuur en luchtvochtigheid.
• Metingen: Omvat die oorzaken die tot stand kwamen door uitgevoerde metingen tijdens het proces zoals de meting van kwaliteit. Het gebruik van meer betrouwbare meetapparatuur en frequentere metingen zijn hiervoor mogelijk oplossingen.

Analyse van het visgraatdiagram

Een brainstormsessie om mogelijke oorzaken te identificeren is de ideale manier om zoveel mogelijk invulling te krijgen van visgraatdiagram. De voorgelegde oorzaken dienen vervolgens in team te worden geanalyseerd waardoor kan worden beslist op welke oorzaken de aandacht zal worden gericht om het probleem op te lossen of het proces te verbeteren.

De eerste fase bestaat erin die oorzaken te markeren die het meest bijdragen tot het probleem. Die wordt het best gedaan aan de hand van een rankingsysteem met cijfers van één tot tien waarbij de oorzaak met de minste bijdrage wordt gemarkeerd met het cijfer één en deze met de hoogste risicofactor met het cijfer tien.

In de volgende fase dient er worden gekeken naar de overblijvende oorzaken en worden er actiepunten gedefinieerd ter oplossing van het probleem. Deze acties kunnen eveneens worden gewaardeerd naargelang het gemak en de kost van uitvoering. Uiteraard gaat de voorkeur hier naar die oplossingen die eenvoudig implementeerbaar zijn en tevens goedkoop zijn.

Het visgraatdiagram met zijn gegevensanalyse moeten op regelmatige basis worden herzien op de invloed van de doorgevoerde acties op het probleem in kwestie. Dit is een manier om te werken aan continu procesverbetering.

Verbeteringen implementeren

De analyse van de potentiële oorzaken kan leiden naar een specifieke reden voor het probleem of zelfs meerdere redenen. Het is belangrijk om elke reden aan te pakken zodat het probleem volledig van de baan is. De beslissing om een oorzaak aan te pakken zal echter een geheel nieuwe brainstormsessie vergen met tal van visgraatdiagrammen welke deze keer gericht zijn op de verschillende methoden om het probleem op te lossen in plaats van enkel de hoofdoorzaak te identificeren.

Lees verder

• Het Paretoprincipe voor optimale productiviteit
• Het Peterprincipe binnen een organisatie