Berekening van de procentuele mogelijke meetfout

Berekening van de procentuele mogelijke meetfout Wanneer we dingen opmeten, stuiten we steeds weer op beperkingen van onze meetapparatuur. Met deze wijsheid op zak is het nuttig om een idee te krijgen van hoe groot een meetfout kan zijn.

Begripvorming

Welk meetinstrument we ook gebruiken, steeds weer worden we geconfronteerd met de onnauwkeurigheid ervan. Nemen we als voorbeeld een meetlat. De meeste meetlatten zijn zo ontworpen dat de kleinste schaaleenheid die we er aantreffen overeenkomt met 0,1 cm. De meetlat zelf heeft een centimeterverdeling. Welnu, hiervan zegt men dat het meetresultaat een nauwkeurigheid heeft van 0,1 cm (de kleinste schaaleenheid). Dit zowel naar onder als naar boven toe. Meet men bijvoorbeeld met de meetlat een waarde van 13,8 cm; dan noteert men dit als volgt: 13,8 ± 0,1 cm. Hieruit kunnen we afleiden dat het werkelijke meetresultaat ligt tussen 13,7 en 13,9 cm.

De procentuele mogelijke meetfout

De procentuele mogelijke meetfout is de onnauwkeurigheid gedeeld door de gemeten waarde, vermenigvuldigd met 100%. Terugkerend op onze meting van daarnet betekent dit:


Wanneer we een gemeten waarde aflezen weten we niet altijd met welke nauwkeurigheid deze waarde moet bekeken worden. In dat geval nemen we aan dat de onnauwkeurigheid in het meetresultaat gelijk is aan één eenheid in het meest rechtse cijfer van de gemeten waarde. Dit zowel naar onder als naar boven toe. Krijgen we bijvoorbeeld als meetwaarde 53,6 m; dan is de onnauwkeurigheid ± 0,1 m en noteren we: 53 ± 0,1 m.

Voorbeelden

Wat is de procentuele mogelijke meetfout in het meetresultaat 16,5m?

  • We nemen aan dat de meetfout één decimaal van het meest rechtse cijfer bedraagt. Dit is dan ± 0,1m.
  • De procentuele mogelijke meetfout is dan:


Bepaal de procentuele mogelijke meetfout in het volgende meetresultaat: 39,47 ± 0,28s.

  • De procentuele mogelijke meetfout is:


Een bol heeft een straal r = 1,73 ± 0,04m. Bereken het volume van de bol en bepaal de procentuele mogelijke meetfout.

  • Het volume van een bol is:


  • De meetfout is ± 0,04m. We krijgen als ondergrens van de meting: 1,73m - 0,04m = 1,69m. Dit geeft dan:


  • En als bovengrens: 1,73m + 0,04m = 1,77m. Dit geeft dan:


  • Het eindresultaat is dan: 21,70 ± 1,50m³. De procentuele mogelijke meetfout is:


Significante cijfers

Definitie

De uitwerkingen die hierboven vermeld staan brengen een ander probleem naar voor, namelijk dat van het aantal significante cijfers in een getalwaarde. Welnu, het aantal cijfers in een getalwaarde waar we zeker van mogen zijn, noemen we de significante cijfers van deze getalwaarde.

Werkwijze

Hier zijn twee belangrijke regels van toepassing. Deze zijn:
  1. Bij meetresultaten mag men niet meer cijfers opnemen in het resultaat, dan het aantal significante cijfers in de minst nauwkeurige factor van het meetresultaat.
  2. De uitkomst van een som, verschil, vermenigvuldiging of deling mag niet meer cijfers bevatten dan de getalwaarde met het minst aantal significante cijfers dat in de berekening is gebruikt.

Voorbeelden

  1. Hoeveel significante cijfers hebben de volgende getallen: a) 682; b) 55,06; c) 0,083; d) 3500; e) 0,0000047; f) 551,70 en g)1,6.
    • a) 682: Drie significante cijfers, namelijk 6, 8 en 2.
    • b) 55,06: Vier significante cijfers, namelijk 5, 5, 0 en 6.
    • c) 0,083: Twee significante cijfers, namelijk 8 en 3.
    • d) 3500: Vermoedelijk twee significante cijfers, namelijk 3 en 5.
    • e) 0,0000047: Twee significante cijfers, namelijk 4 en 7.
    • f) 551,70: Vijf significante cijfers, namelijk 5, 5, 1, 7 en 0.
    • g) 1,6: Twee significante cijfers, namelijk 1 en 6.
  2. Een driehoek heeft een basis van 3,75cm en een hoogte van 6,5cm. Bereken de oppervlakte van de driehoek en druk het eindresultaat uit in het juiste aantal significante cijfers. De oplossing die we hier zoeken zal uit twee significante cijfers moeten bestaan, daar het getal met het minst aantal significante cijfers uit de opgave (6,5) ook uit twee significante cijfers bestaat (3,75 bestaat namelijk uit drie significante cijfers). De oppervlakte A van de driehoek wordt dus:

© 2013 - 2024 Kris-w, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Neutrino's sneller dan licht?Bij CERN zijn neutrino's gemeten die een snelheid hebben die groter is dan de lichtsnelheid. Theoretisch wordt dit als o…
Rekenen met meetresultaten: significante cijfersRekenen met meetresultaten: significante cijfersEen meetresultaat wordt steeds weergegeven door een getalwaarde gevolgd door een eenheid. De nauwkeurigheid van een meet…
Rekenen met procentenRekenen met procentenOp de middelbare school leer je het, maar hoe goed weet je het nog? Ik heb het natuurlijk over procenten. Hoe moest je o…
Indexcijfers, wat is dat nou precies?Indexcijfers, wat is dat nou precies?Wat zijn indexcijfers, en de begrippen daarvan? En hoe zat het ook al weer met de verdeelde groepen van indexcijfers? De…

Samenstellen en ontbinden van krachtenSamenstellen en ontbinden van krachtenStelsels van krachten, die gelegen zijn in één vlak en aangrijpen in één punt, kan men vervangen door één daaraan gelijk…
Mechanische golvenMechanische golvenMen onderscheidt drie golftypen, wanneer men de zogenaamde mechanische golven onder de loep neemt. Deze zijn de transver…
Kris-w (11 artikelen)
Gepubliceerd: 26-03-2013
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Natuurkunde
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.