Veiligheid van Elekriciteit in huis

Hoe zit het eigenlijk met de stroom die je huis in komt. En over de veiligheid van elektriciteit in huis en de veiligheidsvoorzieningen in huis?

De elektrische installatie in huis

De stroom wordt aangevoerd door een bruine draad. De bruine draad heet de fasedraad. Daarop staat de spanning van 230 V. Op de andere draad staat geen spanning. Dit is de nuldraad en die is blauw. De kilowattuurmeter houdt bij hoeveel elektrische energie er gebruikt wordt. Met de hoofdschakelaar kan de spanning in het hele huis uitgeschakeld worden. De leidingen vertakking zich in een aantal groepen. Elke groep heeft een eigen groepsschakelaar. De kilowattuurmeter en de hoofd- en groepsschakelaars zitten in de meterkast.Draden tussen de schakelaars en de lampen heten schakeldraden: hier staat alleen spanning op als de schakelaar gesloten is. De schakeldraden zijn zwart.

Veiligheidsvoorzieningen in huis

Het gebruik van elektriciteit kan gevaar opleveren. Door oververhitting van draden of apparaten kan brand ontstaan. Een ander gevaar is stroom door je lichaam.

Meestal kan één groep van de huisinstallatie een stroom van 16 A leveren. Als door alle apparaten en lampen van die groep samen méér dan 16A loopt is er sprake van overbelasting. Daardoor kunnen de draden te heet worden. Een zekering schakelt dan de stroom in de groep uit. Elke groep heeft een eigen zekering. Bij overbelasting moet je één of meer apparaten uitschakelen.

Kortsluiting betekent dat de stroom vrijwel zonder weerstand van de fasedraad naar de nuldraad loopt. De stroomsterkte kan dan zeer groot worden en de zekering reageert onmiddellijk. Kortsluiting ontstaat meestal doordat twee stroomdraden elkaar raken. Dat kan gebeuren als er een draad losschiet of als de isolatie beschadigd is. Bij extreem hoge stroomsterkte kan ook de toevoerleiding naar je huis beschadigd worden. In zo'n situatie schakelt de hoofdzekering in één keer de stroom in het hele huis uit.

Oudere meterkasten hebben zekeringen met een dun draadje erin. Alle stroom van één groep gaat door dat draadje. Als die stroom te groot wordt smelt het draadje en schakelt zo de hele groep uit. Zo'n zekering heet een smeltveiligheid, maar wordt ook vaak 'stop' genoemd. Moderne installaties hebben automatische zekeringen: elektronische schakelaars die de groep uitschakelen als de stroom te groot wordt. Ze dienen tevens als groepsschakelaar, Je kunt ze ook met de hand uitschakelen.

Als er stroom door je lichaam loopt kunnen je spieren verkrampen en kun je een hartstilstand krijgen. Daarvoor is maar weinig stroom nodig: 40 mA. De zekering reageert dan niet. Daarom is er een aardlekschakelaar: die controleert of de stroom die het huis binnengaat verschilt van de stroom die het huis verlaat via de nuldraad. Een verschil betekent dat er ergens stroom wegloopt naar de aarde. De aardlekschakelaar schakelt de stroom uit als het verschil groter is dan 30 mA. In huis zit vaak één aardlekschakelaar, in nieuwere huizen meestal twee of meer.

Door een defect kan de buitenkant van een elektrisch apparaat onder spanning komen te staan. Het is dan levensgevaarlijk als je het apparaat aanraakt. Maar als de buitenkant van het apparaat goed geleidend met de aarde is verbonden, dan loopt er een grote stroom door die aardleiding. De aardlekschakelaar in de meterkast schakelt de stroom dan uit. In ruimten die vochtig kunnen zijn en ruimten met stenen vloeren zitten daarom stopcontacten met randaarde. Daarbij verbindt een extra geelgroene draad in de leiding de buitenkant van het apparaat met de aarde. De verbinding loopt via stripjes of een pen in de stekker en de wandcontactdoos. Als de stekker van een apparaat niet in een 'geaard' stopcontact past mag het in die ruimte niet gebruikt worden: zo'n apparaat heeft geen aardverbinding. Deze beveiliging is niet nodig voor apparaten met dubbele isolatie. Zo'n apparaat is aan de buitenkant helemaal van isolerende kunststof en heeft een stekker die in alle stopcontacten past.